Chodzi o wzory pouczeń wydane w rozporządzeniach ministra sprawiedliwości z 13 kwietnia 2016 r. Zdaniem Rzecznika nie odpowiadają one w pełni unijnym standardom informowania uczestników postępowania karnego o przysługujących im prawach i obowiązkach.
- Treść pouczeń dla podejrzanego, pokrzywdzonego, świadka, tymczasowo aresztowanego oraz obwinionego często ogranicza się do lakonicznego streszczenia regulacji ustawowych. Przeważnie brakuje w nich dodatkowego rozwinięcia, które pozwoliłoby na poinformowanie zainteresowanego w sposób jasny i kompletny o możliwościach i skutkach podjęcia bądź zaniechania określonych działań procesowych. Pouczenia powinny również zachęcać do korzystania z przysługujących danej osobie uprawnień – czytamy w wystąpieniu.
RPO uważa, że odpowiednie regulacje prawne dotyczące prawa do informacji w postępowaniu karnym mają podstawowe znaczenie także dla prawidłowej realizacji zobowiązań międzynarodowych, zwłaszcza w zakresie skutecznej współpracy wymiarów sprawiedliwości państw członkowskich Unii Europejskiej. Minimalne standardy wynikające z prawa Unii Europejskiej dotyczące prawa do informacji w postępowaniu karnym zostały zawarte w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/13/UE z 22 maja 2012 r. w sprawie prawa do informacji w postępowaniu karnym. Dyrektywa ustanawia obowiązek niezwłocznego udzielania pokrzywdzonemu oraz oskarżonemu informacji umożliwiających skuteczną realizację przysługujących im praw.
Rzecznik praw obywatelskich uważa, że konieczna jest zmiana podejścia do formułowania treści pouczeń. Informacje zawarte w pouczeniu powinny być zredagowane w sposób przystępny i zrozumiały dla osób niebędących prawnikami. Zdaniem Rzecznika warto wprowadzić także obowiązek dodatkowego, ustnego udzielania informacji, które uzupełnią pouczenie pisemne. - Ponadto przydatne byłoby wprowadzenie do pouczeń pisemnych praktycznych informacji uzupełniających w formie schematów czy infografik – czytamy w wystąpieniu do ministra.