Rzecznik ogłosił w drugim dniu nowego roku  ranking problemów, które stanowią największe zagrożenia z punktu widzenia przestrzegania praw człowieka i obywatela w naszym kraju. Wskazał też listę spraw, w których odnotowano wyraźny postęp bądź zapowiedziano pozytywne zmiany.

Rankingi RPO powstają od 2013 roku. Ich autorami są dyrektorzy poszczególnych zespołów problemowych w Biurze RPO. Na podstawie wskazanych przez nich problemów, opracowana została zbiorcza informacja o najważniejszych sprawach w kraju z punktu widzenia praw człowieka i obywatela.

Zdaniem RPO, do najważniejszych zagrożeń należą:
- Negatywny wpływ kryzysu konstytucyjnego na ochronę praw i wolności jednostki
- Wprowadzanie rozwiązań ustawowych ograniczających prawa obywatelskie
- Skala wykluczenia społecznego i bezdomności
- Niedostateczna reakcja państwa na przypadki dyskryminacji i wzrastającą liczbę przestępstw motywowanych uprzedzeniami
- Niestabilność procedury karnej i naruszenie zaufania obywateli do sądu
- Wciąż Nierozwiązane problemy dotyczące reprywatyzacji
- Małoefektywny i niekompletny system wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami oraz osób starszych
- Niedostateczna ochrona praw kobiet i wsparcie dla ofiar przemocy
- Sytuacja niektórych grup osób pozbawionych wolności
- Problemy obywateli na rynku usług finansowych

Rzecznik podkreśla, że stara się dostrzegać każdy wysiłek, działanie czy deklarację prowadzącą do rozwiązywania najważniejszych problemów obywateli. Dlatego wskazuje też zdarzenia i obszary, gdzie widoczne są pozytywne zmiany bądź czynione są kroki w dobrym kierunku.

Zdaniem RPO, wyróżnić należy następujące działania:
- Podniesienie płacy minimalnej oraz wprowadzenie minimalnej stawki godzinowej przy realizacji umów cywilnoprawnych
- Stosowanie przez administrację rządową klauzul społecznych w zamówieniach publicznych
- Program Rodzina 500+
- Odszkodowania dla ofiar Stanu Wojennego
- Ważna uchwała Sądu Najwyższego w sprawie „osoby najbliższej”
- Wzmocnienia praw osób ubezwłasnowolnionych umieszczanych w domach pomocy społecznej
- Zapowiadane zmiany przepisów dotyczących sumy gwarancyjnej przy obowiązkowych ubezpieczeniach od odpowiedzialności cywilnej
- Starania władz dotyczące lepszej egzekucji alimentów

Rzecznik w swoim opracowaniu podkreśla, że prawo przygotowywane jest pośpiesznie, bez uwzględniania różnych punktów widzenia (większość ustaw procedowana jest jako projekty poselskie, przez co pomijany jest etap uzgodnień eksperckich, rządowych i konsultacji społecznych).To znaczy, że obywatele nie są już chronieni nie tylko przed świadomymi działaniami władzy, która chciałaby ograniczyć ich prawa, ale także przed skutkami legislacyjnych pomyłek i niedociągnięć.

Zdaniem RPO w ciągu roku Sejm przystąpił – lub przystępuje właśnie – do kilku ważnych reform, których konstytucyjność budzi zastrzeżenia, ponieważ zmiany te mogą prowadzić do ograniczania praw człowieka i wolności obywatelskich:
- Służby państwowe zyskały nowe możliwości gromadzenia informacji o obywatelach, w tym informacji internetowych (a także prawo blokowania dostępu do internetu). Sposób postępowania i wykorzystywania tych informacji, nie jest poddany niezależnej kontroli. W latach poprzednich RPO wskazywał wielokrotnie na konieczność takiej kontroli, jednak wprowadzone w 2016 r. zmiany poszły w zupełnie inną stronę (m.in. ustawa antyterrorystyczna).
- RPO zwaraca też uwagę na inne nierozwiązane problemy dotyczące ochrony prywatności obywateli w różnych życiowych sprawach – m.in. problemy związane z zapewnieniem odpowiedniej ochrony danych osobowych w procedurze profilowania osób bezrobotnych.
Rzecznik złożył do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o zbadanie zgodności przepisów tzw. ustawy inwigilacyjnej regulujących: stosowanie kontroli operacyjnej oraz podsłuchów, pobieranie i zatrzymywanie danych telekomunikacyjnych, pocztowych i internetowych z Konstytucją RP i przepisami prawa międzynarodowego (sygn. K9/16).
- Ograniczenie wolności mediów. Media publiczne odgrywają w demokracji szczególną rolę. Muszą stać na straży realizacji interesu publicznego oraz zapewnienia pełnego dostępu do informacji oraz pluralizmu poglądów i idei. Tymczasem w mediach publicznych nastąpił proces zakwestionowania tych wartości, co związane jest głównie z polityką kadrową, stylem pracy mediów publicznych, oraz naruszeniem konstytucyjnej roli Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (co za niekonstytucyjne uznał Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 13 grudnia 2016 r., sygn. K 13/16). Efektem jest to, że media publiczne skupiają się na prezentowaniu punktu widzenia władzy, co stanowi ograniczenie debaty publicznej. Dotyka to obywateli szczególnie teraz, gdy poważny kryzys przeżywają również media komercyjne.
Z najwyższym niepokojem Rzecznik odnotowuje również próby utrudniania pracy dziennikarzy w parlamencie.
Więcej>>>