Wdrożenie długofalowego planowania, wzmocnienie i poprawa przejrzystości finansów publicznych oraz wprowadzenie stabilnych zasad dokonywania wydatków - to główne założenia projektu reformy finansów publicznych. Projekt ustawy o finansach publicznychzostał opublikowany przez Ministerstwo Finansów. Jak uzasadnia resort, reforma ma za zadanie uzdrowienie sektora finansów publicznych państwa, m.in. poprzez zmianę jego organizacji, i wprowadzenie nowych rozwiązań systemowych.

Ministerstwo proponuje nową politykę finansową państwa, która będzie dążyć do rozszerzenia zakresu wdrażania budżetu zadaniowego. "W układzie zadaniowym sporządzany będzie Wieloletni Plan Finansowy Państwa (na 4 lata) i budżet "środków europejskich". Ponadto fundusze celowe, agencje wykonawcze i państwowe osoby prawne będą zobligowane do sporządzania swoich planów finansowych również w układzie zadaniowym" - podano w komunikacie minuisterstwa, które przedrukował PAP.  Oznacza to m.in., że Rada Ministrów, przygotowując ustawę budżetową na dany rok, będzie musiała przyjąć poziom deficytu budżetu państwa ustalony w Wieloletnim Planie Finansowym. Plan ma być aktualizowany każdego roku. W celu zracjonalizowania gospodarowania środkami publicznymi, w jednostkach samorządowych mają być sporządzane tzw. wieloletnie prognozy finansowe na okres nie krótszy niż rok budżetowy i 3 kolejne lata.

Projekt przewiduje ponadto nowe progi ostrożnościowe w przypadku wzrostu deficytu budżetowego. Kiedy stosunek długu publicznego do PKB okaże się większy niż 52 proc., nie będzie możliwe planowanie wydatków na nowe inwestycje o okresie realizacyjnym dłuższym niż 2 lata i których wartość jednostkowa przekroczy 500 mln zł. Stosunek długu do PKB wyższy niż 55 proc. zablokuje m.in. wzrost wynagrodzeń pracowników państwowej sfery budżetowej oraz wydatki na nowe inwestycje.  "Zdaniem autora projektu, wzmocnienie oraz poprawa przejrzystości finansów publicznych ma zapewnić przede wszystkim ograniczenie form organizacyjno - prawnych sektora finansów publicznych" - napisano w komunikacie MF. W tym celu proponuje się likwidację wszystkich państwowych i samorządowych (poza nielicznymi dziedzinami) zakładów budżetowych oraz gospodarstw pomocniczych oraz utworzenie specjalnej agencji wykonawczej odpowiedzialnej za realizację kluczowych zadań państwa.

Projekt zakłada również likwidację gminnych, powiatowych i wojewódzkich funduszy celowych. Pozostałe fundusze celowe stracą osobowość prawną i zaczną działać w postaci rachunków bankowych.  Jak poinformowało w piątek ministerstwo, nadzór nad wydatkami publicznymi zostanie wzmocniony poprzez wprowadzenie kontroli zarządczej i zaproponowanie nowych regulacji dotyczących audytu wewnętrznego. Zapowiada się jednocześnie ograniczenie liczby instytucji, które będą mogły bez kontroli rządu same projektować swoje wydatki budżetowe.

Szczegółowe założenia projektu reformy finansów publicznych.

Bezpośrednio do ustawy budżetowej wprowadzono kolejne elementy budżetu  zadaniowego - programy wieloletnie i inwestycje prezentowane będą w układzie
zadaniowym. Zdefiniowane w nim także pojęcie budżetu zadaniowego i planowania  zadaniowego. W układzie zadaniowym sporządzany będzie opisany niżej Wieloletni Plan  Finansowy Państwa i budżet „środków europejskich”. Ponadto fundusze celowe, agencje  wykonawcze i państwowe osoby prawne będą zobligowane do sporządzania swoich planów finansowych również w układzie zadaniowym.  W celu zracjonalizowania gospodarowania środkami publicznymi projekt ustawy  przewiduje wprowadzenie instrumentów nowoczesnego zarządzania finansami publicznymi,  tj.:

• Wieloletniego Planu Finansowego Państwa jako dokumentu ukierunkowującego politykę finansową państwa – przyjmowanego przez Sejm w formie uchwały na 4 lata
budżetowe (kierunki działań zawarte w przyjętych przez Radę Ministrów Programie Konwergencji oraz WPFP będą uwzględniane w założeniach projektu budżetu  państwa na rok następny); Wieloletni Plan Finansowy Państwa będzie aktualizowany do 30 kwietnia każdego roku na dany rok i 3 następne lata budżetowe. Rada Ministrów przygotowując ustawę budżetową na dany rok będzie musiała, przyjąć poziom deficytu budżetu państwa ustalony w Wieloletnim Planie Finansowym Państwa,

• Wieloletniej prognozy finansowej (4 letni horyzont) - przyjmowanej w drodze uchwały organu stanowiącego w jednostkach samorządu terytorialnego. Wieloletnia Prognoza Finansowa nie będzie mogła być sporządzana na okres krótszy niż rok budżetowy i 3 kolejne lata. Minimalny okres sporządzania prognozy będzie podlegał
obowiązkowemu wydłużeniu na okres, na jaki wieloletnia prognoza finansowa przewiduje limity wydatków wieloletnich. Wzmocnienie norm ostrożnościowych w razie wzrostu deficytu

Projekt przewiduje nowe progi ostrożnościowe:

• W przypadku gdy wartość relacji kwoty państwowego długu publicznego do produktu  krajowego brutto będzie wyższa niż 47% a nie niższa niż 52%, Rada Ministrów będzie mogła uchwalić tylko taki projekt ustawy budżetowej, w którym deficyt budżetu państwa nie będzie mógł być wyższy niż deficyt budżetu państwa z ustawy budżetowej bieżącego roku.

• Gdy omawiana relacja wyniesie od 52 do 55% - stosunek długu Skarbu Państwa do PKB przewidywany na koniec roku budżetowego będzie musiał być niższy od relacji ogłoszonej do 31 maja za poprzedni rok budżetowy. Nie będzie również możliwe planowanie wydatków na nowe inwestycje o okresie realizacji dłuższym niż 2 lata i których wartość jednostkowa przekroczy 500 mln zł.

• Na wypadek, gdy relacja długu Skarbu Państwa do PKB przekroczy 55% wprowadzone zostały dodatkowe zaostrzenia, co do kształtowania się pozycji wydatkowych w budżecie państwa (między innymi nie przewiduje się wzrostu wynagrodzeń pracowników państwowej sfery budżetowej oraz wydatków na nowe inwestycje). Natomiast dla relacji powyżej 60% normy ostrożnościowe pozostały bez  zmian.

Kontrola nad wydatkami publicznymi ulegnie wzmocnieniu poprzez wprowadzenie kontroli zarządczej i zaproponowanie nowych regulacji dotyczących audytu wewnętrznego. Polegają one na: ujednoliceniu definicji audytu wewnętrznego, podporządkowaniu audytorów wewnętrznych kierownikom jednostki, utworzeniu komitetu audytu jako ciała doradczego dla ministrów w zakresie funkcjonowania kontroli zarządczej i audytu wewnętrznego w kierowanych przez nich działach administracji rządowej. System kontroli zarządczej zostanie utworzony na dwóch poziomach: w poszczególnych jednostkach oraz w dziale administracji rządowej i jednostce samorządu terytorialnego jako całości. Projekt przewiduje również ograniczenie liczby części budżetowych państwa włączanych do projektu budżetu państwa, których dochody oraz wydatki są poza kontrolą Rady Ministrów do: Kancelarii Sejmu, Senatu i Prezydenta RP oraz Trybunału Konstytucyjnego, Najwyższej Izby Kontroli, Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego. Zdaniem Ministerstwa Finansów nie istnieją konstytucyjne wymagania tak szerokiego jak obecnie kręgu jednostek korzystających z przywileju samodzielnego projektowania swoich dochodów i wydatków. W projekcie wprowadzono także przepis zobowiązujący Prezesa Rady Ministrów do określenia, w drodze zarządzenia, szczegółowego sposobu dokonywania wydatków budżetu państwa przy wykorzystaniu służbowych kart płatniczych

W zakresie gospodarowania środkami pochodzącymi z budżetu UE oraz krajów EFTA projekt przewiduje wyodrębnienie od 2010 r., w ramach budżetu państwa, „budżetu środków europejskich” oraz zmianę sposobu dokonywania płatności dla beneficjentów projektów i programów. Na etapie planowania wydatki będą prezentowane w podziale na części i działy klasyfikacji budżetowej oraz programy. Natomiast na etapie wykonywania wydatki będą przedstawiane w pełnej klasyfikacji budżetowej oraz w podziale na programy. Deficyt związany ze środkami europejskimi nie będzie wliczany do deficytu budżetu państwa, a jego finansowanie stanowić będzie dodatkową potrzebę pożyczkową budżetu państwa. Rozwiązanie takie zostało przyjęte, ponieważ już w chwili obecnej, zgodnie z metodologią ESA’95 saldo przepływu środków pomiędzy Polska a UE w zakresie środków unijnych nie jest wliczane do bilansu sektora finansów publicznych. Natomiast przychodami pochodzącymi z nadwyżki budżetu środków europejskich może być pokryty deficyt budżetu państwa oraz inne pożyczkowe potrzeby budżetu państwa.

(Źródło: MF/KW/PAP/CIR)