TK: Większość rządowa nie potrzebuje Trybunału, więc go blokuje

Trybunał Konstytucyjny opublikował raport, który ma pokazać „Bezprawne czyny wymierzone w TK po 13 grudnia 2023 roku”. W opracowaniu znalazł się m.in. rozdział poświęcony nieuzupełnianiu wakatów sędziowskich. Wskazano, że takie decyzje mogą prowadzić do wniosku, iż obecna większość rządząca nie tyle kwestionuje status sędziów Trybunału lub legalność jego orzeczeń, ile w rzeczywistości uważa, że sąd konstytucyjny jest po prostu niepotrzebny.

Raport - jak zaznaczono - został przygotowany przez zespół ekspertów Trybunału Konstytucyjnego.

Raport odnosi się też do cięć budżetowych, niepublikowania orzeczeń Trybunału po uchwale rządu z grudnia 2024 r. oraz uchwały Sejmu dotyczącej m.in. tzw. sędziów dublerów. W raporcie wskazano, że zaniechanie realizacji obowiązku Sejmu uzupełnienia składu osobowego Trybunału Konstytucyjnego jest działaniem prowadzącym do jego anihilacji. Przypomnijmy: sędziego Trybunału Konstytucyjnego wybiera Sejm na 9 lat.

Czytaj: Sejm podjął uchwałę w sprawie Trybunału Konstytucyjnego>>

Uchwała rządu nie zastąpi ustawy, ale publikacje wyroków TK przystopuje​>>

O co chodzi z dublerami?

Przypomnijmy, że w 2015 r. (rządziła wówczas PO), tuż przed końcem kadencji, ówczesny Sejm wybrał pięciu nowych sędziów TK – choć mógł tylko trzech. W nowej kadencji Sejm z większością PiS uchwalił, że wybór całej piątki „nie miał mocy prawnej” i wybrał nową piątkę. TK – na czele którego stał wówczas prof. Andrzej Rzepliński – uznał, że poprzedni Sejm mógł wybrać trzech sędziów, a nowy tylko dwóch. Prezydent Andrzej Duda powołał jednak „nowych”, a nie poprzednich – w tym składzie znalazło się więc trzech „dublerów”. Potem kryzys pogłębili jeszcze następcy „dublerów”.

6 marca 2024 r. obecny Sejm podjął uchwałę w sprawie Trybunału Konstytucyjnego, w której wskazał, że sędziowie dublerzy i ich następcy nie są sędziami TK (chodziło o Mariusza Muszyńskiego, Justyna Piskorskiego i Jarosława Wyrembaka), zaś Julia Przyłębska (obecnie prezesem jest Bogdan Święczkowski) nie jest osobą uprawnioną do sprawowania funkcji prezesa. Uchwała zawiera apel do wszystkich sędziów Trybunału, by zrezygnowali i przyłączyli się do demokratycznych przemian.

Było 15 sędziów, jest 12

W raporcie wskazano, że 3 grudnia 2024 r. zakończyły się kadencje sędziów TK: Mariusza Muszyńskiego oraz Piotra Pszczółkowskiego, zaś 9 grudnia 2024 r. upłynęła kadencja Julii Przyłębskiej. – Tym samym od 10 grudnia 2024 r. skład Trybunału tworzy dwunastu sędziów – wskazano. Dodano, że takie działanie Sejmu wyraźnie wskazuje na cele obstrukcyjne.

Zgodnie z art. 194 ust. 1 Konstytucji: „Trybunał Konstytucyjny składa się z 15 sędziów, wybieranych indywidualnie przez Sejm na 9 lat spośród osób wyróżniających się wiedzą prawniczą. Ponowny wybór do składu Trybunału jest niedopuszczalny”. Tym samym za uzupełnienie składu osobowego Trybunału odpowiada Sejm i jest to jego obowiązek, a nie uprawnienie, którym może dysponować według uznania decydentów politycznych takiej czy innej większości parlamentarnej – dodano.

Autorzy raportu podkreślili również, że Trybunał Konstytucyjny jest instytucją konstytucyjną, odpowiedzialną z woli ustrojodawcy za ważny obszar funkcjonowania państwa – kwestię kontroli stanowionego w Polsce prawa. – Ustrojodawca przewiduje Trybunał i określa (liczbowo) jego skład, a także wskazuje organ kreujący osoby, które po zakończeniu przewidzianej prawem procedury obejmą urzędy sędziego konstytucyjnego; tym samym nie ulega wątpliwości, że zadaniem Sejmu jest podejmowanie działań zmierzających do stałego zapewnienia pełnej obsady sędziowskiej. Oczywiście występowanie przejściowych, krótkotrwałych wakatów jest dopuszczalne (co może stanowić wypadkową np. finalizowania dotychczasowych obowiązków pracowniczych osoby wybranej na sędziego, na etapie poprzedzającym złożenie ślubowania przed prezydentem), jednak sytuacja taka nie powinna wynikać z celowych działań Sejmu i osób kierujących jego pracami, co aktualnie ma miejsce w Polsce – dodano.

Skutki daleko idące

W ocenie autorów raportu „nieobsadzenie wakatów sędziowskich w TK może doprowadzić w nieodległej przyszłości do niemożności orzekania przez Trybunał w pełnym składzie (co najmniej 11 sędziów), a tym samym wyłączyć możliwość realizowania przez Trybunał funkcji powierzonych mu w ustawie zasadniczej”.

– Przedłużające się wakowanie urzędów sędziowskich, spowodowane zamierzoną biernością Sejmu, prowadzi do konieczności obłożenia dodatkową pracą orzeczniczą aktualnych sędziów, co może wpłynąć na przewlekłość postępowań oraz zmniejszyć wydajność orzeczniczą, co realnie wpływa na sytuację prawną podmiotów inicjujących postępowania przed Trybunałem – zwłaszcza obywateli oraz innych podmiotów prawa występujących ze skargami konstytucyjnymi w trybie art. 79 ust. 1 Konstytucji – dodano.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.