Zasadniczą proponowaną zmianą jest rozszerzenie zastosowania postępowania grupowego o roszczenia z tytułu odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania umownego lub z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia (w tym roszczeń z tytułu nienależnego świadczenia). Zmiana ta jest adresowana do przedsiębiorców, gdyż konsumenci mogli dochodzić tych roszczeń już na podstawie obowiązujących przepisów. Ponadto inaczej niż obecnie będzie dopuszczalne dochodzenie w postępowaniu grupowym roszczeń o ochronę dóbr osobistych wynikających z uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, w tym roszczeń przysługujących osobom najbliższym poszkodowanego, zmarłego wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia. W odniesieniu do tych roszczeń zakresem przedmiotowym ustawy będą jednak objęte wyłącznie roszczenia, w których żądanie zostało ograniczone do ustalenia odpowiedzialności pozwanego.

Do ujednolicenia wysokości roszczeń stosuje się kryterium kwotowe

Projekt zmian modyfikuje wymóg dopuszczalności dochodzenia roszczeń w postępowaniu grupowym przez zastosowanie wyłącznie kryterium kwotowego do ujednolicenia wysokości roszczeń poszczególnych członków grupy. W dotychczasowym stanie prawnym wymóg ten był sformułowany w ten sposób, że ujednolicenie wysokości roszczeń członków grupy musiało nastąpić przy uwzględnieniu wszystkich wspólnych okoliczności sprawy. Nie wystarczało zatem powołanie się na kryterium wysokości przysługującego członkowi grupy roszczenia, co najczęściej uniemożliwiało dochodzenie w postępowaniu grupowym roszczeń pieniężnych. W związku z proponowaną zmianą, ograniczona zostaje konieczność dwuetapowego dochodzenia roszczeń członków grupy – które miało miejsce wówczas, gdy w postępowaniu grupowym żądanie powództwa zostało ograniczone do ustalenia odpowiedzialności pozwanego na zasadzie art. 2 ust. 3 ustawy, a dopiero po jego zakończeniu członkowie grupy w indywidualnych sprawach dochodzili zapłaty konkretnych świadczeń pieniężnych na swoją rzecz.

Dodatkowa treść pozwu

Projekt stanowi, że jeżeli powód dochodzi w postępowaniu grupowym roszczenia pieniężnego, a żądanie pozwu zostało ograniczone do żądania ustalenia odpowiedzialności pozwanego (art. 2 ust. 3 ustawy), to wówczas powód powinien w pozwie zidentyfikować oraz wskazać roszczenia pieniężne, dla których dochodzenia w indywidualnych procesach wytaczanych przez członków grupy ma nastąpić ustalenie odpowiedzialności pozwanego w tym trybie. Nie będzie przy tym konieczne wskazywanie wysokości tych roszczeń.

LEX Navigator Postępowanie Cywilne
Artykuł pochodzi z programu LEX Navigator Postępowanie Cywilne
Już dziś wypróbuj funkcjonalności programu. Analizy, komentarze, akty prawne z interpretacjami


Decyzja na posiedzeniu niejawnym

Rząd proponuje, aby inaczej niż w obecnym stanie prawnym sąd rozstrzygał o dopuszczalności postępowania grupowego na posiedzeniu niejawnym i wówczas odrzucał pozew, jeżeli sprawa nie będzie się nadawać do tego trybu albo wydawał postanowienie o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. W związku z tą zmianą, celem zapewnienia pozwanemu możliwości obrony swoich praw, przed wyznaczeniem posiedzenia niejawnego w przedmiocie dopuszczalności postępowania grupowego, przewodniczący zarządzi wniesienie odpowiedzi na pozew, zgodnie z art. 207 § 2 k.p.c. Pozwoli to pozwanemu wypowiedzieć się co do kwestii istotnych z punktu widzenia dopuszczalności postępowania grupowego, przed wydaniem postanowienia w przedmiocie dopuszczalności tego postępowania.

Sąd odwoławczy musi naprawić błędy sądu I instancji

W razie wniesienia zażalenia na postanowienie sądu o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym, projekt ustawy wyłącza możliwość uchylenia przez sąd odwoławczy postanowienia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Sąd drugiej instancji będzie zatem zmuszony dokonać oceny kwestii formalnych w zakresie dopuszczalności postępowania grupowego, naprawiając ewentualne braki czy błędy co do tych kwestii, popełnione przez sąd pierwszej instancji. W tym zakresie sąd drugiej instancji będzie zobowiązany dokonać wszystkich czynności procesowych, których w przypadku uchylenia orzeczenia i przekazania do ponownego rozpoznania musiałby dokonać sąd pierwszej instancji. Sąd II instancji, rozpoznając zażalenie, nie będzie mógł również pominąć nowych faktów lub dowodów, nawet jeżeli uzna, że strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem I instancji.

Dopuszczalność postępowania grupowego sąd zbada tylko raz

Po uprawomocnieniu się postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym, dopuszczalność prowadzenia postępowania grupowego nie będzie podlegać ponownemu badaniu w dalszym toku postępowania. Oznacza to, że postępowanie grupowe będzie mogło być dalej prowadzone, mimo odpadnięcia po zakończeniu fazy wstępnej jakiejkolwiek przesłanki dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym (art 1 i 2 ustawy), tj. np. pomimo spadku liczby członków grupy poniżej 10 osób na skutek śmierci jednego z członków grupy.

Sąd Najwyższy będzie mógł orzec reformatoryjnie

W sytuacji, gdy wniesiono kasację od postanowienia sądu odrzucającego pozew z uwagi na niedopuszczalność postępowania grupowego, Sąd Najwyższy będzie mógł uchylić zaskarżone postanowienie i samodzielnie zadecydować o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. W obecnym stanie prawnym uprawnienie takie mu nie przysługiwało.

Zażalenie na skład grupy nie wstrzyma biegu sprawy

Wniesienie zażalenia na postanowienie w przedmiocie składu grupy nie będzie wstrzymywać merytorycznego rozpoznania sprawy przez sąd. Sąd będzie obowiązany niezwłocznie po wydaniu postanowienia w przedmiocie składu grupy wyznaczyć rozprawę lub w inny sposób nadać sprawie dalszy bieg.

Kaucja na zabezpieczenie kosztów procesu na nowych zasadach

Projekt wprowadza rozwiązanie, które nakłada na pozwanego, który żąda od sądu zobowiązania powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu, obowiązek uprawdopodobnienia bezzasadności powództwa albo wykazanie, że brak kaucji uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie orzeczenia w przedmiocie kosztów postępowania w razie oddalenia powództwa. Pozwany będzie mógł wystąpić ze stosownym wnioskiem najpóźniej przy pierwszej czynności procesowej. Nie będzie przy tym mógł domagać się złożenia kaucji, jeżeli uznana przez niego część roszczenia wystarcza na zabezpieczenie kosztów. Projekt ustawy łagodzi także skutki niezłożenia kaucji w terminie wyznaczonym przez sąd, przewidując, że sąd zawiesi wówczas postępowanie na okres trzech miesięcy, a dopiero w razie niewpłacenia kaucji w tym okresie, odrzuci pozew.

Ustawa wejdzie w życie z dniem 1 czerwca 2017 r.

Opracowanie: Marek Sondej

Źródło: www.sejm.gov.pl,