Autorzy apelu przypominają, że ETPCz w 2009 r. wydał wyroki w sprawach polskich więźniów: Orchowski przeciwko Polsce oraz Sikorski przeciwko Polskie. Trybunał uznał, że w tych sprawach doszło do naruszenia zakazu stosowania tortur (art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka), którego przyczyną było przeludnienie w celach, w których przebywali skarżący. Trybunał zwrócił również uwagę na systemowy charakter tego problemu.
- Wydanie tych wyroków, ze względu na ich precedensowy charakter, powinno skutkować wprowadzeniem rozwiązań pozwalających na zmniejszenie i ostateczne wyeliminowanie przyczyn problemu przeludnienia w polskich zakładach karnych – mówi Katarzyna Wiśniewska, prawniczka HFPC.
Z obecnie obowiązujących regulacji prawnych wynika, że minimalna powierzchnia przewidziana dla jednego więźnia w Polsce wynosi 3 m kw. Autorzy wystąpienia podkreślają, że standard 3 m kw. ustanowiony przez prawo polskie jest jednym z najniższych w porównaniu do innych krajów europejskich: Austria przewiduje 6 m², Belgia 9 m², Bośnia i Hercegowina 4 m², Cypr 9,5 m², Finlandia 7 m², Grecja 10 m², Portugalia 7 m², Turcja 8-9 m².
Europejski Komitet ds. Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu w czterech kolejnych raportach dotyczących Polski wskazał, że władze Polski muszą przeprowadzić zdecydowane działania, by zmniejszyć współczynnik przeludnienia, w celu zapewnienia co najmniej 4 m² powierzchni mieszkalnej na więźnia.
Zgodnie z informacjami opublikowanymi na stronie Służby Więziennej według stanu z 17 maja 2013 r. w jednostkach penitencjarnych ogółem przebywało 86 612 osób osadzonych. Średnie zaludnienie zakładów karnych i aresztów śledczych w skali kraju wyniosło 98,1 proc. Wśród nich są jednak oddziały, w których współczynnik ten wynosi powyżej 110 proc. Podstawą tych statystyk jest obowiązująca w Polsce, niezgodna ze standardami CPT, norma 3 m kw.
- Problem przeludnienia wiąże się z częstotliwością stosowania kary pozbawienia wolności - mówi Katarzyna Wiśniewska, prawniczka HFPC. - Konieczne jest więc przeprowadzenie weryfikacji regulacji prawnych, rzadsze stosowanie tymczasowego aresztowania oraz częstsze stosowanie przewidzianych przez prawo środków nieizolacyjnych – dodaje.