Pierwszy zastępca komendanta głównego policji nadinsp. Mirosław Schossler przedstawił w środę posłom z komisji spraw wewnętrznych informację o działalności policji w roku 2013 i 2014 w zakresie stosowania kontroli operacyjnej, czyli głównie podsłuchów, oraz w zakresie sięgania po informacje stanowiące tajemnicę bankową lub ubezpieczeniową.

W 2014 r. organy policji zarejestrowały 7975 wniosków i zarządzeń o zastosowanie kontroli operacyjnej. W 2013 r. było ich 6814, w 2012 r. - 5995, w 2011 r. - 7370, w 2010 r. - 8339. W 2014 r. 32 wnioskom nie nadano dalszego biegu "ze względu na ustanie przyczyn stosowania kontroli operacyjnej" (np. śmierć osoby); w 2013 r. takich przypadków było 29.

Czytaj: Więcej podsłuchów i sprawdzania bilingów w 2014 roku>>>

Spośród pozostałych wniosków w 2014 r. 192 nie uzyskały zgody na zarządzenie kontroli operacyjnej. W 2013 r. zgody nie było na 245 wniosków. Zdecydowanie częściej wydania zgody odmawiali prokuratorzy (w 2014 r. - 179 razy, w 2013 r. - 227) niż sądy (13 razy w 2014 r. i 18 w 2013 r.).

Ogółem w 2014 r. zarządzono 7215 kontroli operacyjnych przeprowadzonych przez policję, podczas gdy w 2013 r. było ich 6540, w 2012 r. - 5724, w 2011 r. - 6807, zaś w 2010 r. - 8053.

W 2014 r. 6257 kontroli przeprowadzono w tzw. trybie zwykłym. W takich przypadkach sąd okręgowy zarządzał kontrolę operacyjną na pisemny wniosek komendanta głównego, wojewódzkiego lub komendanta Centralnego Biura Śledczego Policji, złożony po uzyskaniu pisemnej zgody prokuratora generalnego lub okręgowego. W 2013 r. w trybie zwykłym zarządzono 4927 kontroli operacyjnych.


Łukasz Czebotar,Zuzanna Gądzik,Aneta Łyżwa,Aneta Michałek,Anna Świerczewska-Gąsiorowska,Mirosław Tokarski
  Ustawa o Policji. Komentarz praktyczny>>>

958 kontroli operacyjnych zarządzono w 2014 r. w przypadkach niecierpiących zwłoki. Wówczas kontrolę operacyjną na okres pięciu dni zarządza policja po uzyskaniu pisemnej zgody prokuratora, z jednoczesnym zwróceniem się do sądu z wnioskiem o wydanie postanowienia. W 2013 r. w tym trybie zarządzono 932 kontrole operacyjne.

Zgodnie z ustawą o policji kontrolę operacyjną zarządza się na nie dłużej niż trzy miesiące. Jeżeli nie ustały przyczyny kontroli, sąd może ją przedłużyć na maksymalnie trzy kolejne miesiące; dzieje się to na wniosek policji złożony za zgodą prokuratury. W uzasadnionych przypadkach, jeżeli pojawiły się nowe okoliczności istotne dla zapobieżenia lub wykrycia przestępstwa albo ustalenia sprawców i uzyskania dowodów, sąd znów może wydać postanowienie o dodatkowym przedłużeniu kontroli operacyjnej (na czas oznaczony).

W 2014 r. kontrolę operacyjną przedłużono w 883 przypadkach. W 2013 r. stało się to 681 razy. Zdecydowana większość przypadków dotyczyła przedłużenia kontroli operacyjnej po raz pierwszy (852 razy w 2014 r., 672 - w 2013 r.). Po raz drugi kontrolę operacyjną przedłużono w 2014 r. 31 razy; a w 2013 r. takich przypadków było 9.

Jak powiedział Schossler, w latach 2013 i 2014 spośród zakończonych kontroli operacyjnych przytłaczającą większość stanowiły podsłuchy telefonów komórkowych. Przypadków podsłuchu telefonów stacjonarnych, podglądu pomieszczeń lub kontroli internetu odnotowano nie więcej niż po kilkadziesiąt rocznie.

W 2013 r. zakończono 5684 kontrole operacyjne. W przypadku 1423 spraw były one podstawą do wszczęcia postępowania karnego lub dołączenia materiałów do toczącego się postępowania. W 1794 przypadkach uzyskano - jak powiedział generał - "efekty operacyjne", czyli dane, które wzmacniały materiał dowodowy w danej sprawie. Natomiast 2467 przypadkach nie uzyskano żadnego efektu. W 2014 r. zakończono 6612 kontroli operacyjnych. Dowody do procesu uzyskano w 1426 sprawach, zaś efekty operacyjne w 1912 przypadkach. Żadnego efektu nie uzyskano w 3274 sprawach.

Wiceszef policji podkreślił, że brak efektu nie oznacza, że kontrole były stosowane niezasadnie. Jak wyjaśniał, liczba zastosowanych kontroli operacyjnych nie oznacza liczby osób podsłuchiwanych lub kontrolowanych w inny sposób. Przestępcy bowiem często zmieniają numery telefonów (zdarzają się przypadki wykorzystania numeru do jednego tylko połączenia), a w statystykach podsłuch założony na każdy numer jest traktowany jak oddzielna kontrola.

Fakt, że policyjne statystyki podają liczbę kontroli operacyjnych, a nie liczbę osób, wobec których ją stosowano, był jednym z wątków krótkiej dyskusji na posiedzeniu komisji. Prokurator Marek Starzak z Prokuratury Generalnej przypomniał posłom, że liczbę osób, które podlegały kontroli operacyjnej prowadzonej przez policję, można znaleźć w informacji, którą do parlamentu przesyła co roku prokuratura. Z informacji za 2013 r. wynika, że sądy na wniosek policji zarządziły kontrolę operacyjną wobec 3537 osób, podczas gdy policyjne statystyki mówią o przeprowadzeniu 6540 kontroli. Według Starzaka w 2014 r. kontrolowanych osób było ok. 4-4,5 tys.

W informacji o działalności policji podano też liczbę przypadków, kiedy funkcjonariusze za zgodą sądu wnioskowali o udostępnienie informacji objętych tajemnicą bankową lub ubezpieczeniową. W 2014 r. takich przypadków było 587, podczas gdy w 2013 r. - 836. Sąd w 2014 r. wydał postanowienie o udzieleniu policji informacji stanowiącej tajemnicę bankową w 474 przypadkach (w 2013 r. - 721), a w 113 zgodził się na udostępnienie danych objętych tajemnicą ubezpieczeniową (w 2013 r. - 56).

Ani w 2014 r., ani w 2013 r. sądy nie wydały żadnego postanowienia o odmowie udzielenia informacji stanowiącej tajemnicę bankową oraz ubezpieczeniową. Niemniej sądy w 54 przypadkach w 2014 r. i w 59 w 2013 r. wydały postanowienia o "zawieszeniu obowiązku informowania podmiotu zainteresowanego".

Zarówno w raporcie za 2013, jak i 2014 r. MSW podkreśliło, że na tle ogólnej liczby przestępstw, wahającej się w latach 2010-2014 na poziomie 900 tys. - 1,1 mln, i liczby ustalonych podejrzanych (między 360 a 520 tys.) ogólna liczba kilku tysięcy zarządzonych kontroli operacyjnych rocznie potwierdza, że ten środek jest stosowany w przypadku najpoważniejszych przestępstw, tylko gdy inne metody okazały się bezskuteczne albo były nieprzydatne. (PAP)