Problem powstał na tle roszczenia o odszkodowanie powodów przeciwko Przedsiębiorstwu Państwowemu Porty Lotnicze. Odszkodowanie wynikało z obniżenia wartości działki położonej przy lotnisku z powodu zwiększenia natężenia hałasu (art. 129 ust. 4 ustawy Prawo ochrony środowiska).
Pozew po terminie
Pozew został złożony w sierpniu 2013 r., to jest w momencie, gdy minął dwuletni okres na zgłaszanie roszczeń, przewidziany rozporządzeniem wojewody z 7 sierpnia 2007 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla Portu Lotniczego im. Fryderyka Chopina.
Gdy sprawa była już rozpatrywana przez sąd II instancji Sąd Okręgowy w marcu 2018 r. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 129 ust. 4 ustawy– Prawo ochrony środowiska jest niezgodny z art. 64 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził więc, że rygoryzm ustawodawczy w ustaleniu dość krótkiego terminu zawitego dla dochodzenia roszczeń odszkodowawczych nie spełnia jednak przesłanek najmniejszej uciążliwości (niezbędności) oraz proporcjonalności (sygn. akt K 2/17).
Czytaj: SA: odszkodowanie za hałas przysługuje tylko, gdy przekracza on dopuszczalne normy>>
Utrata mocy obowiązującej tego przepisu była odroczona o 12 miesięcy.
Sąd Okręgowy w Warszawie powziął zatem wątpliwość, czy w okresie odroczenia utraty mocy obowiązującej przepisu uznanego za niekonstytucyjny przez Trybunał Konstytucyjny dopuszczalna jest odmowa zastosowania przez sąd takiego przepisu
Głosy prokuratora i Prokuratorii SP
Według prokurator Henryki Gajdy-Kwapień z Prokuratury Krajowej przepis, który Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodny z ustawą zasadniczą, traci moc dopiero po pewnym czasie obowiązuje i trzeba go stosować. Jak mówiła, wynika to bezpośrednio z Konstytucji, która mówi, że tylko legislator i TK może wyeliminować z obrotu wadliwą regulację.
Prokurator Gajda powołała się na uchwałę SN o sygnaturze III CZP 67/14, zgodnie z którą przepis uznany za niezgodny z Konstytucją, który traci moc obowiązującą w terminie określonym przez Trybunał Konstytucyjny (art. 190 § 3 Konstytucji), stosuje się do roszczeń, mających podstawę w tym przepisie, w sprawach wytoczonych przed tym terminem.
Prokuratoria Generalna i jej radca Małgorzata Sieńko proponowały natomiast odmówić podjęcia uchwały, z uwagi na to, że roszczenie wygasło przed 15 marca 2019 r., gdy weszła w życie nowelizacja spornego przepisu.
Zmiana stanu prawnego
Sąd Najwyższy dostrzegł wagę problemu, nie tylko w tej konkretnej sprawie. Jednak odmówił podjęcia uchwały, gdyż do rozstrzygnięcia tego sporu będzie miała zastosowanie nowelizacja art. 129 ust. 4 ustawy Prawo ochrony środowiska z 22 lutego 2019 r.
W konsekwencji tej poprawki od 14 marca br. obowiązuje dłuższy, bo 3 -letni okres na zgłaszanie roszczeń w sprawie odszkodowania, "licząc od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości.”
Do roszczeń, o których mowa powstałych przed dniem wejścia w życie tej ustawy, w stosunku do których nie upłynął termin, o którym mowa w art. 129 ust. 4 ustawy zmienianej, w brzmieniu dotychczasowym, stosuje się art. 129 ust. 4 ustawy zmienianej, czyli w nowej wersji.
Teraz sąd okręgowy, który zadał pytanie musi odnieść się do nowych przepisów.
Sygnatura akt: III CZP 5/19, postanowienie z 14 czerwca 2019 r.
