Skargę konstytucyjną w tej sprawie sformułowała jeszcze w 2017 r. pełnomocniczka spółki, która prowadziła spór prawny z jednym ze swoich pracowników. W ramach tego postępowania Sąd Najwyższy stwierdził niezgodność z prawem wyroku sądu okręgowego. Na kanwie tej sprawy spółka zaskarżyła do Trybunału Konstytucyjnego przepisy dotyczące właściwości miejscowej sądu.
Zgodnie z nimi, właściwym do orzekania nad naprawą szkody jest sąd wydający wcześniej orzeczenie niezgodne z prawem. Ponadto, w skardze zakwestionowano przepis wyłączający - w ocenie spółki - z pojęcia szkody wyrządzonej przez wydanie orzeczenia niezgodnego z prawem koszty sądowe, koszty procesu i koszty egzekucyjne.
Zobacz procedurę: Postępowanie w sprawie z powództwa o naprawienie szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia (art. 4171 § 2 k.c.) >
Rozpoznaje ten sam sąd
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 29 w związku z art. 17 pkt 4(4) kpc w zakresie, w jakim określają właściwość sądu do orzekania w sprawie odszkodowania z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem, które zostało wydane przez ten sam sąd, są zgodne z art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie.
Trybunał stwierdził, że nie może dokonać merytorycznej oceny tych zarzutów, gdyż odnoszą się one w istocie do zakwestionowania dokonanej przez sąd powszechny wykładni zaskarżonych przepisów. Nie można więc przyjąć – wbrew stanowisku skarżącej - że istnienie oraz zakres szkody zależy od jej powstania najpóźniej w chwili wydania orzeczenia niezgodnego z prawem. Szkoda wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem obejmuje koszty sądowe, procesu i egzekucyjne.
A zatem nie pozwalało to uznać, że normy, które skarżąca kwestionuje, mogą zostać merytorycznie ocenione przez TK, co spowodowało konieczność umorzenia postępowania. Oceniając drugi z zarzutów, dotyczący art. 29 w związku z art. 17 pkt 4(4) k.p.c. w zakresie, w jakim dotyczą wyłącznej właściwości miejscowej sądu do orzekania w sprawie odszkodowania z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie orzeczenia niezgodnego z prawem, które zostało wydane przez ten sam sąd Trybunał uznał, że ten zarzut może być oceniony merytorycznie w ramach postępowania.
Trybunał nie podzielił poglądu skarżącej, że kwestionowane przepisy naruszają art. 45 ust. 1 Konstytucji w zakresie, w jakim zapewnia prawo dostępu do bezstronnego sądu.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 26 września 2023 r, sygnatura akt SK 14/19
