W związku z instytucją rozstrzygania sporu o właściwość na mocy regulacji obowiązujących od 5 października 2019 r. Prezes Izby Karnej Michał Laskowski zwrócił się o podjęcie uchwały w składzie siedmiu sędziów: Czy w wypadku sądu, którego właściwość została ustalona z delegacji (np. art. 36, art. 43 k.p.k.) sąd ten może wszcząć spór z sądem wyższego rzędu, który wskazał ten sąd jako właściwy do rozpoznania sprawy?
PROCEDURA: Przekazanie sprawy ze względu na miejsce zamieszkania osób wezwanych na rozprawę >>>
A ponadto, czy rozstrzygając spór o właściwość, sąd orzeka o postanowieniu drugiego z sądów pozostających w sporze – poprzez jego utrzymanie w mocy albo uchylenie i przekazanie sprawy sądowi właściwemu, czy też ogranicza się wyłącznie do wskazania sądu, który jest właściwy do rozpoznania sprawy?
Chcesz zapisać ten artykuł i wrócić do niego w przyszłości? Skorzystaj z nowych możliwości na Moje Prawo.pl
Według art. 38 kpk spór o właściwość między sądami rozstrzyga ostatecznie sąd wyższego rzędu właściwy ze względu na siedzibę sądu, który pierwszy wszczął spór. Spór o właściwość między sądem rejonowym a sądem okręgowym rozstrzyga sąd apelacyjny, a spór o właściwość między sądem apelacyjnym a innym sądem powszechnym – Sąd Najwyższy.
PROCEDURA w LEX: Spór o właściwość >>>
Czytaj też: Sądy rejonowe mają wkrótce zniknąć, a MS poprawia ich właściwości>>
Jednak treść przepisu art. 36 kpk pozwala sądowi wyższego rzędu na zmianę właściwości miejscowej wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są obie przesłanki wymienione w tej normie, tj. gdy „większość osób, które należy wezwać na rozprawę, zamieszkuje blisko tego sądu, a z dala od sądu właściwego”
Dwa kierunki rozstrzygnięć
W orzecznictwie Sądu Najwyższego ujawniły się dwie linie orzecznicze w zakresie prawidłowego procedowania w sporach o właściwość rzeczową miejscową i funkcjonalną, a także - kontrolowania decyzji procesowych.
- Postanowienie sądu wyższego rzędu o przekazaniu sprawy innemu sądowi jest wiążące oczywiście przy zachowaniu klauzuli rebus sic stantibus (sygn. akt V KO 59/21).
- Możliwość zmiany właściwości miejscowej sądu wynikającej pierwotnie z norm ustawowych, dokonywana na podstawie art. 36 k.p.k., powinna mieć charakter wyjątkowy.
Za taką oceną przemawia zestawienie przesłanek wymienionych w tym przepisie, których organizacyjno-porządkowy charakter nie budzi wątpliwości, z konstytucyjną normą art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, statuującej gwarancję rozpoznania sprawy przez sąd właściwy, tj. ustalony według generalnych reguł określonych w ustawie. Zasadą powinno być zatem osądzenie sprawy w sądzie przewidzianym w ustawie jako właściwy do jej rozpoznania, a korzystanie z tzw. właściwości delegacyjnej należy traktować jako wyjątek od zasady właściwości miejscowej sądu. Tym samym również przesłanki, które mają uzasadniać odstępstwo od tej zasady powinny podlegać restrykcyjnej wykładni (Sygn. akt IV KO 26/20).
LINIA ORZECZNICZA: Ekonomika procesu a przekazanie sprawy do rozpoznania innemu sądowi >>>
Uchwała 7 sędziów Izby Karnej
W środę 14 września Sąd Najwyższy podjął uchwałę, zgodnie z którą nie jest możliwe wszczęcie sporu w trybie art. 38 par. 1 k.p.k. przez sąd, którego właściwość do rozpoznania sprawy została ustalona z delegacji (art. 36, art. 43 k.p.k.), z sądem wyższego rzędu, który zadecydował o tej właściwości.
A sąd rozstrzygający spór o właściwość nie orzeka jako sąd odwoławczy, zatem wskazuje sąd, który jest właściwy do rozpoznania sprawy, bez wypowiadania się odnośnie do postanowienia sądu pozostającego w sporze.
Sygnatura akt I KZP 11/22, uchwała z 14 września 2022 r.
Czytaj też: Zażalenie na postanowienie w przedmiocie właściwości >>>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
