SN: nabywcy spadku nie należy się pierwszeństwo w zakupie gruntu

Nabywca spadku nie jest spadkobiercą, któremu należy się prawo pierwokupu gruntu od Agencji Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa - stwierdził Sąd Najwyższy i oddalił powództwo osoby, która kupiła spadek.

Powód Filip K. wystąpił z pozwem przeciwko Agencji Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa domagając się prawa pierwszeństwa w nabyciu gruntu.
Zgodnie z art.29 ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa prawo pierwszeństwa nabycia nieruchomości z zasobu, którym gospodaruje ta agencja przysługuje byłemu właścicielowi i jego spadkobiercom.
Filip K. nabył spadek po spadkobiercach na mocy umowy. Następnie ten grunt przejęło państwo. W związku z tym powstał problem, czy w kategorii "spadkobierca" , o której mowa w przepisie ustawy mieści się także - nabywca spadku.

Oddalenie powództwa

Skarb Państwa twierdził przez cały czas procesu, że taki nabywca nie wchodzi w prawa spadkobierców i prawo pierwokupu mu się nie należy ( tylko właściciel i jego spadkobierca ma takie uprawnienie). Natomiast powód uważał, że wstępując w prawa i obowiązki spadkobierców znajduje się w takiej samej sytuacji jak spadkobierca.

Powód przegrał w dwóch instancjach, gdyż sądy oddaliły powództwo.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z 13 marca 2013 r. uznał, że prawo dziedziczenia jest niezbywalne i prawo pierwszeństwa przysługuje tylko spadkobiercom, a nie nabywcy spadku. Ustawowe wyliczenie osób uprawnionych ma charakter enumeratywny.
Od tego wyroku pełnomocnik Filipa K. złożył skargę kasacyjną, w której dowodził, że orzecznictwo sądów administracyjnych dopuszcza np. prawo do rekompensaty dla osoby, która otrzymała spadek w drodze darowizny ( wyrok WSA I SA/Wa 1789/11). A zatem może to być analogia do praw nabywcy spadku.

Nabywca to nie spadkobierca

Sąd Najwyższy nie podzielił tych argumentów i skargę kasacyjna oddalił. W opinii sądu pierwszeństwo mają tylko spadkobiercy i właściciel. Nie można przepisów ustawy interpretować rozszerzająco.
- Nabywcą spadku jest osoba, która w drodze czynności prawnej nabywa spadek - przypomniał sędzia Jan Górowski. - Wykładnia językowa ma priorytet W tej sprawie wyraźnie wskazuje, że prawo pierwokupu należy wyłącznie do spadkobierców, czyli nabywcy spadku na skutek śmieci spadkodawcy, czyli wnuk i prawnuk. 
Również rozporządzenie wykonawcze wydane na podstawie art. 32 ust. 2 mówi, że prawo pierwokupu przysługuje byłemu właścicielowi lub spadkobiercy.
W uchwale siedmiu sędziów SN potwierdzony został obowiązek sprzedającego do uwzględniania nabywcy, jakim jest właściciel lub jego spadkobierca.
Warto dodać, że sprzedaż ma się odbywać na zasadzie rynkowej. Ale w drodze przetargu zbycie może okazać się korzystniejsze, gdyż można uzyskać cenę nawet pięciokrotnie wyższą. Rozszerzająca wykładnia przepisów byłaby odejściem od idei prawodawcy, a nawet naruszeniem konstytucyjnej zasady równych praw - dodał SN

Sygnatura akt II CSK 518/14, wyrok z 12 czerwca 2015 r.

Rok wydania: 2013

  Aktualizacja opłaty za użytkowanie wieczyste oraz pierwokup ustawowy