Według statystyk policyjnych szczyt poziomu przestępczości w Polsce przypadł na lata 2003–2004 i wynosił 1.460.000 przestępstw popełnianych rocznie. Od tego czasu odnotowywany jest w tym zakresie spadek. W latach 2008-2010 poziom ten wynosił 1.100.000, a w roku 2012 już 951.000 przestępstw. Spadek jest widoczny także w liczbach osób osądzonych przez sądy I instancji. W roku 2005 odnotowano 516.000 skazań, a w roku 2011 było ich 425.000. Jednocześnie, liczba popełnianych przestępstw na 100 tys. mieszkańców plasuje Polskę „w średnich stanach” państw UE, na poziomie około blisko 75% skazań odnosi się do 12 typów przestępstw z Kodeksu karnego oraz przestępstw przewidzianych w ustawie z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii.
W tym kontekście w orzecznictwie sądów karnych nadużywana jest kara pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Stanowi ona ponad 60% konkluzji procesowych. Najczęściej jest ona orzekana w postaci czystej probacji, czyli wyłącznie zagrożenia, że w przypadku kolejnego naruszenia porządku prawnego  nastąpi zarządzenie wykonania kary pozbawienia wolności.
Ministerstwo Sprawiedliwości  proponuje więc w projekcie zmiany kodeksu karnego, by za przestępstwa zagrożone do tej pory karą grzywny i pozbawienia wolności do 2 lat, stosować grzywnę i karę ograniczenia wolności. Natomiast za przestępstwa zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 3 trzeba będzie stosować grzywny i karę ograniczenia wolności, a także warunkowe pozbawienie wolności.