Krytyka notariuszy i faszystowskie uwagi skończyły się odmową powołania

Kandydat na notariusza złożył wniosek o powołanie na stanowisko i wyznaczenie siedziby kancelarii notarialnej. Izba Notarialna we Wrocławiu negatywnie zaopiniowała wniosek kandydata o powołanie na stanowisko notariusza i wyznaczenie mu siedziby.

Niezbędny nieskazitelny charakter

W uzasadnieniu uchwały Izba Notarialna wyjaśniała, że wprawdzie kandydat spełnia przesłanki formalne, jednak na stanowisko notariusza może być powołana osoba, która jest nieskazitelnego charakteru i daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu.
Wskazała na wcześniejszą decyzję ministra sprawiedliwości z 10 października 2018 r., odmawiającą powołania kandydata na stanowisko notariusza z uwagi na przedstawione w niej istotne fakty dotyczące zachowania i postawy uczestnika, który upubliczniał w przestrzeni internetowej posty o charakterze rasistowskim. A także - obrażał samorząd notarialny po tym, jak uzyskał negatywną ocenę z egzaminu notarialnego w 2016 r. Sugerował, że anonimowość egzaminów notarialnych to fikcja, a zdają tylko osoby wybrane. Uczestnik dopuścił się także pomówienia konkretnych notariuszy, naruszając w ten sposób na forum publicznym dobre imię notariusza oraz jego kompetencje oraz podważał również kompetencje i uczciwość komisji egzaminacyjnej powołanej przez ministra.

Te okoliczności skutkowały oceną, że uczestnik nie spełnia przesłanki nieskazitelności charakteru i nie daje rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu notariusza. Jednocześnie Izba Notarialna dodała, że uczestnik jako siedzibę kancelarii w A. wskazał lokal w projektowanym pod Wrocławiem budynku biurowo-usługowym, nie przedstawiając żadnego tytułu prawnego potwierdzającego nabycie prawa do wskazanego we wniosku lokalu.

Kandydat skasował faszystowskie treści

Jednak pomimo wszystkich zastrzeżeń Izby Notarialnej, w marcu 2021 r. minister sprawiedliwości powołał kandydata na stanowisko notariusza i wyznaczył siedzibę kancelarii notarialnej.

Odnosząc się do określonych w art. 11 pkt 2 Prawa o notariacie przesłanek nieskazitelności charakteru i rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu notariusza, minister wskazał m.in., że uczestnik nie był karany oraz nie zostało wszczęte i nie toczyło się wobec niego postępowanie dyscyplinarne. Ponadto posiada dobre opinie w miejscu pracy. Minister podkreślił przy tym, że uczestnik usunął wpisy, których treść była podstawą uznania, że nie spełnia on istotnych do powołania na stanowisko notariusza przesłanek nieskazitelności charakteru i rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu notariusza. Uczestnik wielokrotnie też wyraził skruchę, przyjął odpowiedzialność i przeprosił za publikowane wpisy.

Czytaj też w LEX:

Swoboda wypowiedzi adwokatów i radców prawnych na tle standardu Europejskiej Konwencji Praw Człowieka >

Odpowiedzialność za nadużycie przez aplikanta adwokackiego wolności słowa i pisma według przepisów ustawy – Prawo o adwokaturze >

WSA uchyla decyzję ministra

Zdaniem WSA w Warszawie, mając na uwadze wskazane braki zgromadzonego materiału dowodowego – w tym - decyzji ministra sprawiedliwości, prawidłowość twierdzeń organu co do okoliczności faktycznych sprawy, jak też wniosków formułowanych wymyka się spod kontroli sądowej. Sąd I instancji nie był bowiem w stanie zweryfikować stanowiska organu w oparciu o zgromadzone akta sprawy.

W odniesieniu zaś do drugiego elementu rozstrzygnięcia zaskarżonej decyzji dotyczącego wyznaczenia siedziby kancelarii notarialnej sąd I instancji podkreślił, że potrzeba wyznaczenia siedziby powoływanego notariusza aktualizuje się, gdy zaistniały podstawy do powołania na stanowisko. Sąd wskazał, że art. 13 Prawa o notariacie stanowi, że wniosek kandydata powinien m.in. wskazywać lokal przewidywany do prowadzenia kancelarii i termin jej uruchomienia. Nie ulega przy tym wątpliwości, że warunek ten może być uznany za spełniony, o ile lokal ten faktycznie istnieje i został oddany do użytkowania. W tym stanie rzeczy obowiązkiem organu było zajęcie w tym zakresie jednoznacznego stanowiska.

Czemu służy tajemnica notarialna? Znaczenie normatywne przepisów regulujących zasady notarialnej dyskrecji zawodowej - czytaj w LEX >

Dwie skargi są zasadne

Skargi kasacyjne od powyższego wyroku wnieśli minister sprawiedliwości oraz uczestnik.

NSA uznał, że skargi kasacyjne są zasadne i zasługują na uwzględnienie, jakkolwiek nie wszystkie ich zarzuty zostały oparte na usprawiedliwionych podstawach.

Sąd II instancji przypomniał, że Rada Izby Notarialnej we Wrocławiu nie kwestionuje skruchy skarżącego i tego, że usunął wpisy. Co więcej - wskazane zachowania stanowiące zasadniczą podstawę odmowy powołania kandydata na stanowisko notariusza, nie skutkowało wszczęciem wobec niego postępowania dyscyplinarnego, co również odnotował sąd I instancji.

NSA uznał, że nie sposób jest "usunąć" "deficytów" postawy życiowej, które nie istnieją, co siłą rzeczy prowadzi i do tego wniosku, że "usunięcie" tychże "deficytów" niczemu nie służy. Oczekiwanie sądu I instancji odnośnie dalszego postępowania wyjaśniającego w zakresie wskazywanym w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku trzeba uznać za oczywiście nieusprawiedliwione.

Czytaj też w LEX: Notariusz jako instytucja obowiązana - przewodnik po obowiązkach z ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowania terroryzmu >

Wobec tego, że decyzja ministra sprawiedliwości określa adres kancelarii notarialnej, w której notariusz jest zobowiązany, do uruchomienia działalności, to notariusz jest zobowiązany w ciągu dwóch miesięcy od zawiadomienia o powołaniu uruchomić ją i zgłosić o tym ministrowi sprawiedliwości. Ale w razie nieuruchomienia kancelarii w wymienionym terminie, powołanie traci moc, którą to okoliczność stwierdza minister sprawiedliwości.

Dlatego NSA uchylił wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 13 listopada 2025 r, sygnatura akt II GSK 910/22 .

Odpowiedzialność pracownika kancelarii notarialnej za wyrządzone szkody i obowiązek zachowania tajemnicy - czytaj w LEX >

Nowość

Bestseller