Powództwo zostało wniesione przez małżeństwo H. przeciwko syndykowi masy upadłości Bankowi spółce akcyjnej w upadłości o ustalenie i zapłatę. Sprawę związaną z wygranym procesem o umowę kredytu bankowego rozpoznawał Sąd Apelacyjny w Szczecinie.
Wątpliwości sądu pytającego
W trakcie rozpoznawania sprawy sąd II instancji powziął wątpliwość, którą przedstawił Izbie Cywilnej Sądu Najwyższego: „Czy w przypadku wygrania sprawy przez współuczestników reprezentowanych przez tego samego adwokata, zwrot kosztów zastępstwa procesowego powinien być przyznany w wysokości odpowiadającej wynagrodzeniu jednego pełnomocnika, czy też jego wielokrotności, w zależności od liczby współuczestników, których reprezentował?
Ponadto, w przypadku przyjęcia przez SN, że zwrot ten powinien obejmować wynagrodzenie jednego pełnomocnika, w jaki sposób należy zasądzić koszty zastępstwa procesowego należne małżonkom?
Kodeks postępowania cywilnego w art. 72 par. 1 pkt. 1 przewiduje sytuację, gdy kilka osób może w jednej sprawie występować w roli powodów lub pozwanych, jeżeli przedmiot sporu stanowią prawa lub obowiązki im wspólne lub oparte na tej samej podstawie faktycznej i prawnej (współuczestnictwo materialne).
Tak też się działo w omawianej sprawie. Państwo H. mieli ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej i byli reprezentowani przez tego samego adwokata. Wygrali sprawę, lecz sąd nie wiedział czy koszty powinny być zasądzone na rzecz każdego z nich odrębnie (to jest w częściach) czy też na rzecz obojga solidarnie lub łącznie?
Problem powstał na tle zasądzenia przez Sąd Apelacyjny na rzecz państwa H. od pozwanego banku 8 100 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, poniesionych w postępowaniu przed sądem II instancji. W uzasadnieniu wskazano, że powodowie wygrali proces w zakresie ustalenia, ale częściowo przegrali co do żądanej sumy zapłaty. Jednak Sąd Apelacyjny uznał powodów jako wygrywających sprawę.
Zażalenie od tego postanowienia sądu wnieśli powodowie, żądając zasądzenia od każdego z nich po 8100 zł. Powodowie powołali się na art. 98 par. 1 kpc, który stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.
Wynagrodzenie jednakowe
Sąd Najwyższy podjął uchwałę, według której w razie współuczestnictwa materialnego do niezbędnych kosztów procesu poniesionych przez współuczestników reprezentowanych przez jednego pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym, zalicza się jego wynagrodzenie ustalone niezależnie od liczby reprezentowanych przez niego uczestników. Sąd może jednak podwyższyć to wynagrodzenie, jeżeli przemawiają za tym okoliczności, takie jak celowość i rozsądność poniesionych kosztów.
Koszty procesu należne współuczestnikom materialnym – w tym także pozostającym w związku małżeńskim, w którym obowiązuje ustrój wspólności majątkowej – podlegają zasądzeniu na ich rzecz w częściach równych, chyba że współuczestnicy zgodnie wniosą o inny podział zasądzonych kosztów albo o zasądzenie ich jedynie na rzecz jednego lub niektórych ze współuczestników.
Uchwałę podjęli sędziowie: SSN Mariusz Łodko (przewodniczący), SSN Marcin Łochowski (sprawozdawca) oraz SSN Marcin Krajewski.
Uchwała Izby Cywilnej SN z 16 listopada 2023 r., sygnatura akt III CZP 54/23.
Polecamy nagranie szkolenia w LEX: Postępowania dotyczące kredytów frankowych - aspekty proceduralne, nowela KPC, zabezpieczenie powództwa >
