SN: Tarcza 4.0 bez sensu połączona z kodeksem karnym, ale kary mogą być łagodniejsze

Do przepisów Tarczy 4.0 o dopłatach do kredytów bankowych włączono bez związku zmiany w stosowaniu kary łącznej. To spowodowało choas, bo nowe regulacje nie wskazują, według jakich reguł łączyć kary, które stały się prawomocne do 23 czerwca 2020 r. z karami, które stały się prawomocnie po tej dacie, czyli po wejściu w życie Tarczy. Nie wyklucza to jednak stosowania kar łagodniejszych - orzekł Sąd Najwyższy.

Regulacje ustawy z czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 zmieniły także warunki i zasady orzekania kary łącznej.  Wywołało to chaos prawny, a którym do dziś sądy nie mogą się uporać.

Kara łączna w ustawie o pomocy covidowej

Zdaniem sędziów sądów powszechnych, było to następstwem naruszającego Konstytucję sposobu uchwalenia tych przepisów. Ale również - zakodowania w nich norm prawnych, pozostawiając niektóre sytuacje w prawnej próżni.

Jak wskazują, prawodawca wprowadzając zmiany do kodeksu karnego, pomieszał deklarowane cele oraz dziedziny regulacji. Ponadto, nowelizacji tej nie towarzyszyła pogłębiona refleksja, skutkiem czego uchwalono przepisy przejściowe, które nie rozstrzygają według jakich zasad należy łączyć kary w sytuacji, gdy wyroki uprawomocniły się zarówno przed wejściem w życie ustawy covidowej - 24 czerwca 2020 r., jak i po tej dacie.

Czytaj w LEX: Reguły intertemporalne a instytucja kary łącznej w tarczy 4.0 >

To doprowadziło Sąd Okręgowy w G. do konkluzji, że skoro wszystkie z przypisanych skazanemu, na mocy analizowanych wyroków, czyny zostały popełnione przed dniem wejścia w życie wskazanej wyżej ustawy, to nie wiadomo, jak należy łączyć kary.

Sprzeczność z Konstytucją zbada Trybunał

Sąd apelacyjny, do którego trafiła ta sprawa, nie zajmował się kwestią konstytucyjności wprowadzenia regulacji dotyczących kary łącznej w ustawie z 19 czerwca 2020 r. Zauważył tylko, że kwestię tę przedstawił we wniosku do Trybunału Konstytucyjnego Rzecznik Praw Obywatelskich (pod sygnaturą K 22/20).

Czytaj w LEX: Tarcza 4.0 a zmiany w regulacjach dotyczących kary łącznej >

Sąd apelacyjny jednak miał wątpliwości i w związku z tym przedstawił zagadnienie prawne Izbie Karnej Sądu Najwyższego, czy w takim wypadku można zastosować art. 4 kk. ( Jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia przestępstwa, stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest względniejsza dla sprawcy).

Zobacz procedury w LEX:

Orzekanie kary łącznej na wniosek >

Orzekanie kary łącznej z urzędu >

Prokurator: nie ma problemu

W swoim stanowisku prokurator Prokuratury Krajowej wniósł o odmowę podjęcia uchwały, jako że sformułowane pytanie prawne nie spełnia wymogów do udzielenia odpowiedzi w formie uchwały.
Stwierdził, że sąd apelacyjny podjął również próbę samodzielnego rozwiązania dostrzeżonego problemu interpretacyjnego. W ocenie prokuratora nie można natomiast przyjąć, by »pojawiło się realnie „zagadnienie prawne” wynikające z usprawiedliwionej, rozbieżnej interpretacji przez sądy orzekające, wadliwie lub w sposób niejasny sformułowanych przepisów prawa”. - Brak jest również podstaw do uznania, by sugerowane niedostatki legislacyjne rodziły realne ryzyko odmiennych i jednocześnie uzasadnionych interpretacji - stwierdził.
Wskazał bowiem, że „kategoryczne rozbicie – poprzez uchwalenie przepisów przejściowych Tarczy 4.0 - zbiegu przestępstw, zbędne czynią, jakiekolwiek rozważania nad możliwością stosowania art. 4 § 1 k.k. w procesie orzekania kary łącznej”.

Sąd Najwyższy zgodził się z prokuratorem Prokuratury Krajowej, że w tej sprawie nie zostały spełnione warunki do podjęcia uchwały. Chociaż przemawiają za tym inne argumenty, niż te zaprezentowane przez prokuratora. SN uznał, że łagodniejszą ustawę stosować można.

Czytaj również: Sędziowie nie wiedzą, jak po zmianach wymierzać karę łączną>>
 

Zabrakło sądowi argumentów

- Przed wystąpieniem do Sądu Najwyższego o rozstrzygnięcie tego zagadnienia prawnego, sąd odwoławczy winien jednoznacznie ustosunkować się do kwestii niekonstytucyjności uchwalania ustawy - wskazał Jerzy Grubba, sędzia sprawozdawca. I dodał, że to prowadzi do konkluzji, że na skutek zaniechania sąd pytający nie wykazał, że od uchwały SN zależy treść orzeczenia, które powinno zostać wydane w tej sprawie.

Można stosować ustawę łagodniejszą

Analizowane przepisy nie regulują sytuacji, w której wobec sprawcy zapadły prawomocne wyroki skazujące zarówno przed wejściem Tarczy 4.0, jak i po dniu jej wejścia w życie - orzekł SN.  Czyli - nie wskazują, według jakich reguł łączyć kary, które stały się prawomocne do 23 czerwca 2020 r. z karami, które stały się prawomocnie po tej dacie ( sygn. akt I KZP 2/21).
SN jednak podkreślił, że art. 81 ust. 1 i 2 ustawy z 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 nie wyłączają stosowania art. 4 § 1 k.k. w sytuacji, gdy tylko jedna z kar, których połączenie sąd rozważa w postępowaniu w przedmiocie wydania wyroku łącznego, została prawomocnie orzeczona do 23 czerwca 2020 r. albo po tej dacie.

Zobacz linię orzeczniczą w LEX: Granice kary łącznej w wyroku łącznym, obejmującym uprzednio orzeczoną karę łączną >