Najważniejsze z tych tematów Marek Biernacki omówił podczas sejmowego wystąpienia w środę 27 sierpnia. W piątek resort rozwinął tę informację w specjalnej publikacji umieszczonej na stronie internetowej ministerstwa.
Jako pierwsze zagadnienie jest w nim wymieniany projekt ustawy o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka, nad którym prace rozpoczął Sejm właśnie na rozpoczętym w środę a zakończonym w piątek posiedzeniu.

Lepsza ochrona świadków i pokrzywdzonych
Zdaniem reosrtu w obecnym stanie prawnym brakuje kompleksowych przepisów, w postaci jednolitego aktu prawnego, chroniących świadka lub pokrzywdzonego. Ich zeznania lub wyjaśnienia, obciążające sprawcę przestępstwa, powodują często zagrożenie dla zdrowia lub życia nie tylko ich samych, ale również osób im najbliższych.
Projekt określa zasady, warunki i zakres stosowania środków ochrony i pomocy kierowanej do pokrzywdzonego i świadka oraz osób im najbliższych w sytuacji toczącego się lub zakończonego postępowania karnego (postępowania karnego skarbowego), jeśli istnieje zagrożenie dla ich życia lub zdrowia. Przepisy, kompleksowo regulujące ochronę i pomoc dla pokrzywdzonych i świadków przyczynią się do zwiększania bezpieczeństwa tych osób, a także zapewnią większy komfort składania zeznań.
W ramach projektu wprowadzona zostanie oprócz zmiany miejsca pobytu i ochrony osobistej dla osób najbardziej zagrożonych, ochrona na czas czynności procesowych (w tym asysta policjanta podczas drogi z domu do sądu), w trakcie, których najczęściej dochodzi do prób zastraszania lub poniżania świadków. W ramach przepisów postępowania karnego zostaną wprowadzone dodatkowe gwarancje utrudniające zapoznanie się podejrzanych lub oskarżonych z danymi osobowymi świadków i pokrzywdzonych.

Duża nowelizacja kodeksu karnego, kodeksu karnego wykonawczego i kodeksu postępowania karnego
Projekt zakłada zmianę filozofii karania. To najobszerniejsza i najdonioślejsza w skutkach od czasów uchwalenia kodeksu w 1997 r. nowelizacja przepisów prawa karnego dotycząca zasad wymiaru kary oraz hierarchii kar.
Głównym celem jest zmiana obecnej struktury orzekanych kar, w tym ograniczenie możliwości pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania tej kary. Kara zawieszona (orzekana w Polsce jako około 60 proc. wszystkich kar) nie spełnia bowiem funkcji odstraszającej i wychowawczej. Lepsze efekty w tym względzie przynoszą sankcje wolnościowe - grzywny bądź kary ograniczenia wolności, które są dla sprawcy bardziej odstraszające i dolegliwe, niż kara pozbawienia wolności w zawieszeniu.
Zostanie ułatwione orzekanie kary grzywny, wprowadzone zostaną mechanizmy usprawniające ich egzekucję. Poszerzona zostanie paleta możliwych form kary ograniczenia wolności, między innymi o dozór elektroniczny. Zostaną wprowadzone sankcje mieszane polegające na krótkoterminowej karze pozbawienia wolności połączonej z karą ograniczenia wolności (sprawca np. najpierw spędzi miesiąc w zakładzie karnym a następnie przez rok będzie podlegał dozorowi elektronicznemu).
Zmiana kodeksu karnego oraz innych ustaw mająca na celu zmniejszenie zagrożenia płynącego ze strony nietrzeźwych kierowców przewiduje minimalne kwoty nawiązek lub świadczeń pieniężnych zasądzanych od sprawców wypadków lub nietrzeźwych kierowców. Wydłuża okresy zakazu prowadzenia pojazdów z 10 do 15 lat i wprowadza możliwość zakazu prowadzenia pojazdu na zawsze dla wielokrotnych pijanych kierowców. Przestępstwem zagrożonym do 2 lat pozbawienia wolności stanie się jazda samochodem przez osobę, której odebrano prawo jazdy. Skazani za jazdę „na podwójnym gazie”, ubiegający się o przywrócenie prawa jazdy po zakończeniu zakazu, będą mieli obowiązek wyposażenia samochodu w blokadę alkoholową. Projekt jest na etapie pracy w komisjach sejmowych.

Projekt ustawy o oświadczeniach majątkowych
Obecnie regulacje dotyczące obowiązku składania oświadczeń majątkowych znajdują się w licznych aktach prawnych i pozostają niespójne. Poszczególne grupy osób objętych obowiązkiem składania oświadczeń czynią to według odmiennych zasad. Projektowana ustawa ujednolica zasady składania oświadczeń majątkowych, wprowadza jeden system, wspólny dla wszystkich osób objętych tym obowiązkiem, z naprawdę nielicznymi wyjątkami. Uczyni to instytucję składania oświadczeń bardziej przejrzystą i zrozumiałą w społecznym odbiorze.
Obowiązkiem składania oświadczeń mają zostać objęte osoby pełniące funkcje publiczne. Zakres podmiotowy jest bardzo szeroki, oprócz funkcjonariuszy państwowych, sędziów, czy prokuratorów, będą to np. ordynatorzy publicznych szpitali, czy notariusze. Oświadczenia będą następnie publicznie dostępne w formie elektronicznej, z zastrzeżeniem danych najbardziej wrażliwych.

Ułatwienia w korzystaniu z ksiąg wieczystych i Krajowego Rejestru Karnego
Od 1 lipca 2014 r. uruchomiono dwie nowe usługi, które umożliwiły obywatelom łatwy, szybki i nowoczesny, bo przez Internet - dostęp do ksiąg wieczystych z możliwością wydruku ich odpisu oraz do informacji zawartych w Krajowym Rejestrze Karnym. Dzięki nowym usługom bez wychodzenia z domu, za pomocą Internetu można otrzymać odpis z księgi wieczystej w formie pliku PDF. Plik po wydrukowaniu będzie miał moc dokumentu wydanego przez sąd.
Elektroniczny Krajowy Rejestr Karny umożliwia osobom uprawnionym złożenie zapytania i uzyskanie odpowiedzi z KRK przez Internet bez konieczności udania się do Biura Informacyjnego KRK lub Punktu Informacyjnego KRK. Od tej chwili zaświadczenie o niekaralności będzie można pobrać przez Internet i wydrukować w domu. Wystarczy na stronie ems.gov.pl założyć konto użytkownika i uiścić opłatę (20 zł).
Obecnie procedowany jest projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, którego celem jest dalsza informatyzacja postępowania wieczystoksięgowego. Przewiduje się w nim wprowadzenie obowiązku inicjowania tego postępowania drogą elektroniczną przez notariuszy, komorników sądowych oraz naczelników urzędów skarbowych działających, jako organy egzekucyjne.

Prace dotyczące rejestracji spółek
Ministerstwo Sprawiedliwości prowadzi szereg prac nad zmianą przepisów Kodeksu spółek handlowych oraz ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym. Po wprowadzeniu wszystkich procedowanych zmian możliwe będzie zawarcie umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki jawnej i spółki komandytowej z wykorzystaniem wzorca udostępnianego w systemie teleinformatycznym oraz złożenie w tym trybie wniosku o rejestrację takiej spółki. Sąd już dzisiaj rejestruje spółkę w 24 godziny od wpłynięcia wniosku a od dnia 1 grudnia 2014 r. spółce takiej niezwłocznie będą nadawane identyfikatory NIP i Regon.
Przedsiębiorca będzie mógł, zatem zasiąść do komputera wraz ze swoimi wspólnikami, zawiązać umowę spółki i przesłać ją do sądu, a następnego dnia po wpisie do KRS i uzyskaniu numeru NIP i REGON spółka będzie mogła rozpocząć działalność. W ten sam sposób przedsiębiorca będzie mógł zmienić umowę spółki, a nawet ją rozwiązać.
Ciążący na przedsiębiorcach obowiązek składania corocznie do sądu rejestrowego sprawozdań finansowych również będzie mógł być wykonywany drogą elektroniczną, a więc w dogodny dla przedsiębiorcy sposób. Ułatwiona zostanie dostępność do sprawozdań finansowych złożonych do KRS. Każdy siedząc przy swoim komputerze będzie mógł zapoznać się ze sprawozdaniem finansowym złożonym przez dowolny podmiot i opracować dane w nim zawarte.
Obniżone zostaną również koszty wpisu do KRS gdyż planuje się rezygnację z obowiązku publikacji wpisów w KRS w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Na potrzeby KRS utworzona zostanie ogólnodostępna platforma internetowa, do której każdy będzie miał dostęp. Na tej platformie publikowane będą wszystkie wpisy w KRS, a także wszystkie wydane przez sąd orzeczenia. A zatem wnioskodawca (po zamówieniu usługi newslettera) będzie internetowo powiadamiany, że sąd skierował do niego pismo lub orzeczenie. Zamiast oczekiwać na przesyłkę z sądu w formie papierowej będzie mógł zapoznać się z orzeczeniem sądu właściwie niezwłocznie po jego wydaniu i w ten sam sposób odpowiedzieć na ewentualne wezwanie sądu.

Zmiany w prawie spadkowym
Przyjęty przez rząd projekt wychodzi naprzeciw potrzebie ochrony obywateli przed niekorzystnymi skutkami braku złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Dzisiaj brak złożenia oświadczenia w ustawowym terminie oznacza tzw. proste przyjęcie spadku - z pełną odpowiedzialnością za długi spadkowe. Rozwiązanie to jest zbyt rygorystyczne. Istnieje, bowiem przekonanie, że bierność lub nieznajomość prawa spadkowego nie powinna prowadzić do negatywnych konsekwencji. Zmiana polega na odwróceniu zasady i wprowadzeniu, w przypadku bierności spadkobiercy, odpowiedzialności z tzw. dobrodziejstwem inwentarza (tj. do wartości aktywów spadkowych) w miejsce odpowiedzialności całym majątkiem spadkobiercy.

Większa ochrona konsumentów
Nowa ustawa o prawach konsumenta, która wejdzie w życie w grudniu tego roku zmienia m. in zasady reklamowania towaru niezgodnego z umową zawartą przez konsumenta. Ułatwienie polega na tym, że konsument będzie miał prawo do skorzystania z rękojmi, a w dalszej konsekwencji będzie mógł domagać się naprawienia rzeczy, obniżenia ceny, a nawet odstąpienia od umowy.
Ponadto przewiduje się szereg zmian w odniesieniu do sprzedaży na odległość (sprzedaży internetowej). Np. sklepy internetowe będą zobowiązane do posiadania i przedstawiania regulaminów trybu rozpatrywania reklamacji. Potwierdzenie zawarcia umowy na odległość będzie zamieszczane na nośniku przekazywanym konsumentowi. Konieczne będzie informowanie konsumenta o prawie do odstąpienia od umowy zawartej na odległość.
Ochronę konsumentów wzmacnia również nowelizacja prawa upadłościowego i naprawczego. Ustawa zmieniająca model upadłości konsumenckiej wprowadzi jej większą dostępność, zmniejszy szarą strefę konsumentów nadmiernie zadłużonych, wprowadzi realne narzędzie do renegocjacji umów. Ustawa zakłada liberalizację dotychczasowych rozwiązań, co oznacza, iż z dobrodziejstw ustawy nie będzie mógł skorzystać tylko taki konsument, którego niewypłacalność jest skutkiem jego działań umyślnych lub rażącego niedbalstwa. Co więcej, ustawa przewiduje obniżenie kosztów postępowania, a w przypadku dłużnika, którego majątek nie wystarczy nawet na ich pokrycie, pieniądze tymczasowo wyłoży Skarb Państwa.

Prawo restrukturyzacyjne dotyczące przedsiębiorców
Realizując założenia strategii „nowej szansy”, wobec tych przedsiębiorców, którym się nie powiodło, rząd pracuje nad projektem ustawy Prawa restrukturyzacyjnego, który już 28 sierpnia 2014 r. zostanie rozpoznany przez Komitet Stały Rady Ministrów. Celem zmian jest zapewnienie możliwości przeprowadzenia skutecznego i odformalizowanego postępowania restrukturyzacyjnego, dającego szansę powrotu do normalnej działalności gospodarczej. Reforma oparta jest na założeniu ochrony wartości ekonomicznej przedsiębiorstwa i poszanowaniu praw wierzycieli.

Ułatwienie funkcjonowania spółek z ograniczoną odpowiedzialnością
Trwają konsultacje projektu nowelizacji Kodeksu spółek handlowych, który zakłada możliwość tworzenia w spółce z o.o. udziałów beznominałowych, jako alternatywy dla modelu opartego na kapitale zakładowym. Ta tradycyjna instytucja uzyska charakter fakultatywny, przy jednoczesnej redukcji minimum kapitału do wysokości 1 zł. Oczywiście przewidzieliśmy narzędzie ochrony wierzycieli spółki. Będzie nim test wypłacalności oraz obowiązek gromadzenia kapitału zapasowego kosztem części zysku. Test wypłacalności polega na zobowiązaniu zarządu do badania w związku z każdorazową wypłatą dokonywaną na rzecz wspólników z tytułu udziału w zysku, czy mimo dokonania wypłaty w ciągu roku spółka nie utraci zdolności do wykonywania wymagalnych zobowiązań.
Obowiązek tworzenia kapitału zapasowego, ma stanowić rezerwę na pokrycie przyszłych strat spółki. Wprowadzenie obowiązku „oszczędzania” należy postrzegać jako zabieg skorelowany z likwidacją nakazu posiadania przez spółki minimalnego kapitału zakładowego.. Minimalna wysokość obowiązkowego kapitału zapasowego byłaby zależna od sumy zobowiązań i rezerw na zobowiązania i stanowiła ułamek tej sumy (5%), lecz nie mniej niż 50.000 zł. Dostosowanie wysokości kapitału zapasowego do wielkości zadłużenia spółki pozwalałoby stworzyć „bufor”, który może znacznie skuteczniej amortyzować straty spółki i chronić jej wypłacalność w wymiarze bilansowym niż arbitralna i oderwana od rozmiarów przedsiębiorstwa kwota kapitału zakładowego.

Deregulacja będzie kontynuowana
W Sejmie trwają prace nad trzecią transzą deregulacji dostępu do zawodów. W dniu 7 maja br. odbyło się I czytanie projektu ustawy obejmującego 101 profesji m.in. rzecznika patentowego, maklera papierów wartościowych, strażaka czy geologa. Dwie pierwsze ustawy deregulacyjne ułatwiające dostęp do 147 zawodów weszły już w życie.

Usprawnienie funkcjonowania sądów
Z dniem 1 października 2014 r. wchodzą w życie zmiany w ustawie - Prawo o ustroju sądów powszechnych, które dotyczą procedury powołania kandydatów na wolne stanowiska sędziowskie. Celem zmian w przepisach ustawy jest osiągnięcie optymalnego skrócenia trwania postępowania w sprawie powołania do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego sądu powszechnego.
Pozostałe wprowadzane zmiany można podzielić na regulacje dotyczące wykorzystania komunikacji elektronicznej na użytek ubiegania się o stanowisko sędziowskie oraz zmierzające do skrócenia, a często zakreślenia terminów do danych czynności podejmowanych w toku postępowania w sprawie powołania do pełnienia urzędu na stanowisku sędziowskim.
Zmiany dotyczące wykorzystania komunikacji elektronicznej polegają na zastąpieniu dokumentów w postaci pisemnej (papierowej) dokumentami elektronicznymi, a w przypadku gdy dokumenty w oryginale mają postać pisemną przewiduje się działania służące przekonwertowaniu takich dokumentów na postać elektroniczną. Zmiany dotyczą zarówno etapu postępowania przed prezesem właściwego sądu, jak również etapu postępowania przed Krajową Radą Sądownictwa.
Rada Ministrów w dniu 5 sierpnia 2014 r. przyjęła projekt, który zakłada, między innymi, zmianę zasad delegowania sędziów, uporządkowanie kwestii związanych z nadzorem administracyjnym Ministra Sprawiedliwości nad sądami powszechnymi oraz relacji pomiędzy Ministrem Sprawiedliwości a prezesami i dyrektorami sądów, ograniczenie czasu delegacji do resortu sprawiedliwości. Proponowane zmiany mają przyczynić się do poprawy efektywności sądownictwa powszechnego.
Dalsza informatyzacja procesu cywilnego, przyspieszenie postępowań sądowych, uproszczenie niektórych czynności procesowych – to założenia przyjętego przez rząd 22 lipca 2014 r. projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Projekt wprowadza zmiany w prawie cywilnym w zakresie formy czynności prawnych oraz stanowi kolejny etap informatyzacji postępowania cywilnego, która przyczyni się do wymiernych oszczędności w sądownictwie, poprawi efektywność pracy sądów oraz zwiększy dostęp do sądu. Obejmuje też zmiany w przepisach normujących postępowanie rozpoznawcze, klauzulowe oraz egzekucyjne.
Projektowane regulacje służą przyspieszeniu postępowań sądowych poprzez ograniczenie kognicji sądów, rozszerzenie kompetencji referendarzy sądowych i komorników sądowych, uproszczenie niektórych czynności procesowych oraz zmodyfikowanie tych instytucji, które są wykorzystywane przez uczestników postępowań w celu przedłużania postępowań sądowych.
Minister sprawiedliwości Marek Biernacki podkreślił podczas sejmowego wystąpienia, że ministerstwu przyświeca idea obywatela będącego w centrum sprawnego i transparentnego systemu sprawiedliwości.