„Sąd może przyznać zadośćuczynienie za krzywdę osobom najbliższym poszkodowanego, który na skutek czynu niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego uszczerbku na zdrowiu” – trzy uchwały o takiej samej treści podjął w ubiegły wtorek 27 marca 2018 roku Sąd Najwyższy (SN) w składzie siedmiu sędziów. Czy zmienia to sytuacją prawną osób uprawnionych?

Czytaj: SN: rodzice mogą żądać zadośćuczynienia za rozstrój zdrowia dziecka>>

Najnowsze uchwały SN mogą mieć przełomowe znaczenie dla setek tysięcy osób, których najbliżsi zostali poszkodowani na skutek czynu niedozwolonego. Okazuje się bowiem, iż sąd może im przyznać zadośćuczynienie za doznaną krzywdę. Fenomen najnowszych orzeczeń SN potęguje fakt, iż żaden przepis prawa nie wskazuje wprost, że osoby najbliższe poszkodowanego mogą dochodzić zadośćuczynienia za naruszenie ich własnych dóbr osobistych.

Brak odpowiednich regulacji
Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami Kodeksu cywilnego, sąd może przyznać odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia wyłącznie poszkodowanemu. Przepisy prawa nie regulują natomiast uprawnienia do żądania zadośćuczynienia za doznaną krzywdę przez jego osoby najbliższe. Kodeks cywilny wskazuje poniekąd na możliwość przyznania im zadośćuczynienia, jednakże wyłącznie w przypadku śmierci poszkodowanego. Ustawodawca pominął sytuacje, w których poszkodowany żyje dalej, a jego najbliżsi muszą uporać się z cierpieniem psychicznym oraz opiekować się, nierzadko przez resztę życia, ciężko chorym lub niepełnosprawnym członkiem rodziny.

LEX Linie Orzecznicze>>

Znaczące sprawy
Pierwsza uchwała podjęta przez SN (III CZP 60/17) dotyczy sprawy, w której lekarze zaniechali natychmiastowego przeprowadzenia cesarskiego cięcia. Doprowadziło to do niepełnosprawności dziecka – dziewczynka obecnie w wieku 10 lat nie mówi, nie chodzi i wymaga stałej opieki. Pozostałe dwie uchwały zostały podjęte na wniosek Rzecznika Finansowego (III CZP 36/17) i Komisji Nadzoru Finansowego (III CZP 69/17) w celu rozstrzygnięcia rozbieżności co do wykładni prawa czy pozostawanie przez poszkodowanego w stanie wyłączającym lub bardzo ograniczającym samodzielną egzystencję stanowi naruszenie dóbr osobistych jego osób najbliższych.

Kierunek zmian
Należy pamiętać, że polskie prawo nie ma charakteru precedensowego. SN nie tworzy prawa, a jego orzeczenia mają na celu ujednolicenie orzecznictwa. Trzy uchwały SN wiążą więc tylko w tych sprawach, w których zostały wydane. Niemniej jednak, stanowić będą wskazówkę dla sądów orzekających w podobnych sprawach. Mogą one uruchomić roszczenia o zadośćuczynienie dla osób najbliższych co do zdarzeń nawet sprzed 20 lat.