Celem nowelizacji było zniesienie stażu na stanowisku referendarza sądowego, stanowiącego obecnie ostatni element szkolenia aplikacyjnego. W wyniku tej zmiany aplikacja sądowa zostanie skrócona z 48 do 30 miesięcy.
Zmiana w systemie kształcenia przyszłych sędziów, podyktowana jest między innymi brakiem możliwości zagwarantowania wszystkim egzaminowanym aplikantom sędziowskim zatrudnienia na stanowiskach referendarskich. Ponadto konstrukcja obowiązująca dotychczas, przewidująca w ramach aplikacji sędziowskiej odbycie 18-miesięcznego stażu na stanowisku referendarza sądowego istotnie komplikuje status aplikanta, który jednocześnie staje się pracownikiem sądu.
Nowelizacja wprowadza zasadę, że osoby, które w trakcie odbywania aplikacji pobierały stypendium, będą obowiązane do podjęcia zatrudnienia na stanowisku referendarskim bądź też na stanowisku asystenta sędziego lub asystenta prokuratora w terminie 3 lat od dnia ukończenia aplikacji. Niewywiązanie się z tego obowiązku ma skutkować koniecznością zwrotu stypendium, chyba, że osoba zainteresowana wykaże, że usiłowała podjąć zatrudnienie, na stanowisku referendarza lub asystenta sędziego.
Zgodnie z nowelizacją absolwenci aplikacji sędziowskiej prowadzonej przez Krajową Szkołę Sądownictwa i Prokuratury zostaną zwolnieni z konieczności uczestniczenia w procedurze konkursowej, która decyduje o obsadzie wymienionych stanowisk.
W celu premiowania najlepszych kandydatów, ustawa przewiduje tworzenie list rankingowych aplikantów aplikacji sędziowskiej, przesądzających o pierwszeństwie do objęcia stanowiska referendarza sądowego lub asystenta sędziego.
Doświadczenie w pracy na stanowisku referendarza sądowego lub asystenta sędziego jest także jednym z warunków do ubiegania się o stanowisko sędziego sądu rejonowego. Minimalny okres pracy wymagany od takiego kandydata na stanowisko sędziowskie wynosi 18 miesięcy.
Ustawa zawiera przepis przejściowy gwarantujący aplikantom, którzy rozpoczęli szkolenie na aplikacji sędziowskiej przed dniem wejścia w życie ustawy, zakończenie procesu edukacji na dotychczasowych zasadach.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.