Robert P. wystąpił z wnioskiem do Naczelnej Rady Adwokackiej o udostępnienie sprawozdań z działalności. Rada odmówiła, gdyż uznała, że żądana informacja nie jest informacją publiczną.
Adwokatura: tylko dwa zadania publiczne
Według Naczelnej Rady Adwokackiej art. 61 ust. 1 Konstytucji jest klarowny: Zdanie pierwsze przewiduje nieograniczone uprawnienie do uzyskiwania informacji publicznej od podmiotów w zdaniu tym wymienionych, a zdanie drugie zawiera warunek: "....w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa.". Łącznik "i" użyty w tym zdaniu powoduje, że obydwa warunki muszą być spełnione łącznie.
Samorząd adwokacki wykonuje zadania zlecone z zakresu administracji rządowej, finansowane przez Skarb Państwa, wyłącznie w dwóch obszarach:
- egzamin wstępny na aplikację adwokacką (art. 75e ust. 9 Prawa o adwokaturze) i
- egzamin adwokacki (art. 78 ust. 12 Prawa o adwokaturze).
Zdaniem NRA tylko w tych obszarach można ewentualnie dopatrywać się informacji mających charakter informacji publicznej. Pozostała działalność adwokatury finansowana jest ze składek członkowskich, zatem informacje o pozostałej działalności nie stanowią informacji publicznej.
Obowiązek udostępnienia
Wnioskodawca zaskarżył tę decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Sąd uznał tę skargę za zasadną.
Według sądu I instancji Naczelna Rada Adwokacka jest zobowiązana do udostępnienia żądanej informacji publicznej, a sprawozdanie stanowi informację o charakterze publicznym. Według WSA, konstytucyjne prawo do informacji obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa.
Czytaj też: Nowy Kodeks Etyki Adwokackiej na finiszu, ale dzieli adwokaturę>>
Jak stwierdził WSA żądane przez wnioskodawcę sprawozdanie z działalności adwokatury, składane Prezydentowi RP przez Naczelną Radę Adwokacką stanowi informację publiczną w rozumieniu ustawy o dostępie do informacji publicznej. Skoro bowiem, w myśl art. 1 ust. 1 ustawy Prawo o adwokaturze "Adwokatura powołana jest do udzielania pomocy prawnej, współdziałania w ochronie praw i wolności obywatelskich oraz w kształtowaniu i stosowaniu prawa", a więc jest podmiotem, którego działania służą realizacji kluczowych w demokratycznym państwie prawnym zadań, to oczywistym jest, iż sprawozdanie z działalności takiego podmiotu stanowi klasyczny przykład informacji o charakterze publicznym.
Wbrew twierdzeniom pytanego organu, z art. 61 ust. 1 Konstytucji nie sposób skutecznie wywieść, iż dostęp do omawianych informacji uzależniony jest od kumulatywnego spełnienia przez organ samorządu zawodowego dwóch przesłanek, tj. wykonywania zadań władzy publicznej i gospodarowania mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa. Ustawodawca spełnienie ww. wymogów połączył jedynie z uprawnieniem do uzyskiwania informacji o działalności innych osób oraz jednostek organizacyjnych. Nie połączył ich zaś z uprawnieniem do uzyskiwania informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego
Okolicznością pozostającą bez wpływu na rozstrzygnięcie jest zaś to, że sporządzenie spornego sprawozdania nie jest obligiem dla Naczelnej Rady Adwokackiej. Informacja publiczna dotyczy bowiem sfery faktów. Dla konieczności udostępnienia dokumentu stanowiącego informację publiczną znaczenie ma więc wyłącznie to, czy dokument taki istnieje, czy też nie.
Dobrowolność w wytworzeniu konkretnego dokumentu nie przekłada się zaś w żaden sposób na posiadanie przez taki dokument przymiotu informacji publicznej.
Sygnatura akt II SAB/Wa 366/20 - Wyrok WSA w Warszawie z 8 stycznia 2021 r.
