Nowe stawki VAT

Od początku 2011 r. obowiązywać będą stawki podatku w wysokości 23 %, 8 % i 5 %. (Stawka 0 % nadal będzie stosowana co do zasady do obrotu międzynarodowego). Stawki VAT podwyższone 1 punkt procentowy (z 22 % na 23 % i z 7 % na 8 %) wprowadzone są na okres tymczasowy (na 3 lata, tj. do 31 grudnia 2013 r.). Wzrost stawek nie obejmuje podstawowych produktów żywnościowych (objętych do końca 2010 r. stawką obniżoną w wysokości 7 %), takich jak: świeży chleb, nabiał, niektóre przetwory mięsne, produkty zbożowe (mąka, kasza, makaron) oraz soki. Towary te opodatkowane będą nową stawką w wysokości 5 %.

Z uwagi na wygaśnięcie z końcem 2010 r. derogacji od przepisów unijnych od 1 stycznia 2011 r. na nieprzetworzoną żywność oraz książki i czasopisma specjalistyczne wprowadza się najniższą, zezwoloną prawem Unii Europejskiej stawkę VAT w wysokości 5 %. Ta preferencyjna stawka w zakresie książek dotyczyć będzie książek dostarczanych na wszystkich nośnikach fizycznych (w tym tzw. audio-książek, objętych wcześniej stawką podstawową), czasopism specjalistycznych oraz nut. Ponadto, mając na uwadze to, aby przeciętna stawka na żywność nie wzrosła, obniżona zostaje do 5 % stawka na podstawowe produkty żywnościowe. Listę towarów objętych najniższą stawką w wysokości 5 % zawiera załącznik nr 10 do ustawy o VAT.

Okresowe podniesienie stawek VAT wiąże się z koniecznością dostosowania (podwyższenia) stawki zryczałtowanego zwrotu podatku dla rolników ryczałtowych z 6 % do 7 % i urealnienia stawki ryczałtu dla podatników świadczących usługi taksówek osobowych, którzy wybrali opodatkowanie tych usług w formie ryczałtu z 3 % do 4 %.W celu umożliwienia podatnikom prawidłowego zastosowania stawki podatku VAT w okresie przejściowym wprowadzono do ustawy o VAT „na stałe” przepisy regulujące te kwestie. Poza przepisami stałymi ww. nowelą wprowadzono przepisy przejściowe odnoszące się wyłącznie do podwyższenia stawek VAT od 1 stycznia 2011 r.

Stałe przepisy przejściowe przy stawkach

 W ww. noweli z dnia 26 listopada 2010 r. zawarte są rozwiązania, które w sposób kompleksowy regulują kwestie opodatkowania i zastosowania właściwych stawek VAT w okresie przejściowym (dodane do art. 41 ustawy o VAT ustępy 14a-14h).

1) Czynność wykonana w momencie obowiązywania starej stawki a powstanie obowiązku podatkowego w momencie obowiązywania nowej stawki - przyjęte rozwiązania pozwolą na zastosowanie stawki podatku VAT obowiązującej przed dniem jej zmiany w przypadku, gdy czynność podlegająca opodatkowaniu została wykonana przed dniem zmiany stawki a obowiązek podatkowy powstał w dniu zmiany stawki lub po tym dniu.

2) Świadczenia ciągłe, dla których ustalane są następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń - czynności, dla których w związku z ich wykonywaniem ustalane są następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń, uznane będą za wykonane z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się te rozliczenia lub płatności.

3) Świadczenia ciągłe, które obejmują dzień zmiany stawki - specyfika branż świadczących tzw. usługi ciągłe powoduje, iż często okresy rozliczeniowe nie pokrywają się u nich z okresami kalendarzowymi. W związku z tym wprowadzony został przepis przejściowy regulujący sytuacje, gdy okres rozliczeniowy obejmuje dzień zmiany stawki podatku. W sytuacji takiej, gdy okres, do którego odnosi się rozliczenie lub płatność, obejmuje dzień zmiany stawki, czynność będzie uznana za wykonaną:

· w dniu poprzedzającym dzień zmiany stawki podatku - w zakresie jej części wykonywanej do dnia poprzedzającego dzień zmiany stawki podatku;

· z upływem tego okresu - w zakresie jej części wykonywanej od dnia zmiany stawki podatku.

W przypadku, gdy nie jest możliwe określenie faktycznego wykonania części czynności (do dnia i od dnia zmiany stawki podatku), części te ustala się w okresie, do którego odnosi się rozliczenie lub płatność, proporcjonalnie.

W przypadku świadczenia usług ciągłych (np. usług telekomunikacyjnych), dla których obowiązek podatkowy powstaje, co do zasady, zgodnie z terminem płatności, jeżeli termin tej płatności wypadł w grudniu 2010 r., a okres rozliczeniowy obejmuje dzień zmiany stawki np. 20 grudnia 2010 r. - 19 stycznia 2011 r., usługa ta podlega opodatkowaniu w całości „starą” stawką VAT bez konieczności dzielenia jej na wykonaną przed i po zmianie stawki VAT. W takim bowiem przypadku obowiązek podatkowy, który powstał przed zmianą stawki determinuje opodatkowanie usługi na dotychczasowych zasadach i zastosowanie stawki sprzed jej zmiany.

4) Faktura na świadczenia ciągłe wystawiona przy zastosowaniu stawki starej, czynność opodatkowana stawką nową - przyjęte regulacje rozwiązują problem związany z wystawieniem faktury dokumentującej wykonanie czynności, dla której po jej wystawieniu uległa zmianie stawka podatku w odniesieniu do okresów rozliczeniowych objętych wystawioną fakturą. W takiej sytuacji podatnik może stosować stawkę obowiązującą przed dniem zmiany stawki podatku, pod warunkiem że w pierwszej fakturze wystawionej po dniu zmiany stawki, nie później jednak niż w ciągu 6 miesięcy od dnia zmiany stawki podatku, uwzględniona zostanie korekta rozliczenia objętego fakturą wystawioną przed dniem zmiany stawki.

5) Czynność wykonana w czasie obowiązywania nowej stawki, w związku z którą otrzymano zaliczkę, przedpłatę, która wiązała się z powstaniem obowiązku podatkowego w czasie obowiązywania starej stawki - zmiana stawki VAT w odniesieniu do czynności, która zostanie wykonana w dniu zmiany stawki podatku lub po tym dniu, w związku z którą otrzymano całość lub cześć należności, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę i której otrzymanie powoduje powstanie obowiązku podatkowego, nie powoduje zmiany wysokości opodatkowania całości lub części należności, otrzymanej przed dniem zmiany stawki.

Analogiczne rozwiązania mają zastosowanie w przypadku zmian polegających na opodatkowaniu podatkiem VAT czynności uprzednio zwolnionych od tego podatku bądź też objęcia zwolnieniem czynności uprzednio opodatkowanych.

Powyższych przepisów przejściowych nie stosuje się w przypadku importu towarów lub wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. Dla tych czynności wysokość opodatkowania określa się przy zastosowaniu stawek obowiązujących w dniu powstania obowiązku podatkowego.

Przepisy przejściowe przy stawkach

Wraz ze zmianą stawek podatku od towarów i usług przyjęto szereg rozwiązań przejściowych, m.in. dotyczących zmian w innych ustawach, które umożliwiają prawidłowe wypełnienie obowiązków ciążących na podatnikach świadczących niektóre rodzaje usług lub dokonujących dostawy określonych towarów. Rozwiązania te ułatwiają przedsiębiorcom realizację obowiązków związanych z wprowadzaniem nowych stawek VAT.

1. Ustawa – Prawo telekomunikacyjne - wprowadzona zmiana w istotny sposób ułatwia dostawcom publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych wykonanie obowiązków w zakresie informowania abonentów o treści zmian umowy a także o zmianach cennika. Przyjęte rozwiązanie wyłącza obowiązek indywidualnego informowania abonentów o ww. zmianach, gdy konieczność zmiany warunków umowy, w tym w zakresie cennika usług telekomunikacyjnych, wynika wyłącznie ze zmiany stawki podatku od towarów i usług. W takim przypadku wystarczającą formą jest podanie wymaganych informacji do publicznej wiadomości.

2. Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków - przyjęta zmiana pozwala przedsiębiorstwu wodociągowo-kanalizacyjnemu na podjęcie decyzji w zakresie przerzucenia ciężaru ekonomicznego związanego z podwyższeniem stawki VAT na konsumentów lub też przyjęciu tego ciężaru na siebie. Jednocześnie w przypadku, gdy przedsiębiorstwo zdecyduje się na podwyżkę taryf zobowiązane jest ono do powiadomienia o zmienionych taryfach poprzez ogłoszenie w miejscowej prasie lub w sposób zwyczajowo przyjęty w terminie co najmniej 7 dni przed wejściem tych taryf w życie.

3. Przepis przejściowy przy sprzedaży papierosów - wprowadzone ww. nowelą z dnia 26 listopada 2010 r. rozwiązania zapobiegają ponoszeniu kosztów wzrostu stawki podatku VAT przez sprzedawców wyrobów tytoniowych. Sprzedaż tych wyrobów powyżej ceny maksymalnej uwidocznionej na opakowaniu zagrożona jest ponownym opodatkowaniem tych wyrobów podatkiem akcyzowym przy zastosowaniu stawki w wysokości 70 % ceny maksymalnej. Aby umożliwić sprzedawcom wyprzedaż znajdujących się po dniu 31 grudnia 2010 r. w obrocie wyrobów tytoniowych (oznaczonych maksymalną ceną detaliczną nie uwzględniającą jeszcze wyższej stawki VAT) po cenie wyższej od ceny maksymalnej o wysokość wzrostu kwoty podatku VAT, sprzedaż ta do dnia 28 lutego 2011 r. nie będzie podlegała przepisom sankcyjnym przewidzianym w ustawie o podatku akcyzowym.

4. Przepisy przejściowe odnoszące się jedynie do roku 2011 (sprzedaż książek i czasopism) - w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 2010 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 246, poz. 1649) zawarte zostały regulacje (§ 37 i 38), które – wykorzystując delegację ustawową zawartą w noweli z dnia 26 listopada 2010 r. – umożliwiają:

1) stosowanie obniżonej do wysokości 0 % stawki podatku VAT do dnia 30 kwietnia 2011 r. dla dostawy i wewnątrzwspólnotowego nabycia książek drukowanych oraz importu drukowanych książek i broszur,

2) stosowanie obniżonej do wysokości 0 % stawki podatku VAT do dnia 28 lutego 2011 r. dla dostawy, wewnątrzwspólnotowego nabycia oraz importu czasopism specjalistycznych,

3) stosowanie obniżonej do wysokości 7 % stawki VAT do dnia 31 stycznia 2011 r. dla dostawy, wewnątrzwspólnotowego nabycia oraz importu gazet, czasopism i pozostałych periodyków, które poza tym okresem przejściowym będą opodatkowane stawką 8 %.

Podatnik, by móc zastosować obniżone stawki powinien posiadać dokumentację potwierdzającą, że:

1) ww. drukowane książki i broszury zostały:

a) przekazane do dystrybucji przed dniem 1 stycznia 2011 r. lub

b) ujęte przez podatnika (dokonującego ich dostawy) w spisie z natury sporządzonym na dzień 31 grudnia 2010 r.;

2) rozpoczęcie dystrybucji nakładu numeru ww. czasopism specjalistycznych, gazet, czasopism i pozostałych periodyków nastąpiło przed dniem 1 stycznia 2011 r.

Stawka dla budownictwa mieszkaniowego

Od dnia 1 stycznia 2011 r. stawka VAT obniżona do wysokości 8 % będzie miała zastosowanie wyłącznie w przypadku obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym na podstawie art. 41 ust. 12 – 12c ustawy o VAT. Uregulowania powyższe w praktyce oznaczają, że w przypadku dostawy i remontu lokali mieszkalnych, których powierzchnia użytkowa nie przekracza 150 m2 oraz budynków jednorodzinnych, których powierzchnia użytkowa nie przekracza 300 m2 będzie miała zastosowanie stawka obniżona. Natomiast w sytuacji, gdy powierzchnia lokalu mieszkalnego lub budynku jednorodzinnego będzie przekraczała powyższe limity wówczas będą miały do tej dostawy zastosowanie dwie stawki podatku – obniżona i podstawowa. Analogiczna zasada będzie miała również zastosowanie do remontów wykonywanych w lokalach mieszkalnych i budynkach jednorodzinnych.

Obniżoną stawką podatku VAT w wysokości 8 % objęte będą również niektóre roboty konserwacyjne wykonywane w sektorze mieszkaniowym (na podstawie § 7 ust. 1 pkt 2 i 3 rozporządzenia z dnia 22 grudnia 2010 r.). Wykonywanie robót konserwacyjnych nadal będzie zatem objęte obniżoną stawką, przy czym zakres przedmiotowy tych robót będzie dotyczył obiektów budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym. W zakresie w jakim roboty konserwacyjne nie będą dotyczyć budownictwa społecznego, przewidziano możliwość zastosowania stawki obniżonej w sytuacji, gdy roboty te będą dotyczyły obiektów budownictwa mieszkaniowego, o których mowa w art. 2 pkt 12 ustawy, lub ich części, z wyłączeniem lokali użytkowych, oraz lokali mieszkalnych w budynkach niemieszkalnych sklasyfikowanych w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w dziale 12, pod warunkiem że wartość towarów bez podatku wchodzących w podstawę opodatkowania świadczenia robót konserwacyjnych nie przekroczy 50 % tej podstawy.

Podniesienie stawek VAT spowodowało konieczność wprowadzenia regulacji dostosowawczych w zakresie zwrotu osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym. Zmiany dostosowujące ustawę z dnia 29 sierpnia 2005 r. o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym (Dz. U. Nr 177, poz. 1468, z późn. zm.), do zmian w ustawie o VAT polegają na określeniu nowych wskaźników, na podstawie których obliczana jest kwota zwrotu.

źródło: www.mf.gov.pl, stan z dnia 3 stycznia 2011 r.

W następnym artykule omówione zostaną zmiany dotyczące dostosowania ustawy o VAT do PKWiU z 2008 r.