1. Wprowadzenie
Zasady poboru zaliczek zostały uregulowane w rozdziale 7 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) – dalej u.p.d.o.f. Ponadto, w ustawie z dnia 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 209, poz. 1316) zawarto szereg regulacji nowelizujących zasady odprowadzania zaliczek, które mają obowiązywać od 2010 r. W chwili obecnej zmierzają ku końcowi jednak prace mające na celu wydłużenie terminu wprowadzenia tych zmian o kolejne 2 lata.
2. Podmioty zobowiązane do obliczania zaliczek
Do opłacania zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych są zobowiązani podatnicy bezpośrednio albo też za pośrednictwem płatnika.
Podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu –zob. art. 7 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) – dalej o.p.
Płatnikiem jest natomiast osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu (art. 8 o.p.).
Zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych opłacane są za pośrednictwem płatników w sytuacji uzyskiwania dochodów wypłacanych:
1)przez zakład pracy w związku z wypłatą wynagrodzenia ze stosunku pracy (art. 32 u.p.d.o.f.);
2)przez rolnicze spółdzielnie produkcyjne oraz inne spółdzielnie zajmujące się produkcją rolną w związku z dokonywaniem wypłat członkom spółdzielni i ich domownikom (art. 33 u.p.d.o.f.);
3)przez organy rentowe w związku z wypłacanymi świadczeniami (art. 34 u.p.d.o.f.);
4)przez komorników od wypłacanych za zakład pracy wynagrodzeń dla pracowników (art. 42e ust. 1 u.p.d.o.f.);
5)przez innych płatników, tj.:
a)osoby prawne i ich jednostki organizacyjne, które dokonują wypłaty emerytur i rent z zagranicy (art. 35 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.f.),
b)jednostki organizacyjne uczelni, placówki naukowe, zakłady pracy oraz inne jednostki organizacyjne (art. 35 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.f.),
c)organy zatrudnienia (art. 35 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f.),
d)biura terenowe Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych – od świadczeń wypłacanych z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (art. 35 ust. 1 pkt 4 u.p.d.o.f.),
e)areszty śledcze oraz zakłady karne (art. 35 ust. 1 pkt 5 u.p.d.o.f.),
f)spółdzielnie (art. 35 ust. 1 pkt 6 u.p.d.o.f.),
g)oddziały Wojskowej Agencji Mieszkaniowej – centrum integracji społecznej (art. 35 ust. 1 pkt 7 u.p.d.o.f.).
Art. 28 § 1 o.p. przewiduje, iż płatnikom pobierającym i odprowadzającym zaliczki przysługuje zryczałtowane wynagrodzenie z tytułu terminowego wpłacania podatków na rzecz budżetu państwa. Wysokość wynagrodzenia została ustalona w § 1 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 grudnia 2002 r. w sprawie wynagrodzenia płatników i inkasentów pobierających podatki na rzecz budżetu państwa (Dz. U. Nr 240, poz. 2065) i wynosi 0,3% kwoty podatków pobranych przez płatników na rzecz budżetu państwa – potrącane z kwoty podatków pobranych przez płatnika.
Wynagrodzenie z tytułu poboru podatków stanowiących dochody gminy (powiatu, województwa) może ustalić rada gminy (powiatu), sejmik województwa
Obowiązek opłacania w ciągu roku zaliczek na podatek może ciążyć bezpośrednio na podatnikach:
1)uzyskujących dochody od płatników wymienionych wyżej w pkt 2 ppkt 1–3 i 5, jeżeli osiągają również inne dochody, od których płatnicy nie mają obowiązku poboru zaliczek na podatek,
2)osiągających dochody z działów specjalnych produkcji rolnej,
3)osiągających dochody z działalności gospodarczej,
4)osiągających dochody z najmu i dzierżawy,
5)osiągających dochody bez pośrednictwa płatników ze stosunku pracy z zagranicy,
6)osiągających dochody bez pośrednictwa płatników z emerytury i renty z zagranicy.
Ponadto obowiązek opłacania zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych powstaje w związku z wypłacaniem przez osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłat świadczeń z tytułu działalności, o której mowa w art. 13 pkt 2 i 4-9 i art. 18 u.p.d.o.f., osobom posiadającym nieograniczony obowiązek podatkowy. Osoby te są obowiązane jako płatnicy pobierać zaliczki na podatek dochodowy.
Podatnik jest jednak zobowiązany sam wpłacić zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych z tytułów określonych w art. 13 pkt 2, 4 i 6-9 u.p.d.o.f., jeżeli otrzymuje te należności bez pośrednictwa płatników.
Artur Kowalski
Zasady poboru zaliczek zostały uregulowane w rozdziale 7 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) – dalej u.p.d.o.f. Ponadto, w ustawie z dnia 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 209, poz. 1316) zawarto szereg regulacji nowelizujących zasady odprowadzania zaliczek, które mają obowiązywać od 2010 r. W chwili obecnej zmierzają ku końcowi jednak prace mające na celu wydłużenie terminu wprowadzenia tych zmian o kolejne 2 lata.
2. Podmioty zobowiązane do obliczania zaliczek
Do opłacania zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych są zobowiązani podatnicy bezpośrednio albo też za pośrednictwem płatnika.
Podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu –zob. art. 7 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) – dalej o.p.
Płatnikiem jest natomiast osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu (art. 8 o.p.).
Zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych opłacane są za pośrednictwem płatników w sytuacji uzyskiwania dochodów wypłacanych:
1)przez zakład pracy w związku z wypłatą wynagrodzenia ze stosunku pracy (art. 32 u.p.d.o.f.);
2)przez rolnicze spółdzielnie produkcyjne oraz inne spółdzielnie zajmujące się produkcją rolną w związku z dokonywaniem wypłat członkom spółdzielni i ich domownikom (art. 33 u.p.d.o.f.);
3)przez organy rentowe w związku z wypłacanymi świadczeniami (art. 34 u.p.d.o.f.);
4)przez komorników od wypłacanych za zakład pracy wynagrodzeń dla pracowników (art. 42e ust. 1 u.p.d.o.f.);
5)przez innych płatników, tj.:
a)osoby prawne i ich jednostki organizacyjne, które dokonują wypłaty emerytur i rent z zagranicy (art. 35 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.f.),
b)jednostki organizacyjne uczelni, placówki naukowe, zakłady pracy oraz inne jednostki organizacyjne (art. 35 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.f.),
c)organy zatrudnienia (art. 35 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f.),
d)biura terenowe Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych – od świadczeń wypłacanych z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (art. 35 ust. 1 pkt 4 u.p.d.o.f.),
e)areszty śledcze oraz zakłady karne (art. 35 ust. 1 pkt 5 u.p.d.o.f.),
f)spółdzielnie (art. 35 ust. 1 pkt 6 u.p.d.o.f.),
g)oddziały Wojskowej Agencji Mieszkaniowej – centrum integracji społecznej (art. 35 ust. 1 pkt 7 u.p.d.o.f.).
Art. 28 § 1 o.p. przewiduje, iż płatnikom pobierającym i odprowadzającym zaliczki przysługuje zryczałtowane wynagrodzenie z tytułu terminowego wpłacania podatków na rzecz budżetu państwa. Wysokość wynagrodzenia została ustalona w § 1 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 grudnia 2002 r. w sprawie wynagrodzenia płatników i inkasentów pobierających podatki na rzecz budżetu państwa (Dz. U. Nr 240, poz. 2065) i wynosi 0,3% kwoty podatków pobranych przez płatników na rzecz budżetu państwa – potrącane z kwoty podatków pobranych przez płatnika.
Wynagrodzenie z tytułu poboru podatków stanowiących dochody gminy (powiatu, województwa) może ustalić rada gminy (powiatu), sejmik województwa
Obowiązek opłacania w ciągu roku zaliczek na podatek może ciążyć bezpośrednio na podatnikach:
1)uzyskujących dochody od płatników wymienionych wyżej w pkt 2 ppkt 1–3 i 5, jeżeli osiągają również inne dochody, od których płatnicy nie mają obowiązku poboru zaliczek na podatek,
2)osiągających dochody z działów specjalnych produkcji rolnej,
3)osiągających dochody z działalności gospodarczej,
4)osiągających dochody z najmu i dzierżawy,
5)osiągających dochody bez pośrednictwa płatników ze stosunku pracy z zagranicy,
6)osiągających dochody bez pośrednictwa płatników z emerytury i renty z zagranicy.
Ponadto obowiązek opłacania zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych powstaje w związku z wypłacaniem przez osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłat świadczeń z tytułu działalności, o której mowa w art. 13 pkt 2 i 4-9 i art. 18 u.p.d.o.f., osobom posiadającym nieograniczony obowiązek podatkowy. Osoby te są obowiązane jako płatnicy pobierać zaliczki na podatek dochodowy.
Podatnik jest jednak zobowiązany sam wpłacić zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych z tytułów określonych w art. 13 pkt 2, 4 i 6-9 u.p.d.o.f., jeżeli otrzymuje te należności bez pośrednictwa płatników.
Artur Kowalski