Tym samym TSUE w odpowiedzi na pytanie prejudycjalne NSA wskazał, że agio, tj. nadwyżka pomiędzy wartością emisyjną akcji a ich wartością nominalną, powiększa podstawę opodatkowania VAT.
Tło sprawy
Sprawa, na kanwie której zapadł wyrok TSUE, dotyczyła polskiej spółki z branży nieruchomości, która w ramach szeregu transakcji z kontrahentami nabywała własność nieruchomości poprzez wniesienie ich aportem do tejże spółki, w zamian za wyemitowane akcje.
Strony jako zapłatę za aport nieruchomości przyjęły wartość emisyjną akcji, nie zaś znacznie niższą wartość nominalną. Z uwagi na odstępstwo od dotychczas przyjętego sposobu określania podstawy opodatkowania wynikł spór między spółką a organem podatkowym, ostatecznie zakończony skargą kasacyjną wniesioną przez spółkę do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Według skarżącej spółki, przepis art. 29 ust. 1 ustawy o VAT nie determinował, że podstawę opodatkowania aportu ma stanowić wartość nominalna otrzymanych w zamian akcji.
NSA podjął wątpliwości co do kwestii, czy w celu ustalenia podstawy opodatkowania należy uwzględnić wartość nominalną akcji, czy zgodnie z ustaleniem umownym stron transakcji, ich wartość emisyjną - podkreślając, że wątpliwość ta nie była jeszcze przedmiotem prac TSUE. W opisywanym wyroku TSUE poparł twierdzenie spółki, że podstawę opodatkowania, w takiej sytuacji, stanowi wartość emisyjna otrzymanych akcji. Z treści wyroku wynika, że nadwyżka wynikająca z różnicy między wartością emisyjną a wartością nominalną obejmowanych w zamian za aport akcji spółki powiększa podstawę opodatkowania VAT.
Takie stanowisko TSUE stanowi przełamanie dotychczas stosowanego w Polsce podejścia zarówno organów podatkowych, jak i podatników. Czy wobec tego fiskus będzie mógł domagać się od niektórych z nich dopłaty VAT, z uwagi na nieprawidłowo określoną podstawę opodatkowania?
Ugruntowane podejście fiskusa i podatników
Wskazać należy, że wątpliwości co do określenia, która wartość otrzymywanych w zamian za wkład niepieniężny do spółki udziałów ma stanowić podstawę opodatkowania VAT, były już przedmiotem rozważań Naczelnego Sądu Administracyjnego. Rzecznik Praw Obywatelskich 29 lipca 2013 r. zwrócił się z wnioskiem do NSA o rozstrzygnięcie, w formie uchwały siedmiu sędziów NSA, zagadnienia, czy w przypadku dokonania czynności powodującej powstanie obowiązku podatkowego na gruncie przepisów ustawy o VAT, polegającej na wniesieniu do spółki wkładu niepieniężnego, podstawą opodatkowania będzie suma nominalnej wartości udziałów stanowiąca kwotę należną za wniesiony wkład, czy też wartość emisyjna tych udziałów.
NSA postanowieniem w składzie siedmiu sędziów z 31 marca 2014 r. odmówił podjęcia uchwały. Jednocześnie w uzasadnieniu stwierdził, że do określenia podstawy opodatkowania z tytułu wniesienia do spółki aportu zastosowanie znajdzie ówczesny art. 29 ust. 1 ustawy o VAT, tj. podstawę opodatkowania VAT stanowi suma wartości nominalnej udziałów stanowiąca kwotę należną za wniesiony wkład niepieniężny (sygn. I FPS 6/13).
Organy podatkowe i sądy administracyjne jednolicie trwały przy powyższym poglądzie NSA, a co za tym idzie, trwali przy nim także podatnicy, którzy, z uwagi na ugruntowane podejście, stosowali wartość nominalną jako podstawę opodatkowania VAT, która niekiedy, w kontekście kwoty należnego podatku VAT, była dla nich korzystniejsza niż zastosowanie do podstawy opodatkowania wartości emisyjnej, ustalonej między stronami transakcji np. umową.
Problem czy możliwości?
W świetle przełamania dotychczasowego podejścia organów podatkowych opisywanym wyrokiem TSUE, podatnicy, którzy za pewnik brali prawidłowość stosowania wartości nominalnej akcji jako podstawy opodatkowania VAT, powinni zwrócić uwagę na ryzyko zakwestionowania takiego sposobu działania przez organy podatkowe. W świetle zmiany podejścia spowodowanej wydaniem przedmiotowego wyroku przez TSUE fiskus może dokonać domiaru podatkowego, co będzie wiązało się z koniecznością zapłaty dodatkowej kwoty VAT powiększonej o odsetki.
Spać spokojnie mogą natomiast podatnicy, którzy dotychczas uzyskali w ramach interpretacji indywidualnych potwierdzenie prawidłowości stosowania wartości nominalnej akcji jako podstawy opodatkowania VAT – szef Krajowej Administracji Skarbowej może co prawda zmienić z urzędu wydaną interpretację indywidualną z uwagi na m.in. orzecznictwo TSUE. Niemniej jednak zgodnie z treścią przepisu art. 14k par. 1 ordynacji podatkowej, jeżeli podatnik stosuje się do interpretacji podatkowej przed jej zmianą, to nie mogą z tego wynikać wobec niego żadne negatywne konsekwencje.
Jednocześnie nowe możliwości otwierają się przed podatnikami, którzy stosując sumę emisyjną akcji jako podstawę opodatkowania VAT (czyli podejście potwierdzone przedmiotowym wyrokiem TSUE) wystąpili o interpretację indywidualną i spotkali się z uznaniem ich działania za nieprawidłowe. Mogą oni bowiem wystąpić do szefa KAS o wydanie nowej interpretacji, argumentując swoje podejście, dotychczas uznawane za błędne, przedmiotowym wyrokiem. Należy pamiętać, że, tak jak w sprawie będącej przedmiotem wyroku TSUE, wartość emisyjna akcji obejmowanych w zamian za aport powinna zostać w toku transakcji określona między stronami, np. na podstawie umowy.
Co więcej, wyrok umożliwia podatnikom wznowienie zakończonych już postępowań podatkowych i sądowo administracyjnych. Zgodnie z treścią przepisu art. 241 par. 2 pkt 2 ordynacji podatkowej podatnicy, którzy nie zaskarżyli do sądu decyzji organu podatkowego, mają miesiąc od publikacji orzeczenia w Dzienniku Urzędowym UE na wznowienie prawomocnie zakończonego postępowania podatkowego. Natomiast jeżeli podatnik przegrał w sądzie spór przeciwko organom podatkowym, to, zgodnie z art. 272 par. 2a ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, musi złożyć wniosek o wznowienie postępowania sądowo administracyjnego. Termin na złożenie takiego wniosku wynosi trzy miesiące od publikacji wyroku w Dzienniku Urzędowym UE. Oba te terminy nie są przywracalne, zatem po ich upływie uprawnienie do wznowienia postępowań nie będzie przysługiwało.
Autorzy: Barbara Białas, adwokat, Associate w ENODO Advisors
Jakub Śmiałek, aplikant adwokacki, Junior Analyst w ENODO Advisors
Czytaj również: nowy projekt objaśnień dotyczący poboru podatku u źródła >>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
