Podstawową formą opodatkowania dochodu z działalności gospodarczej jest opodatkowanie na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej. Można też wybrać opodatkowanie według jednolitej 19% stawki podatku bądź jedną ze zryczałtowanych form opodatkowania - ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, albo kartę podatkową. Przy zastosowaniu skali podatkowej lub 19% stawki, podatek oblicza się od dochodu, tj. różnicy pomiędzy faktycznie uzyskanym przychodem a kosztami jego uzyskania. Przy opodatkowaniu ryczałtem, podatek oblicza się od przychodu, czyli koszty uzyskania przychodu nie będą miały wpływu na wysokość podatku. Natomiast przy opodatkowaniu kartą podatkową na wysokość podatku nie ma wpływu ani wysokość przychodu, ani koszty jego uzyskania, gdyż podatek ustalany jest decyzją organu podatkowego.

Przy wyborze formy opodatkowania niezbędna jest zatem znajomość wskaźników ekonomicznych związanych z funkcjonowaniem firmy. Należy m.in. dokonać analizy wielkości spodziewanych przychodów, wydatków, czyli kosztów uzyskania przychodu, w tym również kosztów związanych z prowadzeniem księgowości, które różnią się w zależności od wybranej formy opodatkowania. Należy dokładnie przemyśleć swój wybór, gdyż zmiana formy opodatkowania w trakcie roku podatkowego nie jest możliwa. Można to zrobić dopiero od następnego roku podatkowego.

Na wybór formy opodatkowania jest czas do 20 stycznia roku podatkowego lub do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia działalności, nie później jednak niż do dnia uzyskania pierwszego przychodu – jeżeli prowadzenie działalności gospodarczej rozpoczyna się w trakcie roku podatkowego. W przypadku decyzji opodatkowania dochodów według jednolitej 19% stawki podatku albo w formie ryczałtu albo w formie karty podatkowej, o wyborze należy powiadomić pisemnie właściwego naczelnika urzędu skarbowego.

Zastosowanie progresywnej skali podatkowej

Jest to podstawowa forma opodatkowania. Jeżeli przed rozpoczęciem działalności lub do 20 stycznia roku podatkowego nie złoży się wniosku lub oświadczenia o zastosowanie zryczałtowanych form opodatkowania albo oświadczenia o wyborze opodatkowania według jednolitej 19% stawki podatku, rozlicza się właśnie w ten sposób. Podatek PIT płaci się od faktycznie uzyskanego dochodu. Aby ustalić dochód, należy od przychodu z działalności gospodarczej odjąć koszty jego uzyskania. Przychody i koszty wykazuje się w ewidencji, zwanej podatkową księgą przychodów i rozchodów lub w księgach rachunkowych, prowadzonych zgodnie z przepisami o rachunkowości.

Rozliczając się na zasadach ogólnych samodzielnie oblicza się miesięczną lub kwartalną zaliczkę na podatek i wpłacać ją do urzędu skarbowego, bez obowiązku składania deklaracji. Z kwartalnych zaliczek można skorzystać, jeżeli jest się tzw. małym podatnikiem. Obowiązek wpłacania zaliczki powstaje dopiero od miesiąca, w którym dochód z działalności, pomniejszony o przysługujące odliczenia (m.in. zapłacone składki na ubezpieczenie społeczne), przekroczył kwotę określoną w skali podatkowej powodującą obowiązek zapłacenia podatku (w 2011 r. jest to 3091 zł).

Po zakończeniu roku podatkowego należy złożyć do urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w terminie do 30 kwietnia roku następnego (PIT-36). W zeznaniu tym powinno się wykazać i zsumować wszystkie osiągnięte dochody, które są opodatkowane według skali podatkowej, np. ze stosunku pracy, z emerytury, itp. Przy tej formie opodatkowania podatkiem PIT dochodu z działalności gospodarczej można rozliczyć się wspólnie z małżonkiem lub na zasadach przewidzianych dla osób samotnie wychowujących dzieci. Można też skorzystać z ulg podatkowych.

Jednolita 19% stawka podatku PIT

Podatek w tej formie płaci się również od faktycznie uzyskanego dochodu. Aby ustalić dochód, należy od przychodu z działalności gospodarczej odjąć koszty jego uzyskania. Przychody i koszty również wykazuje się w odpowiedniej ewidencji. Należny podatek według 19% stawki oblicza się niezależnie od wielkości osiągniętego dochodu, co oznacza, że zaliczkę wpłaca się już za pierwszy miesiąc, w którym osiągnięty został dochód.

Zaliczki płaci się miesięcznie lub kwartalnie, bez obowiązku składania deklaracji. Z kwartalnych zaliczek można skorzystać, jeżeli jest się małym podatnikiem. Po zakończeniu roku podatkowego należy złożyć do urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) do 30 kwietnia roku następnego (PIT-36L). W zeznaniu tym można wykazać i opodatkować jedynie dochód z działalności gospodarczej.

Przy tej formie opodatkowania  nie można rozliczać się wspólnie z małżonkiem, ani na zasadach przewidzianych dla osób samotnie wychowujących dzieci. Nie można też korzystać z ulg podatkowych Od dochodu można odliczyć tylko zapłacone składki na ubezpieczenie społeczne a od podatku zapłacone składki zdrowotne w wysokości 7,75% podstawy wymiaru tej składki.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Ryczałt jest uproszczoną formą rozliczenia podatku dochodowego. Podatek obliczasz od przychodu, którego nie możesz pomniejszyć o żadne koszty jego uzyskania. Wysokość stawek ryczałtu uzależniona jest od rodzaju działalności. Przykładowo: 20% od przychodów osiąganych z działalności w zakresie określonych wolnych zawodów, 17% od przychodów ze świadczenia niektórych usług niematerialnych, m.in. wynajmu samochodów osobowych, hoteli, pośrednictwa w handlu hurtowym, 8,5% od przychodów m.in. z działalności usługowej, w tym od przychodów z działalności gastronomicznej w zakresie sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%, 5,5% od przychodów m.in. z działalności wytwórczej i budowlanej i 3% od przychodów m.in. z działalności usługowej w zakresie handlu oraz z działalności gastronomicznej, z wyjątkiem przychodów ze sprzedaży napojów o zawartości powyżej 1,5% alkoholu.

Przy tej formie opodatkowania należy prowadzić ewidencję przychodów z prowadzonej działalności. Ryczałt oblicza się samodzielnie i wpłaca co miesiąc (a w określonych warunkach co kwartał) do urzędu skarbowego. W trakcie roku nie wypełnia się żadnych deklaracji. Natomiast po zakończeniu roku podatkowego składa się zeznanie o wysokości uzyskanego przychodu i należnego ryczałtu w terminie do końca stycznia roku następnego (PIT-28). PIT-28 służy również do rozliczenia przychodów z najmu i dzierżawy osiąganych poza działalnością gospodarczą, o ile ta forma opodatkowania została wybrana dla tych przychodów. Jeśli więc osiągnieto też inne dochody, np. ze stosunku pracy, to należy złożyć odrębne zeznanie - w tym przypadku PIT-37.

Nie można rozliczać się wspólnie z małżonkiem ani na zasadach przewidzianych dla osób samotnie wychowujących dzieci. Od przychodu można odliczyć zapłacone składki na ubezpieczenie społeczne, wydatki na cele rehabilitacyjne, wydatki na Internet, a od podatku zapłacone składki zdrowotne w wysokości 7,75% podstawy wymiaru tej składki. Można też skorzystać z ulgi dla osób osiągających dochody za granicą, ale nie można skorzystać z tzw. ulgi na dzieci.

Karta podatkowa

Karta podatkowa jest przeznaczona dla podatników prowadzących ściśle określone rodzaje działalności gospodarczej, usługowej, wytwórczo-usługowej i handlowej wyłącznie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Przepisy dotyczące karty podatkowej szczegółowo określają też zakres i rozmiary poszczególnych rodzajów działalności oraz warunki, w jakich dana działalność powinna być prowadzona, by możliwe było opodatkowanie w tej formie. Można nią opodatkować m.in. usługi zegarmistrzowskie, usługi tapicerskie czy usługi krawieckie, handel detaliczny, działalność gastronomiczną (bez możliwości sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%),  rozrywkową, usługi transportowe (prowadzenie taksówki), wolny zawód.

Aby rozliczać się w formie karty podatkowej, należy spełnić przede wszystkim następujące warunki: prowadząc działalność: nie można korzystać z usług innych firm (z wyjątkiem usług specjalistycznych), a także zatrudniać osób na umowę zlecenia i umowę o dzieło do wykonywania prac związanych z tą działalnością. Można natomiast zatrudniać osoby na umowę o pracę., należy tylko pamiętać o limitach zatrudnienia przy poszczególnych rodzajach działalności. Współmałżonek nie może prowadzić działalności gospodarczej w tym samym zakresie, dozwolone jest natomiast, aby pracował razem z podatnikiem. Jeżeli chcesz płacić podatek dochodowy w formie karty podatkowej, to do 20 stycznia roku podatkowego lub przed rozpoczęciem działalności należy złożyć właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego wniosek o opodatkowanie w tej formie (służy do tego specjalny formularz PIT-16). Naczelnik wydaje decyzję ustalającą wysokość podatku w formie karty podatkowej na dany rok lub decyzję odmowną, jeżeli stwierdzi brak warunków do zastosowania opodatkowania w tej formie. Wysokość podatku zależy od: rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, liczby zatrudnionych pracowników, liczby mieszkańców miejscowości, na terenie której prowadzimy działalność. Wysokość podatku nie zależy więc od wysokości uzyskanego przychodu (dochodu) z działalności.

Ustaloną przez naczelnika urzędu skarbowego kwotę podatku pomniejszoną o zapłaconą składkę na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 7,75% podstawy wymiaru tej składki wpłaca na rachunek lub w kasie urzędu do dnia 7 każdego miesiąca za miesiąc ubiegły, a za grudzień — do 28 grudnia roku podatkowego. Nie ma prawa do żadnych ulg i odliczeń z wyjątkiem odliczenia od podatku zapłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne. Nie trzeba składać zeznania podatkowego a zapłaconą i odliczoną kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne wykazuje się w rocznej deklaracji (PIT-16A). Deklarację tę składa w urzędzie skarbowym do 31 stycznia roku następnego. Jeśli natomiast osiągnięte zostały też inne dochody poza działalnością gospodarczą, to należy złożyć zeznanie właściwe dla rozliczenia tych dochodów.

źródło: www.mf.gov.pl, stan z dnia 14 stycznia 2011 r.