Spółka i pracownik szukają najkorzystniejszej podatkowo (i pod względem ZUS) formy ugody. Tzn. takiej, aby obciążenia tego odszkodowania z tytułu ZUS i PIT były dla pracownika minimalne. Strony ustaliły, że najkorzystniejszą formą byłaby ugoda sądowa (ale nie w procesie, a tzw. przedsądowa).
Prosimy o potwierdzenie, że tak jest ewentualnie zaproponowanie lepszej podatkowo formy ugody. Dodatkowo - prosimy o wskazówki, jak należałoby liczyć PIT i ZUS i w jakiej formie zadeklarować taki dochód do US. Czy stosujemy zasadę kasową (wypłata) czy całość opodatkowana jest już w momencie zawarcia ugody?
Proszę o przykładowe obliczenia dla kwoty odszkodowania 75.000 zł. Miesięczne zarobki brutto pracownika - 4000 zł.
Rzeczywiście – najkorzystniejszym rozwiązaniem byłoby zawarcie ugody sądowej – w takim wypadku można skorzystać ze zwolnienia w zakresie podatku dochodowego.
Zacznijmy od końca – zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) - dalej u.p.d.o.f., przychód powstaje w momencie jego wypłaty lub postawienia do dyspozycji podatnika. Powoduje to, że opodatkowane są, co do zasady, kwoty faktycznie wypłacone, a nie kwoty przyznane (inaczej jest np. w przypadku działalności gospodarczej, gdzie opodatkowane są już kwoty należne.
Co do skutków finansowych, to oddzielnie trzeba omówić podatki i ubezpieczenia. Zacznijmy od podatków. Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f. wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:
a) określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
b) odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
c) odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
d) odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
e) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
f) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali podatkowej lub podatkiem liniowym,
g) odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód, z wyjątkiem ugód sądowych - z dniem 11 grudnia 2006 r. art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) w zakresie, w jakim wyłącza zwolnienie podatkowe w stosunku do odszkodowań uzyskanych na podstawie ugody sądowej, został uznany za niezgodny z art. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji RP, wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 listopada 2006 r. (Dz. U. Nr 226, poz. 1657).
Wolne od podatku są także odszkodowania inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań:
a) otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
b) dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
Podatku nie płaci się od odszkodowań w postaci renty otrzymanych na podstawie przepisów prawa cywilnego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, przez poszkodowanego, który utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość.
Powyższe powoduje, iż jeżeli zapadnie wyrok lub zawarta zostanie ugoda sądowa – wypłacone odszkodowanie korzystać będzie ze zwolnienia w zakresie podatku dochodowego.
Co do składek ZUS należy zauważyć, iż wypłacone odszkodowanie nie będzie stanowiło przychodu ze stosunku pracy, tylko będzie cywilnoprawnym zadośćuczynieniem za poniesioną szkodę na zdrowiu – powoduje to, że odszkodowanie wypłacone na podstawie art. 444 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) nie podlega składkom ZUS, gdyż otrzymanie takiego odszkodowania nie jest tytułem ubezpieczeniowym.
Z uwagi na fakt, iż odszkodowanie będzie bez podatku i składek dokonywanie przykładowych wyliczeń staje się bezprzedmiotowe.