Pytanie

Pracownik w okresie od stycznia do października osiągnął dochód w wysokości 86.000 zł. W związku z tym w listopadzie mógłby zostawić pracodawcy oświadczenie o wspólnym opodatkowaniu ze współmałżonkiem (tak robił w latach poprzednich). Niestety dnia 5 listopada pracownik zmarł. Zostanie mu wypłacony ekwiwalent za urlop.
Czy musimy potrącić podatek w wysokości 32 proc., wynikający z osiągniętego dochodu, czy można zastosować podatek 18 proc.?

Odpowiedź

Wynagrodzenie niewypłacone zmarłemu pracownikowi stanowi przychód z praw majątkowych dla współmałżonka oraz osób spełniających warunki do uzyskania renty rodzinnej. Od tego przychody potrąca się zaliczkę na podatek zgodnie z art. 41 u.p.d.o.f.

Uzasadnienie

Zgodnie z przepisami art. 32 ust. 1a pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - dalej u.p.d.o.f., jeżeli podatnik złoży płatnikowi oświadczenie, że za dany rok zamierza opodatkować dochody łącznie z małżonkiem bądź jako osoba samotnie wychowująca dziecko, a za rok podatkowy przewidywane, określone w oświadczeni dochody podatnika przekroczą górną granicę pierwszego przedziału skali (85.528 zł), a odpowiednio małżonek lub dziecko nie uzyskują żadnych dochodów z wyjątkiem renty rodzinnej lub dochody małżonka mieszczą się w niższym przedziale skali, zaliczki za wszystkie miesiące roku podatkowego wynoszą 18 proc. dochodu uzyskanego w danym miesiącu.

Płatnik, któremu podatnik złożył takie oświadczenie pobiera zaliczki według tych zasad począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostało złożone oświadczenie (art. 32 ust. 1b u.p.d.o.f.).
Niezłożenie wspomnianego oświadczenia spowoduje konieczność zastosowania ogólnej zasady potrącania zaliczek określonej w art. 32 ust. 1 u.p.d.o.f. Jednak zasada ta dotyczy wypłaty wynagrodzenia pracownikowi. Tymczasem w tym przypadku mamy do czynienia z wynagrodzeniem, które nie zostało wypłacone przed śmiercią pracownika.
Oznacza to, że wynagrodzenie należy wypłacić żonie podatnika, a także innym osobom (jeśli wystąpi taka sytuacja), które spełniają warunki do uzyskania renty rodzinnej.

Wynagrodzenie to stanowi przychód z praw majątkowych (a nie ze stosunku pracy), w związku z czym pracodawca zmarłego powinien potrącić zaliczkę na podatek zgodnie z zasadami określony mi w art. 41 u.p.d.o.f., tj. według stawki 18 proc.. Poza tym, kwotę pobranej zaliczki trzeba wykazać w deklaracji PIT-4R, a także należy wystawić PIT-11 dla osoby (osób), która otrzymała wspomniane świadczenie. Jednak pracodawca powinien wystawić również PIT-11 na zmarłego pracownika ujmując w nim wypłacone mu wynagrodzenia i inne świadczenia ze stosunku pracy. Informacja ta powinna trafić do rodziny zmarłego, tj. małżonka oraz innych osób spełniających warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej.

Co do wspomnianej w pytaniu zapomogi, zwolnieniem od podatku objęto m.in. zapomogi otrzymane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci – do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł (art. 21 ust. 1 pkt 26 u.p.d.o.f.).

W tym przypadku, moim zdaniem najlepszym rozwiązaniem byłaby wypłata tego świadczenia w 2012 r. w wysokości 2280 zł, czyli bez podatku, ponieważ wypłacona kwota nie przekroczyłaby tego limitu. Reszta zapomogi byłaby wypłacona w 2013 r. w wysokości 2720 zł. Opodatkowaniu podlegałaby wówczas tylko kwota 440 zł (2720 – 2280). Jednak w razie wypłaty całości świadczenia w 2012 r., nadwyżka ponad limit, czyli 2720 zł będzie podlegała opodatkowaniu.

Z pytania wynika jednak, że zapomoga będzie wypłacona z ZFŚS, w związku z czym zastosowanie znajdzie także zwolnienie z art. 21 ust. 1 pkt 67 u.p.d.o.f. Dotyczy ono, jak wiadomo, świadczeń rzeczowych (poza przewidzianymi wyjątkami) i pieniężnych sfinansowanych w całości ze środków ZFŚS do wysokości nieprzekraczającym w roku podatkowym kwoty 380 zł.
Jeśli świadczenie to, poza wymogami z art. 21 ust. 1 pkt 26 u.p.d.o.f., spełnia również warunki do zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 67 u.p.d.o.f., wówczas nie ma przeszkód, aby zastosować dwa limity. Stanowisko takie potwierdzają organy podatkowe.

Jeden z nich stwierdził:
"(...) zapomoga z tytułu zdarzenia losowego jako finansowa pomoc materialna jest świadczeniem pieniężnym otrzymanym w związku z finansowaniem działalności socjalnej. Zastosowanie do zapomogi z tytułu zdarzenia losowego zwolnienia wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 26 [u.p.d.o.f.], nie wyklucza możliwości zastosowania do nadwyżki ponad kwotę 2280 zł zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 67 [u.p.d.o.f.] (pod warunkiem spełnienia wszystkich przesłanek zawartych w tym przepisie).

[A zatem] zwolnieniu z podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 26 [u.p.d.o.f.] podlega kwota 2280 zł przyznanej świadczeniobiorcy zapomogi. Pozostała kwota (...), tj. nadwyżka ponad kwotę 2280 zł jako świadczenie pieniężne, jeżeli jest otrzymane w związku z finansowaniem działalności socjalnej, może być zwolniona z podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 67 u.p.d.o.f., pod warunkiem spełnienia wszystkich przesłanek zawartych w tym przepisie."
(interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 25 czerwca 2010 r., IBPBII/1/415-353/10/MK).

Pytanie pochodzi z publikacji Vademecum Doradcy Podatkowego

Przywołane akty prawne:

Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm)