Według danych Ministerstwa Finansów, w rozliczeniu za 2022 r. z ulgi skorzystało łącznie 6189 podatników, podczas gdy rok wcześniej było ich 7166. Za spadek odpowiadają podatnicy PIT, których liczba zmniejszyła się o 993 w porównaniu z rozliczeniem za 2021 r. Jednocześnie kwota podatku od dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej zwiększyła się ze 171 mln zł do 205 mln zł.
Jak wyjaśnia Michał Rodak, doradca podatkowy w Grant Thornton, wprowadzona w 2019 r. ulga IP Box ma zachęcić podatników do wdrażania innowacyjnych rozwiązań związanych z prawami własności intelektualnej. Pozwala ona skorzystać z preferencyjnej stawki podatkowej wynoszącej 5 proc., w odniesieniu do dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej.
Zobacz LEX News: Warunki skorzystania z IP Box >
Ulga skierowana jest do wszystkich podatników PIT i CIT, niezależnie od branży, osiągających dochody z kwalifikowanych IP. Są one wskazane w ustawach o PIT i CIT i jest to na przykład patent, prawo ochronne na wzór użytkowy czy autorskie prawo do programu komputerowego. Z ulgi mogą skorzystać zarówno podatnicy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą, wspólnicy spółek osobowych, jak i m.in. osoby prawne czy zagraniczni podatnicy osiągający dochody na terytorium Polski za pośrednictwem stałego zakładu lub spółki.
Zobacz nagranie szkolenia: Ulgi na innowacyjność - IP BOX i B+R >
Czytaj również: Innowacyjne ulgi to niewykorzystany potencjał >>
Nie wiadomo, jak liczyć wartość IP zawartego w cenie towarów i usług
- Mimo iż ulga skierowana jest do innowacyjnych przedsiębiorstw ze wszystkich branż, to w praktyce korzystają z niej głównie podatnicy z sektora IT. Większość stanowią programiści prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą. Niestety wiele firm prowadzących innowacyjną działalność w innych branżach wstrzymuje się ze skorzystaniem z ulgi, albo w ogóle z niej rezygnuje. Podstawowym problemem są niejasne przepisy. Przedsiębiorcy nie wiedzą, w jaki sposób obliczyć wartość kwalifikowanego IP zawartego w cenie ich towarów czy usług. Ministerstwo Finansów już w 2019 r. zapowiedziało, że wyjaśni tę kwestię w drugiej części objaśnień na temat stosowania IP Box. Wydaje się jednak, że skoro MF dotychczas nie wydał drugiej części objaśnień, to już to nie nastąpi – mówi Michał Rodak.
Dodaje, że w branży IT sprawa jest prosta, ponieważ wytworzony program komputerowy stanowi co do zasady w całości kwalifikowane IP. Dochód z jego sprzedaży może być więc w całości opodatkowany stawką 5 proc. Natomiast w przypadku innych produktów należy obliczać dochód z IP w takiej proporcji, w jakiej kwalifikowane IP jest zawarte w cenie sprzedaży towaru lub usługi.
- Dane dotyczące rozliczenia za 2022 r. pokazują jednak spadek liczby podatników PIT korzystających z IP Box. Wynika to z faktu, że część osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą wybrała ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, które pozwala programistom skorzystać z również atrakcyjnej stawki 12 proc. Nie muszą przy tym prowadzić szczegółowej ewidencji, która wymagana jest dla celów IP Box – mówi Michał Rodak.
Zobacz procedurę: Innovation Box - preferencyjne opodatkowanie dochodów generowanych przez prawa własności intelektualnej >
Problem z kalkulacją kosztów
Również wyroki sądów administracyjnych nie dają podatnikom odpowiedzi, jak należy obliczyć tę proporcję. Przykładowo Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 11 sierpnia 2023 r. (sygn. II FSK 175/21) przyznał rację fiskusowi, że kwalifikowanym dochodem z kwalifikowanych praw własności intelektualnej jest wyłącznie dochód z samego kwalifikowanego IP, który jest uwzględniony (zawarty) w cenie produktu, czy usługi, a nie cała wartość produktu/usługi zawarta w cenie sprzedaży.
Chodziło o spółkę, która prowadzi innowacyjną działalność w zakresie projektowania, inżynierii oraz produkcji wymienników ciepła ze stali nierdzewnej, miedzi i tytanu. Spółka uważała, że dochodem z kwalifikowanych praw własności intelektualnej będzie pełna wartości ceny netto ze sprzedaży danego produktu. Wówczas mogłaby zapłacić 5 proc. podatku od całego dochodu.
Z takim podejście nie zgodził się ani fiskus, ani sądy obu instancji. Zgodnie z wyrokiem NSA, spółka nie może opodatkować całego dochodu stawką 5 proc. Na cenę produktu wpływają nie tylko kwalifikowane prawa własności intelektualnej, ale też inne koszty, np. materiałów potrzebnych do jego wytworzenia. Sąd nie odniósł się jednak do sposobu kalkulacji poszczególnych kosztów.
Sprawdź w LEX: Czy przychody z rozszerzania programów komputerowych można opodatkować w ramach ulgi IP BOX? >
Czy można skorzystać z ulgi wstecz
Powstaje też pytanie o to, czy z ulgi IP Box można skorzystać za poprzednie lata, składając korektę, w przypadku gdy przedsiębiorca nie rozliczył jej w roku, w którym uzyskał dochód ze sprzedaży kwalifikowanego IP. Źródłem tych wątpliwości jest wymóg prowadzenia na bieżąco ewidencji na potrzeby IP Box.
Dyrektor KIS twierdzi w interpretacjach, że rzetelne dokumentowanie IP Box nie może polegać na zaewidencjonowaniu i wyodrębnieniu operacji finansowych na koniec okresu rozliczeniowego. Przekreśla to prawo do preferencji, nawet jeśli rozliczenie będzie prawidłowe.
Jednak z takim podejściem nie zgadzają się sądy. NSA w wyroku z 28 marca 2023 r. (sygn. II FSK 2352/20). Sąd orzekł, że dla skorzystania z preferencyjnej stawki przewidzianej dla dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej w rozumieniu art. 30ca ustawy o PIT podatnicy obowiązani są prowadzić księgi rachunkowe i odrębne ewidencje w sposób umożliwiający prawidłowe i terminowe ustalenie owych dochodów w celu złożenia stosownego zeznania podatkowego.
Sprawdź w LEX: Jak rozliczać ulgę IP BOX, jeśli przeniesienie praw do programu nastąpiło w kolejnym roku? >
Wcześniej podobne stanowisko zajęły m.in. WSA w Warszawie (sygn. III SA/Wa 2910/21 i III SA/Wa 2593/21), WSA w Gliwicach (sygn. I SA/Gl 428/22), WSA w Lublinie (sygn. I SA/Lu 172/22) i WSA w Szczecinie (I SA/Sz 121/22). A to oznacza, że podatnicy, którzy nie skorzystali dotychczas z preferencji ze względu na negatywne stanowisko dyrektora KIS, nadal mogą to zrobić. Powinni najpierw stworzyć odrębną ewidencję, a następnie złożyć korektę zeznania rocznego, by rozliczyć IP Box
Sprawdź w LEX: W jaki sposób prowadzić PKPiR przy rozliczaniu IP BOX? >
- Niestety, w sprawie ewidencji IP Box podatnicy toczą długotrwałe spory, co oznacza niepotrzebne angażowanie ich czasu i środków. Trudno zrozumieć postawę organów podatkowych, które wprowadzają ulgę i zachęcają do skorzystania z niej, a jednocześnie w praktyce mocno ograniczają jej stosowanie, mnożąc warunki. Warto jednak podkreślić, że podatnicy, którym organy podatkowe odmawiają rozliczenia ulgi wstecz, mają duże szanse na wygraną przed sądem – mówi dr Izabela Andrzejewska-Czernek, radca prawny.
- Ponadto organy podatkowe oczekują, że przedsiębiorcy występujący z wnioskiem o interpretację sami określą, czy zgodnie z prawem prowadzą działalność badawczo-rozwojową oraz wytwarzają IP dające prawo do ulgi IP Box. Tymczasem interpretacja chroni podatnika pod warunkiem, że to organ podatkowy to potwierdzi. Uzyskanie interpretacji utrudnia też fakt, że organy podatkowe zadają wiele dodatkowych pytań dotyczących kwestii, które podatnik sam wyjaśnił już we wniosku - dodaje dr Andrzejewska-Czernek.
Sprawdź w LEX: Czy istnieje możliwość jednoczesnego stosowania ulgi IP Box z art. 30ca PIT i ulgi na robotyzację z art. 52jb PIT? >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
