Warto przypomnieć, że obowiązek raportowania schematów podatkowych został dodany do polskich przepisów z związku z przyjęciem przez Radę Unii Europejskiej dyrektywy 2018/822 z dnia 25 maja 2018 r. (dyrektywa MDR) zmieniającej dyrektywę 2011/16/UE w zakresie obowiązkowej automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania w odniesieniu do podlegających zgłoszeniu uzgodnień transgranicznych.
Specyfika polskich przepisów
Pomimo że kraje członkowskie Unii Europejskiej miały czas na wprowadzenie przepisów wynikających z dyrektywy MDR do końca 2019 roku, w Polsce zdecydowano się na to wcześniej. Przepisy wprowadzające do ordynacji podatkowej obowiązki raportowania schematów podatkowych przeszły całą ścieżkę legislacyjną jeszcze w 2018 roku i co do zasady, zaczęły obowiązywać w Polsce z początkiem 2019 roku. Co za tym idzie Polska była pierwszym krajem, w którym wprowadzono przepisy dyrektywy MDR do krajowego porządku prawnego.
Polski ustawodawca wykazał się gorliwością nie tylko w zakresie szybkości wdrożenia nowych przepisów, ale również w zakresie ich stosowania. W przeciwieństwie do dyrektywy MDR, która nakłada obowiązek raportowania zdarzeń, które wywołują określone skutki wyłącznie w podatkach dochodowych (CIT i PIT) i dotyczą więcej niż jednego kraju (tzw. schematy transgraniczne), na gruncie polskich przepisów MDR raportowanie może dotyczyć zdarzeń, które mają określone skutki również w innych podatkach (akcyza, VAT, podatek od czynności cywilnoprawnych itp.) i niekoniecznie muszą mieć wpływ na opodatkowanie za granicą (tzw. schematy krajowe).
Przepisy MDR w Polsce od początku były szeroko krytykowane za nieprecyzyjność, a jednocześnie bardzo surowe sankcje za ich nieprzestrzeganie. Bardzo wcześnie ujawniły się praktyczne problemy związane z przyspieszoną implementacją, w związku z powyższym, Ministerstwo Finansów zdecydowało się zaraz po wprowadzeniu przepisów, tj. już na początku 2019 r. na wydanie bardzo obszernych objaśnień podatkowych. Objaśnienia te w wielu przypadkach faktycznie adresują pytania powstałe przy stosowaniu wprowadzonych przepisów, ale często są źródłem kolejnych pytań i wątpliwości, których niestety w praktyce nie można wyeliminować w drodze indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej konsekwentnie odmawia bowiem wydania interpretacji w zakresie MDR, twierdząc, że przepisy te nie stanowią materialnego prawa podatkowego, a tym samym nie mogą być przedmiotem wniosku o interpretację.
Niemniej jednak wybuch pandemii COVID-19 pozwolił podatnikom na jakiś czas zapomnieć o wątpliwościach i wyzwaniach związanych z raportowaniem MDR, gdyż obowiązki raportowania MDR z dniem 31 marca 2020 r. zostały zawieszone. O ile raportowanie schematów transgranicznych zostało „odwieszone” już od początku 2021 r., to obowiązek raportowania schematów krajowych pozostał zawieszony do II połowy roku 2023. Jako że tzw. schematy krajowe to dominująca większość raportowanych schematów podatkowych, to wydaje się, że ograniczenie obowiązków raportowania w latach 2021-2023 do tzw. schematów krajowych wpłynęło na zmniejszoną aktywność organów podatkowych w obszarze MDR, która najwyraźniej była skorelowana ze zmniejszoną ilością raportowanych schematów podatkowych przez podatników w tym okresie.
![Prawo finansów publicznych i prawo podatkowe [PRZEDSPRZEDAŻ]](/gfx/prawopl/_thumbs/produkty_foto/82384/978-83-8358-957-2_,mXqL62OeqFTLkrXdmIyYmw.jpg)
Elżbieta Chojna-Duch, Hanna Elżbieta Litwińczuk, Elżbieta Kornberger-Sokołowska
SprawdźCena promocyjna: 74.26 zł
|Cena regularna: 99 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 74.26 zł
Intensyfikacja działań organów podatkowych
Co prawda, organy w ramach kontroli podatkowych prowadzonych w okresie pandemii zadawały ogólne pytania typu: „Czy Spółka X w okresie kontrolowanym składała raporty MDR?”, jednak ogólna odpowiedź na tak zadane pytanie najczęściej była wystarczająca i nie wiązała się z dalszymi pytaniami kontrolujących w tym zakresie. Podejście organów podatkowych w tym zakresie uległo jednak od czasu zakończenia pandemii wyraźnej zmianie. W ostatnim czasie można bowiem zauważyć intensyfikację działań organów podatkowych w zakresie kontroli obowiązków związanych z raportowaniem schematów podatkowych. Organy podatkowe podczas przeprowadzanych kontroli podatkowych coraz częściej kierują do podatników konkretne pytania typu: „Czy Spółka X zaraportowała zdarzenie Y jako schemat podatkowy?”, a w przypadku udzielenia przeczącej odpowiedzi, organy podatkowe często wzywają do przedstawienia argumentacji, przemawiającej za brakiem obowiązku raportowania w danym przypadku. Sposób formułowania pytań (w tym pytań o techniczną kwalifikację na gruncie MDR danego zdarzenia, np. czy spełnia kryterium transgraniczne, czy to schemat standaryzowany) świadczą o coraz większym specjalizowaniu się organów podatkowych w przepisach MDR, w tym większej świadomości, w zakresie tego, gdzie mogą być potencjalne luki / nieprawidłowości w stosowaniu tych przepisów.
Jednocześnie organy podatkowe zaczynają dostrzegać typowe schematy podatkowe, występujące w obrocie gospodarczym. Może to prowadzić do sytuacji, gdy prowadząc kontrolę podatkową w zakresie danego podatku za dany okres, organy podatkowe identyfikują również wystąpienie schematu podatkowego w tym okresie. Przykładowo może to dotyczyć wszelkich transakcji z podmiotami zagranicznymi, w których wystąpił obowiązek pobrania zryczałtowanego podatku dochodowego (tzw. podatku u źródła), bądź restrukturyzacje (w tym np. podwyższenie kapitału zakładowego z agio). Źródłem wiedzy o zdarzeniach podlegających potencjalnemu obowiązkowi raportowania mogą być tutaj deklaracje czy informacje podatkowe, będące w posiadaniu organów czy raportowania MDR dokonane przez innego niż kontrolowany podmiot uczestnika transakcji.
Wobec intensyfikacji działań organów podatkowych oraz biorąc pod uwagę dotkliwe kary za niedopełnienie obowiązków MDR (maksymalna kara pieniężna to ok. 41 mln zł w 2024 r.) warto zweryfikować działalność swojej organizacji z perspektywy przepisów MDR i upewnić się, iż proces identyfikacji i raportowania schematów podatkowych jest uporządkowany, a wszystkie obowiązki podatnika w tym zakresie są wypełniane terminowo. Należy jednocześnie mieć na uwadze, iż w praktyce, wiele schematów podatkowych, które podlegają raportowaniu nie powstaje w ramach tzw. optymalizacji podatkowej, ale w toku typowej działalności biznesowej podatnika i do ich powstania nie jest konieczne zaangażowanie doradcy podatkowego czy prawnego. Z drugiej strony, nawet jeżeli schemat podatkowy jest zidentyfikowany, nie zawsze podlega on raportowaniu, ponieważ przepisy wprowadzają w określonych okolicznościach wyłączenie schematu podatkowego z obowiązku raportowania.
Anna Romińska, manager w dziale Doradztwa Podatkowego, Deloitte
Wojciech Łyko, associate manager w dziale Doradztwa Podatkowego, Deloitte
Sprawdź w LEX: MDR: rola wspomagającego w zakresie obowiązkowego raportowania schematu podatkowego > >
