Rekordowe odpisy z tytułu utraty wartości aktywów za 2015 rok

21 marca 2016 roku, dla spółek, które nie publikowały wcześniej sprawozdań za IV kwartał, minął termin ogłaszania rocznego sprawozdania finansowego za 2015 rok. Pomimo, iż wiele spółek czekało z publikacją do ostatniego możliwego momentu, to przygotowanie inwestorów na złe wieści widać było już wcześniej w formie niepokojących komunikatów.

Ostatecznie opublikowane wyniki wskazują na absolutnie rekordowe odpisy z tytułu utraty wartości aktywów za 2015 rok - wynika z drugiego etapu analizy największych spółek giełdowych przeprowadzonej przez KPMG.

Od 1998 roku obowiązuje Międzynarodowy Standard Rachunkowości 36 (MSR 36), który w przypadku wystąpienia tzw. przesłanek utraty wartości (negatywnych wydarzeń wewnątrz spółki lub w jej otoczeniu) wymusza przeprowadzenie testów pod kątem utraty wartości aktywów oraz ujawnienie ewentualnych odpisów z tego tytułu.

Zespół wycen w KPMG w Polsce na „18 urodziny” standardu MSR 36, w styczniu 2016 roku wnikliwie przeanalizował opublikowane sprawozdania finansowe spółek giełdowych za lata 2009-2014 oraz za pierwsze trzy kwartały 2015 roku. Wnioski z pierwszego etapu badania były jednoznaczne – od 2014 roku raportowane są bardzo wysokie odpisy, a rok 2015 zapowiadał się pod tym względem jako rekordowy. W trakcie trzech pierwszych kwartałów 2015 roku aż 65 proc. spółek z grona WIG 20 zaraportowało odpisy zgodnie z MSR 36, a średnia wartość odpisu na spółkę wyniosła aż 800 mln PLN. W marcu br. eksperci KPMG sprawdzili, czy przewidywana rekordowa liczba i wartość odpisów za 2015 rok się potwierdzi.

Nasza analiza na „18 urodziny” standardu MSR 36 objęła kilkadziesiąt polskich spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych, zarówno największych podmiotów z indeksu WIG 20, jak i mniejszych spółek z wybranych branż szczególnie narażonych na utratę wartości (tj. branży energetycznej, sektora wydobywczego i deweloperów). Badanie przeprowadziliśmy w dwóch etapach. W pierwszym etapie, w styczniu, przeanalizowaliśmy wszystkie historyczne sprawozdania finansowe za lata 2009-2014 oraz za pierwsze trzy kwartały 2015 roku. Już na tym etapie stwierdziliśmy, że rok 2015 zapowiada się jako rekordowy pod względem ilości i wartości odpisów. Mieliśmy jednocześnie przekonanie, że ujawnione wówczas odpisy to dopiero „wierzchołek góry lodowej”. Nasze ówczesne szacunki, na podstawie ograniczonych danych dostępnych na koniec grudnia 2015 roku, wskazywały na porażającą kwotę aż 30 (!) miliardów złotych odpisów, które mogą być ujawnione za lata 2015-2016 – mówi Marcin Łągiewka, dyrektor w zespole wycen w grupie Deal Advisory w KPMG w Polsce – i dodaje – Drugi etap badania, przeprowadzony w marcu tego roku na podstawie już oficjalnie opublikowanych rocznych sprawozdań finansowych potwierdził nasze szacunki.

W latach 2009-2014 rokrocznie większość spośród największych polskich spółek giełdowych z grona WIG 20 raportowała odpisy z tytułu utraty wartości aktywów takich jak: akcje/udziały w innych podmiotach, rzeczowe aktywa trwałe, aktywa niematerialne czy też wartość firmy. Wydawało się, że rok 2014 był pod tym względem rekordowy (wówczas 18 spośród 20 spółek zaraportowało odpisy). Tymczasem zamknięcie roku 2015 przyniosło nowy absolutny rekord Polski: 17 spółek z grona WIG  20 dokonało odpisów na łączną kwotę 23,2 mld PLN, przy czym aż 6 spółek dokonało odpisów przekraczających miliard złotych. Odpisy stanowiły przeszło 7 proc. łącznej kapitalizacji spółek z indeksu WIG 20.

Patrząc szerzej na cały rynek giełdowy, z wyłączeniem spółek zagranicznych notowanych w Polsce, w wynikach finansowych za 2015 rok ogromne odpisy pojawiły się w dwóch branżach: energetycznej (18,0 mld PLN) i surowcowej (8,4 mld PLN). Nie najlepiej było też w sektorze deweloperskim (odpisy w polskich spółkach to 0,9 mld PLN). Łączna skala odpisów w powyższych branżach (razem ze spółkami WIG 20) wyniosła w 2015 roku 29,0 mld PLN. Uwzględnienie kilku innych branż, w których historycznie występowały odpisy, podwyższyło sumę do 30 mld PLN, co potwierdza nasze wcześniejsze prognozy.

Chociaż liczba i wartość odpisów ujawnionych za 2015 rok mogą szokować, nie należy traktować ich jako wydarzeń niespodziewanych. Nasze analizy od wielu miesięcy wskazywały zarówno na liczne przesłanki utraty wartości aktywów, np. niskie ceny surowców i energii elektrycznej, osłabienie złotówki, wprowadzenie nowych podatków, ryzyka geopolityczne, jak i niskie wskaźniki ceny do wartości księgowej (C/WK). Wskaźnik C/WK poniżej 1 wskazuje na ryzyko dalszej utraty wartości, która może zostać wykazana w ciągu najbliższych 12 miesięcy (o ile nie nastąpi wzrost kursów akcji lub poprawa otoczenia gospodarczego). Sprawdziliśmy, że według stanu na dzień 21 marca 2016 roku, z uwzględnieniem aktualnych kursów akcji oraz już ujawnionych odpisów, średnioważony wskaźnik P/BV dla spółek z grona WIG 20 wyniósł 1,1 – przy bardzo dużym zróżnicowaniu dla poszczególnych spółek (od 0,3 do 6,7). W przypadku sektorów energetycznego i surowcowego, wskaźniki P/BV na ten dzień były wciąż bardzo niskie i wynosiły odpowiednio: 0,6 oraz 0,7. Wskazuje to niestety na ryzyko dalszej utraty wartości aktywów – komentuje Marcin Łągiewka, dyrektor w zespole wycen w grupie Deal Advisory w KPMG w Polsce.

Zarządy spółek giełdowych w Polsce, które ujawniły rekordowo wysokie odpisy, musiały wykazać się dużą odwagą i rzetelnością w trudnej rzeczywistości gospodarczej. W najbliższym roku nie można wykluczyć, że konieczne będą dalsze odpisy, dlatego należy nadal bacznie obserwować kursy akcji oraz ewentualne przesłanki utraty wartości.