1. Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatków od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) - dalej u.p.t.u. - przez wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium Polski rozumie się co do zasady nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę lub na ich rzecz. Czyli jeśli towar jest zakupiony w innym kraju Unii a następnie przywieziony na terytorium Polski, to mamy do czynienia z wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów. Jest to czynność opodatkowana w kraju, podatnik powinien ją opodatkować, wyliczyć i odprowadzić (wykazać w deklaracji) podatek należny. Co do zasady podstawą opodatkowania, stosownie do art. 31 ust. 1 u.p.t.u. jest kwota, jaka nabywca jest obowiązany zapłacić. Czyli podatek jest naliczany z reguły od kwoty za jaką podatnik kupił dany towar.
Zastanówmy się teraz, kiedy powstaje obowiązek podatkowy. W praktyce oznacza to określenie daty, kiedy dane wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów powinno być ujęte w ewidencji i wykazane w deklaracji składanej dla potrzeb podatku od towarów i usług (VAT-7 lub VAT-7K).
Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 20 ust. 5 u.p.t.u. przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów obowiązek podatkowy powstaje 15-go dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia.
Jednak, stosownie do art. 20 ust. 6 u.p.t.u., w przypadku gdy przed powyższym terminem podatnik podatku od wartości dodanej (odpowiednik podatku od towarów i usług w innym kraju Unii) wystawił fakturę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury.
Powyższe określenie momentu powstania obowiązku podatkowego powoduje, że co do zasady wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów powinno być wykazane w deklaracji składanej za miesiąc następujący po miesiącu w którym miała miejsce dostawa tego towaru. Chyba, że kontrahent (podatnik podatku od wartości dodanej) wystawił fakturę dokumentującą tę transakcję. Wtedy nabycie powinno zostać wykazane w deklaracji składanej za miesiąc, w którym kontrahent wystawił fakturę. W praktyce zasada jest raczej częściej wyjątkiem, z reguły bowiem kontrahenci wystawiają faktury i obowiązek podatkowy powstaje z tą chwilą.
Należy zwrócić uwagę, że mówi się tu o chwili wystawienia faktury a nie jej otrzymania. Może to powodować czasami pewne komplikacje. W praktyce często mogą powstać sytuacje, kiedy podatnik otrzymał fakturę w miesiącu następnym, niż miesiąc jej wystawienia (albo jeszcze później), po złożeniu deklaracji VAT-7 w urzędzie. W takiej sytuacji wymagana jest korekta deklaracji VAT-7 za miesiąc, w którym faktura została wystawiona.
Przykład
Podatnik w dniu 20 października 2008 r. nabył (kupił) w Portugalii towar, który został zaraz przywieziony do Polski. Kontrahent portugalski nie wystawił podatnikowi faktury. Wtedy obowiązek podatkowy powstaje 15-go dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru, czyli 15 listopada 2008 r. To wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów powinno zostać wykazane w deklaracji składanej za listopad 2008 r.
Analogiczna sytuacja, ale kontrahent portugalski w dniu 27 października 2008 r. wystawia podatnikowi fakturę dokumentującą ten zakup. Wtedy obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, czyli w dniu 27 października 2008 r. i transakcja taka powinna zostać wykazana w deklaracji składanej za październik 2008 r.
W sytuacji, gdy faktura zostaje wystawiona w dniu 27 października 2008 r. a podatnik otrzymał ją dopiero 30 listopada 2008 r., a w między czasie złożył już deklarację za październik 2008 r. bez wykazanego wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, wówczas niezwłocznie, po otrzymaniu faktury od kontrahenta portugalskiego powinien złożyć korektę deklaracji za październik 2008 r. z wykazanym wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów.
W tym miejscu należałoby wyjaśnić co w sytuacji, gdy kwoty na fakturze wystawionej przez podmiot zagraniczny (kontrahenta) wykazane są w walucie obcej np. euro.
Do takiej faktury kontrahenta podatnik wystawia fakturę wewnętrzną. Faktura wewnętrzna powinna, co do zasady zawierać wszystkie elementy, które zawiera „normalna” faktura VAT i można ją wystawić w jednym egzemplarzu.
Zgodnie z § 37 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97, poz. 970 z późn. zm.) kwoty wyrażone w walucie obcej na fakturze wystawionej przez podatnika podatku od wartości dodanej (kontrahenta) przelicza się na złote według wyliczonego i ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski bieżącego kursu średniego waluty obcej na dzień wystawienia faktury.
Należy pamiętać, iż kurs waluty obcej ma być przeliczony z dnia wystawienia faktury przez naszego kontrahenta, a nie naszej faktury wewnętrznej.
2. Zaliczka przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów
Zgodnie z art. 20 ust. 7 u.p.t.u. przepis cytowanego już ust. 6 stosuje się odpowiednio do faktur wystawianych przez podatnika podatku od wartości dodanej potwierdzających otrzymanie przez niego od podatnika całości lub części należności przed dokonaniem dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia towaru na terytorium kraju.
Przy zaliczce, gdy kontrahent wystawia fakturę potwierdzającą otrzymanie zaliczki obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia tej faktury. Należy zwrócić uwagę, iż mowa tu o fakturze, która potwierdza otrzymanie zaliczki, a nie na przykład o fakturze przed wpłatą zaliczki. Ważna jest kolejność, najpierw wpłata zaliczki, a następnie wystawienie faktury na tę zaliczkę. Taka faktura rodzi obowiązek podatkowy. Natomiast sama zapłata zaliczki nie powoduje
powstania obowiązku podatkowego.
Przykład:
Podatnik w dniu 5 października 2008 r. zapłacił kontrahentowi włoskiemu zaliczkę tytułem przyszłego wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. W dniu 15 października 2008 r. kontrahent włoski wystawił polskiemu podatnikowi fakturę na tę zaliczkę, potwierdzającą jej otrzymanie. Obowiązek podatkowy powstał 15 października 2008 r. i zaliczka ta powinna zostać wykazana w deklaracji składanej za październik 2008 r.
Natomiast, gdyby kontrahent włoski nie wystawił faktury dokumentującej otrzymanie zaliczki, to nie wykazanoby jej w deklaracji za październik 2008 r. Wtedy obowiązek podatkowy od zaliczki nie powstaje w październiku 2008 r., ale miesiącu, w którym powstaje obowiązek podatkowy przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów.
Należy pamiętać, że zgodnie z art. 86 ust. 2 pkt 4 u.p.t.u. kwota podatku należnego od wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów stanowi kwotę podatku naliczonego. Czyli podatek należny od wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów staje się podatkiem naliczonym.
3. Rozliczenie wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w deklaracji
3.1. Podatek należny
Od kwoty zapłaconej kontrahentowi, wykazanej na fakturze, przeliczonej zgodnie z kursem waluty obcej należy obliczyć podatek należny. Stawka podatku, jaka obowiązuje (np. 7% lub 22%) zależy od rodzaju towaru i przypisanej mu stawki określonej w ustawie o podatku od towarów i usług.
W deklaracji wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów jest rozliczane w części C – „rozliczenie transakcji podlegających opodatkowaniu oraz podatku należnego, a także transakcji wykonywanych poza terytorium kraju”. Całą wartość nabyć wewnątrzwspólnotowych wpisujemy w wierszu (9) wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów,
- w poz. 32 – podstawę opodatkowania, czyli kwoty zapłacone kontrahentowi, przeliczone na fakturze wewnętrznej (netto),
- w poz. 33 – obliczony według odpowiednich stawek podatek należny.
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatków od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) - dalej u.p.t.u. - przez wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium Polski rozumie się co do zasady nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę lub na ich rzecz. Czyli jeśli towar jest zakupiony w innym kraju Unii a następnie przywieziony na terytorium Polski, to mamy do czynienia z wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów. Jest to czynność opodatkowana w kraju, podatnik powinien ją opodatkować, wyliczyć i odprowadzić (wykazać w deklaracji) podatek należny. Co do zasady podstawą opodatkowania, stosownie do art. 31 ust. 1 u.p.t.u. jest kwota, jaka nabywca jest obowiązany zapłacić. Czyli podatek jest naliczany z reguły od kwoty za jaką podatnik kupił dany towar.
Zastanówmy się teraz, kiedy powstaje obowiązek podatkowy. W praktyce oznacza to określenie daty, kiedy dane wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów powinno być ujęte w ewidencji i wykazane w deklaracji składanej dla potrzeb podatku od towarów i usług (VAT-7 lub VAT-7K).
Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 20 ust. 5 u.p.t.u. przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów obowiązek podatkowy powstaje 15-go dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia.
Jednak, stosownie do art. 20 ust. 6 u.p.t.u., w przypadku gdy przed powyższym terminem podatnik podatku od wartości dodanej (odpowiednik podatku od towarów i usług w innym kraju Unii) wystawił fakturę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury.
Powyższe określenie momentu powstania obowiązku podatkowego powoduje, że co do zasady wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów powinno być wykazane w deklaracji składanej za miesiąc następujący po miesiącu w którym miała miejsce dostawa tego towaru. Chyba, że kontrahent (podatnik podatku od wartości dodanej) wystawił fakturę dokumentującą tę transakcję. Wtedy nabycie powinno zostać wykazane w deklaracji składanej za miesiąc, w którym kontrahent wystawił fakturę. W praktyce zasada jest raczej częściej wyjątkiem, z reguły bowiem kontrahenci wystawiają faktury i obowiązek podatkowy powstaje z tą chwilą.
Należy zwrócić uwagę, że mówi się tu o chwili wystawienia faktury a nie jej otrzymania. Może to powodować czasami pewne komplikacje. W praktyce często mogą powstać sytuacje, kiedy podatnik otrzymał fakturę w miesiącu następnym, niż miesiąc jej wystawienia (albo jeszcze później), po złożeniu deklaracji VAT-7 w urzędzie. W takiej sytuacji wymagana jest korekta deklaracji VAT-7 za miesiąc, w którym faktura została wystawiona.
Przykład
Podatnik w dniu 20 października 2008 r. nabył (kupił) w Portugalii towar, który został zaraz przywieziony do Polski. Kontrahent portugalski nie wystawił podatnikowi faktury. Wtedy obowiązek podatkowy powstaje 15-go dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru, czyli 15 listopada 2008 r. To wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów powinno zostać wykazane w deklaracji składanej za listopad 2008 r.
Analogiczna sytuacja, ale kontrahent portugalski w dniu 27 października 2008 r. wystawia podatnikowi fakturę dokumentującą ten zakup. Wtedy obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, czyli w dniu 27 października 2008 r. i transakcja taka powinna zostać wykazana w deklaracji składanej za październik 2008 r.
W sytuacji, gdy faktura zostaje wystawiona w dniu 27 października 2008 r. a podatnik otrzymał ją dopiero 30 listopada 2008 r., a w między czasie złożył już deklarację za październik 2008 r. bez wykazanego wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, wówczas niezwłocznie, po otrzymaniu faktury od kontrahenta portugalskiego powinien złożyć korektę deklaracji za październik 2008 r. z wykazanym wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów.
W tym miejscu należałoby wyjaśnić co w sytuacji, gdy kwoty na fakturze wystawionej przez podmiot zagraniczny (kontrahenta) wykazane są w walucie obcej np. euro.
Do takiej faktury kontrahenta podatnik wystawia fakturę wewnętrzną. Faktura wewnętrzna powinna, co do zasady zawierać wszystkie elementy, które zawiera „normalna” faktura VAT i można ją wystawić w jednym egzemplarzu.
Zgodnie z § 37 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97, poz. 970 z późn. zm.) kwoty wyrażone w walucie obcej na fakturze wystawionej przez podatnika podatku od wartości dodanej (kontrahenta) przelicza się na złote według wyliczonego i ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski bieżącego kursu średniego waluty obcej na dzień wystawienia faktury.
Należy pamiętać, iż kurs waluty obcej ma być przeliczony z dnia wystawienia faktury przez naszego kontrahenta, a nie naszej faktury wewnętrznej.
2. Zaliczka przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów
Zgodnie z art. 20 ust. 7 u.p.t.u. przepis cytowanego już ust. 6 stosuje się odpowiednio do faktur wystawianych przez podatnika podatku od wartości dodanej potwierdzających otrzymanie przez niego od podatnika całości lub części należności przed dokonaniem dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia towaru na terytorium kraju.
Przy zaliczce, gdy kontrahent wystawia fakturę potwierdzającą otrzymanie zaliczki obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia tej faktury. Należy zwrócić uwagę, iż mowa tu o fakturze, która potwierdza otrzymanie zaliczki, a nie na przykład o fakturze przed wpłatą zaliczki. Ważna jest kolejność, najpierw wpłata zaliczki, a następnie wystawienie faktury na tę zaliczkę. Taka faktura rodzi obowiązek podatkowy. Natomiast sama zapłata zaliczki nie powoduje
powstania obowiązku podatkowego.
Przykład:
Podatnik w dniu 5 października 2008 r. zapłacił kontrahentowi włoskiemu zaliczkę tytułem przyszłego wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. W dniu 15 października 2008 r. kontrahent włoski wystawił polskiemu podatnikowi fakturę na tę zaliczkę, potwierdzającą jej otrzymanie. Obowiązek podatkowy powstał 15 października 2008 r. i zaliczka ta powinna zostać wykazana w deklaracji składanej za październik 2008 r.
Natomiast, gdyby kontrahent włoski nie wystawił faktury dokumentującej otrzymanie zaliczki, to nie wykazanoby jej w deklaracji za październik 2008 r. Wtedy obowiązek podatkowy od zaliczki nie powstaje w październiku 2008 r., ale miesiącu, w którym powstaje obowiązek podatkowy przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów.
Należy pamiętać, że zgodnie z art. 86 ust. 2 pkt 4 u.p.t.u. kwota podatku należnego od wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów stanowi kwotę podatku naliczonego. Czyli podatek należny od wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów staje się podatkiem naliczonym.
3. Rozliczenie wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w deklaracji
3.1. Podatek należny
Od kwoty zapłaconej kontrahentowi, wykazanej na fakturze, przeliczonej zgodnie z kursem waluty obcej należy obliczyć podatek należny. Stawka podatku, jaka obowiązuje (np. 7% lub 22%) zależy od rodzaju towaru i przypisanej mu stawki określonej w ustawie o podatku od towarów i usług.
W deklaracji wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów jest rozliczane w części C – „rozliczenie transakcji podlegających opodatkowaniu oraz podatku należnego, a także transakcji wykonywanych poza terytorium kraju”. Całą wartość nabyć wewnątrzwspólnotowych wpisujemy w wierszu (9) wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów,
- w poz. 32 – podstawę opodatkowania, czyli kwoty zapłacone kontrahentowi, przeliczone na fakturze wewnętrznej (netto),
- w poz. 33 – obliczony według odpowiednich stawek podatek należny.