Nikt chyba nie ma wątpliwości, iż zwiększanie skuteczności i efektywności wymiaru i poboru podatków jest działaniem pożądanym z punktu widzenia dobra ogółu. Proces ten nie może jednak odbywać się kosztem uczciwych podatników. Niestety, nieprecyzyjne przepisy mogą skutkować nieprzewidywalnymi rozstrzygnięciami właściwych organów, podejmowanymi na podstawie klauzuli. Tym samym przedsiębiorcy mogą zostać obarczeni znaczącym ryzykiem, bowiem niepewność co do skutków podatkowych będących wynikiem decyzji biznesowych może w dużym stopniu utrudniać prowadzenie działalności i hamować jej rozwój.
Zobacz: Wraca pomysł klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania >>
W pierwszej kolejności warto zwrócić uwagę na definicję ujętej w projekcie „korzyści podatkowej”. Według Projektodawcy korzyścią podatkową jest brak zobowiązania podatkowego, odsunięcie w czasie jego powstania lub obniżenie jego wysokości, powstanie nadpłaty lub prawa do zwrotu podatku albo podwyższenie kwoty nadpłaty bądź zwrotu podatku. Należy podkreślić, że elementy tej definicji można odnieść do zgodnych z przepisami prawa działań, których naturalną konsekwencją jest na przykład odsunięcie w czasie powstania zobowiązania podatkowego. Rodzi to ryzyko bardzo szerokiego stosowania klauzuli w odniesieniu do sytuacji, które do tej pory pozostawały w sferze swobodnych decyzji biznesowych, jak np. wydłużenie terminu płatności.
Projekt zawiera również wiele pojęć nieprecyzyjnych i niezdefiniowanych ani w ustawie Ordynacja podatkowa, ani w ustawach podatkowych, np. cel ustawy podatkowej, czynność odpowiednia, działanie rozsądne. Każdy z celów gospodarczych podatnika może pośrednio lub bezpośrednio wpłynąć na zakres bądź wysokość opodatkowania. Wprowadzenie przepisów w obecnej formie spowoduje, że podatnik będzie zobowiązany do realizacji celu ustawy podatkowej, a dopiero potem będzie mógł realizować założenia wynikające z jego strategii biznesowej. I to tylko w takim zakresie, w jakim nie spowoduje to choćby niezamierzonego uzyskania korzyści podatkowej, która zostanie uznana za sprzeczną z przedmiotem i celem ustawy podatkowej.
Proponowane przepisy przewidują również utworzenie nowej instytucji – Rady ds. Unikania Opodatkowania. Zgodnie z uzasadnieniem do projektu Rada ma być kolegialnym, eksperckim organem, którego zadaniem będzie opiniowanie zasadności zastosowania klauzuli w sprawach indywidualnych. Skład Rady nie gwarantuje jednak niezależności Rady i faworyzuje przedstawicieli administracji rządowej i samorządowej. W siedmioosobowym składzie tylko 2 osoby nie będą przedstawicielami administracji. Ponadto, zgodnie z projektem, opinie Rady nie będą mieć charakteru wiążącego. Tym samym, przy wydawaniu decyzji minister finansów nie będzie związany treścią i argumentacją przedstawioną w opinii. Nie przewiduje się nawet, aby minister finansów musiał wyjaśnić w treści decyzji, dlaczego nie zastosował się do opinii. Przy takiej konstrukcji znaczenie opinii wydawanych przez Radę może być znikome.
Podsumowując należy podkreślić, iż skuteczna walka z unikaniem opodatkowania powinna być jednym z priorytetów właściwych organów administracji państwowej. Jednakże obawy przedsiębiorców przed arbitralnym i niesłusznym stosowaniem klauzuli wydają się być uzasadnione. Projekt wprowadzający tak istotne zmiany powinien być dopracowany w każdym, najmniejszym nawet szczególe. Poprzednie projekty przewidujące wprowadzenie klauzuli również zawierały zbyt wiele nieścisłości i wyrażeń niedookreślonych, co przesądziło o rezygnacji z ich procedowania. Dlatego też niezbędna jest poważna dyskusja nad omawianym projektem, aby ostateczny kształt przepisów po pierwsze gwarantował realizację celów ustawy, a po drugie nie wpłynął negatywnie na prowadzenie działalności przez wszystkich uczciwych przedsiębiorców. Nie ulega również wątpliwości, że w skład Rady ds. Unikania Opodatkowania powinno wejść więcej osób, które mają praktyczną wiedzę na temat realiów prowadzenia działalności gospodarczej oraz współczesnych modeli biznesowych. Rada powinna mieć także zwiększone kompetencje, żeby jej funkcjonowanie nie miału charakteru pozornego.
Łukasz Czucharski
| Dowiedz się więcej z książki | |
 |
Ordynacja podatkowa. Komentarz
|