Z powodu niezdefiniowania pojęcia „nieodpłatnego świadczenia” w treści ustawy o PIT, istotnym staje się odwołanie do znaczenia tego pojęcia ukształtowanego w orzecznictwie sądowym, zgodnie z którym nieodpłatnym świadczeniem w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - generalnie - jest każde zdarzenie prawne i zjawisko gospodarcze, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub te wszystkie zdarzenia prawne i gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku danej osobie, mające konkretny wymiar finansowy. Przysporzenie to może polegać na zwiększeniu majątku (aktywów) bądź uniknięciu jego pomniejszenia (zaoszczędzenie wydatków).
Wyszczególnienia źródeł przychodów osiągniętych przez osoby fizyczne
Za przychody ze źródeł takich jaki stosunek służbowy, stosunek pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczy stosunek pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
Uznanie konkretnego świadczenia ze strony pracodawcy za przychód pracownika ze stosunku pracy podlegający opodatkowaniu PIT winno opierać się na przesłankach wynikających z przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ustawowe pojęcie nieodpłatnych świadczeń musi być zawsze interpretowane w konkretnym kontekście, a nie w oderwaniu od niego, z pominięciem pewnych uprawnień, zjawisk gospodarczych czy zdarzeń prawnych.
Czytaj w LEX: Świadczenia od pracodawcy a podatek dochodowy od osób fizycznych >
PIT w zakresie obowiązków płatnika w postaci starostwa powiatowego
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej rozpatrywał sprawę starostwa powiatowego, w którym utworzono Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych. Środki w ramach funduszu są gromadzone na odrębnym rachunku, a ich przeznaczeniem jest finansowanie działalności socjalnej starostwa. Zgodnie z przyjętym regulaminem, środki funduszu w zależności od ich wielkości, zostają przeznaczone na dopłatę do kosztów uczestnictwa osób uprawnionych w różnych rodzajach i formach działalności socjalnej, w szczególności na wypoczynek grupowy organizowany przez pracodawcę w formie turystyki, w tym wycieczek turystyczno-krajoznawczych. Uprawnionymi do uczestnictwa w takiej działalności socjalnej są pracownicy starostwa powiatowego, emeryci, renciści oraz uprawnieni członkowie ich rodzin. Informacja o organizowanych formach aktywności jest podawana do ogólnej wiadomości osobom uprawnionym bez jakichkolwiek ograniczeń i każda z nich może wziąć w niej dobrowolnie udział, tak jak każdy uczestnik może dobrowolnie korzystać z różnych atrakcji wycieczki.
Zobacz procedurę w LEX: Zwolnienie od podatku świadczeń otrzymywanych w związku z finansowaniem działalności socjalnej >
Starostwo powiatowe corocznie organizuje i planuje organizować 2 – 3 dniowe wyjazdy integracyjne poza miejscem pracy. Wycieczki leży głównie po stronie i w interesie pracodawcy, ponieważ celem tego typu wyjazdów jest integracja pracowników, poprawa atmosfery, wzmocnienie więzi koleżeńskich i zwiększenie ich motywacji w pracy, a jak wiadomo – integracja załogi wpływa na lepszą efektywność w pracy oraz wzajemne relacje służbowe. Reprezentujący starostwo osobiście zajmują się kwestią organizacji technicznej wycieczki lub zlecają to zadanie podmiotom świadczącym usługi w tym zakresie – biurom turystycznym. Każdorazowo koszt wycieczki, na który składa się koszt pobytu (nocleg, wyżywienie, bilety wstępu, imprezy towarzyszące), koszt ubezpieczenia uczestników oraz koszt transportu, zostaje określony w przeliczeniu na jednego uczestnika. Koszt wycieczki zostaje sfinansowany ze środków ZFSŚ, przy czym część wydatków jest współfinansowana przez uczestników wycieczki w formie dopłaty własnej na rachunek ZFŚŚ, co zostaje potwierdzone zapisami regulaminu funduszu. Ustalając wysokość dopłaty uczestnika, starostwo stosuje kryterium socjalne w postaci sytuacji życiowej, materialnej i rodzinnej.
Niejasne określenie „nieodpłatnego świadczenia”
Przedstawiciele starostwa zwrócili się do dyrektora KIS z wątpliwościami podatkowymi. Uważali, że dofinansowanie wycieczki ze środków ZFŚS nie stanowi dla osób uprawnionych przychodu podlegającego opodatkowaniu PIT. Zgodnie z przedstawionym stanowiskiem, starostwo jako płatnik nie będzie zobowiązany do naliczenia, pobrania i odprowadzenia zaliczki na PIT. Powołując się na zapisy przedmiotowej ustawy, uznano, że kluczowa jest ocena, czy udział w wycieczce prowadzi do powstania przychodu z tytułu nieodpłatnych świadczeń. Zdaniem wnioskodawcy udział uprawnionych w organizowanej przez pracodawcę wycieczce realizowany jest w jego interesie, gdyż zintegrowany podczas wycieczki zespół pracowników będzie lepiej i wydajniej pracował, co w dalszej kolejności wywoła skutek w postaci wymiernych korzyści dla całego zakładu pracy. Jeśli pracownik uczestniczy w wyjeździe dobrowolnie, po jego stronie nie pojawia się żadna korzyść, choćby w postaci zaoszczędzonego wydatku. Z drugiej strony gdyby pracodawca nie organizował wycieczki i nie zapewnił jej współfinansowania, pracownik nie musiałby takiego wydatku ponosić i najprawdopodobniej nie korzystałby z takiego świadczenia we własnym zakresie.
Czytaj w LEX: Świadczenia nieodpłatne i częściowo odpłatne >
Z powodu niejednolitości stanowisk sądowych dotyczących kwestii "nieodpłatnego świadczenia", zasadniczego znaczenia nabrał wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 lipca 2014r. sygn. akt K 7/13 wymieniający kryteria statuujące nieopłatne świadczenie za przychód pracownika z tytułu stosunku pracy. Zgodnie z orzeczeniem, za przychód pracownika mogą być uznane takie nieodpłatne świadczenia, które zostały spełnione za zgodą pracownika (skorzystał z nich w pełni dobrowolnie), zostały spełnione w jego interesie (a nie w interesie pracodawcy) i przyniosły mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść, stanowiąc wymierną korzyść przypisaną indywidualnemu pracownikowi.
Udział w wycieczce nie generuje przychodu z tytułu nieopłatnych świadczeń
Dyrektor KIS zważył, że nieodpłatne świadczenie jest przychodem pracownika ze stosunku pracy wówczas wtedy, kiedy powoduje wystąpienie po stronie pracownika przysporzenia w postaci nabycia wymiernej korzyści majątkowej (powiększenia jego aktywów) lub uniknięcia wydatku, gdy zostało spełnione za zgodą pracownika całkowicie dobrowolnie i w interesie pracownika, a korzyść jest wymierna i przypisana indywidualnemu pracownikowi. Pracodawca spełnił określone świadczenie na rzecz pracownika, gdy dysponował uprzednią zgodą pracownika na jego przyjęcie.
Czytaj w LEX: Przychody pracowników z tytułu udziału w imprezach integracyjnych organizowanych przez pracodawcę >
W efekcie dyrektor KIS podzielił stanowisko wnioskodawcy, uznając, że udział osób uprawnionych w wycieczkach, których celem jest zintegrowanie pracowników przy jednoczesnym umożliwieniu aktywnego wypoczynku, częściowo sfinansowanych ze środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych nie skutkuje dla nich powstaniem przysporzenia majątkowego, a tym samym nieodpłatnego świadczenia wedle ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji po stronie pracowników nie powstaje przychód ze stosunku pracy, a po stronie emerytów/rencistów przychód z innych źródeł. Jeśli chodzi o obowiązek obliczenia i pobierania zaliczki na PIT, w tym przypadku na starostwie powiatowym nie ciąży obowiązek płatnika PIT.
interpretacja indywidualna dyrektora KIS z 7 lipca 2023r. nr 0114-KDIP3-1.4011.557.2023.1.MZ
Czytaj też w LEX: Pojęcie nieodpłatnych świadczeń u pracowników – refleksje po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 lipca 2014 r. (K 7/13) >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
