W kwietniu pracownik zwolnił się z związku z przejściem na emeryturę. W chwili obecnej mamy zawartą z nim umowę zlecenia do końca roku.

Czy w związku z zbliżającymi się świętami możemy mu przyznać z ZFŚS bony oraz paczkę rzeczową?
Czy wartość tych świadczeń będzie korzystała ze zwolnienia do 2280 zł jako przyznane świadczenie z ZFŚS (w regulaminie mamy zapis, że mogą z niego korzystać byli pracownicy)?
Czy zawarta umowa zlecenia nie koliduje w jakimś znaczeniu?

W sytuacji określonej w pytaniu umowa zlecenia w żaden sposób nie koliduje z prawem do świadczeń (chyba że regulamin ZFŚS stanowiłby co innego). Jednocześnie paczka świąteczna na pewno będzie zwolniona od podatku w ramach limitu (2280 zł), a w przypadku bonów możliwość skorzystania ze zwolnienia jest często tolerowana. Uwzględniając jednak fakt, iż jest to dyskusyjne - lepszym rozwiązaniem jest dać po prostu pieniądze zamiast bonów.
Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jedn.: Dz. U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 z późn. zm.) - dalej u.z.f.ś.s., fundusz ten przeznaczony jest na finansowanie działalności socjalnej organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z Funduszu, na dofinansowanie zakładowych obiektów socjalnych oraz na tworzenie zakładowych żłobków, przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego. Działalnością socjalną są zaś usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, opieki nad dziećmi w żłobkach, przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego, udzielanie pomocy materialnej - rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową. Dodatkowo należy wskazać, iż przez osoby uprawnione do korzystania z ZFŚS uważa się pracowników i ich rodziny, emerytów i rencistów - byłych pracowników i ich rodziny oraz inne osoby, którym pracodawca przyznał, w regulaminie ZFŚS, prawo korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z tego funduszu.

Z powyższego wynika, że w katalogu osób uprawnionych do świadczeń z ZFŚS są emeryci i renciści - byli pracownicy. Nie ma natomiast zleceniobiorców. Powoduje to, iż wykonywanie umowy zlecenia nie ma wpływu na uprawnienie do świadczeń z ZFŚS, chyba że pracodawca postanowi co innego w regulaminie ZFŚS. Tym samym, fakt wykonywania umowy zlecenia nie ma wpływu na omawiane uprawnienia. Jeżeli umowa zlecenia zawarta jest z emerytem-byłym pracownikiem, to należy uznać na użytek ZFSS, iż mamy do czynienia właśnie z emerytem-byłym pracownikiem. Tym samym, będą mu przysługiwały świadczenia przewidziane dla tej grupy osób uprawnionych, czyli np. bony albo paczka świąteczna.

Należy przy tym zauważyć, iż w przypadku emerytów-byłych pracowników powinniśmy zastosować zwolnienie z art. 21 ust. 1 pkt 38 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.), zgodnie z którym wolne od podatku dochodowego są świadczenia rzeczowe lub ekwiwalenty pieniężne w zamian tych świadczeń otrzymywane przez emerytów i rencistów w związku z łączącym ich poprzednio z zakładami pracy stosunkiem służbowym, stosunkiem pracy lub spółdzielczym stosunkiem pracy oraz od związków zawodowych - do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł. W efekcie wartość paczki na pewno będzie korzystać ze zwolnienia w ramach tego limitu. Problemem mogą być bony - przepisy zwalniają bowiem od podatku wyłącznie świadczenia rzeczowe lub ekwiwalenty pieniężne w zamian tych świadczeń (tych, czyli rzeczowych). W efekcie bezpieczniej jest dać pieniądze zamiast bonów z przeznaczeniem na zakup określonych towarów (np. opału, ciepłej odzieży, żywności, czy lekarstw).

W doktrynie można się spotkać (nawet dość często) ze stwierdzeniami, iż w przypadku emerytów można dawać także bony i korzystać ze zwolnienia. Jest to jednak dyskusyjne - bony by musiały być uznane za świadczenie rzeczowe lub ekwiwalent pieniężny. Tymczasem bony na pewno nie są świadczeniem pieniężnym (świadczenia te mogą być przekazywane wyłącznie w pieniądzu), ale pełnią funkcję podobną do pieniądza. Jednocześnie mają one postać rzeczową, ale mieszczą się też w pojęciu wartości pieniężnych stanowiących odrębny rodzaj przychodu. Tym samym, zasadność skorzystania ze zwolnienia od podatku w przypadku wręczenia bonów emerytom może być podważona. Nie zmienia to jednak faktu, że jest dość często tolerowana przez służby podatkowe.

Warto także dodać, iż przekazanie pieniędzy jest o wiele prostsze - można bowiem np. zrobić przelew. Jednocześnie świadczeniobiorca może z pieniędzy skorzystać w dowolny sposób, podczas, gdy w przypadku bonów musi udać się do placówki honorującej płatność danymi bonami.