Pytanie

Na podstawie uchwały zarządu, stowarzyszenie przyznało wykonawcy dzieła (w trakcie trwania umowy) nagrodę pieniężną za wkład w rozwój stowarzyszenia. Nagroda ma charakter uznaniowy i w umowie brak jest jakichkolwiek uregulowań w tym zakresie.
Na jakich zasadach opodatkować wypłaconą kwotę?
Czy jest to przychód z umowy o dzieło i należy odprowadzić 18% podatek dochodowy?
Czy obowiązek podatkowy winien być przerzucony na wykonawcę dzieła, a nagroda stanowi pozostałe przychody?

Odpowiedź

Jeżeli nagroda nie wiąże się z realizowanym na podstawie umowy o dzieło zadaniem i nie została przewidziana w umowie, to należy potraktować ją jako przychody z tzw. innych źródeł.

Uzasadnienie

Zgodnie z przepisami art. 627-646 Kodeksu cywilnego, przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

Jeżeli strony określiły wynagrodzenie na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów (wynagrodzenie kosztorysowe), a w toku wykonywania dzieła zarządzenie właściwego organu państwowego zmieniło wysokość cen lub stawek obowiązujących dotychczas w obliczeniach kosztorysowych, każda ze stron może żądać odpowiedniej zmiany umówionego wynagrodzenia. Nie dotyczy to jednak należności uiszczonej za materiały lub robociznę przed zmianą cen lub stawek.

Jeżeli w toku wykonywania dzieła zajdzie konieczność przeprowadzenia prac, które nie były przewidziane w zestawieniu prac planowanych będących podstawą do obliczenia wynagrodzenia kosztorysowego, a zestawienie sporządził zamawiający, przyjmujący zamówienie może żądać odpowiedniego podwyższenia umówionego wynagrodzenia.

Jeżeli zestawienie planowanych prac sporządził przyjmujący zamówienie, może on żądać podwyższenia wynagrodzenia tylko wtedy, gdy mimo zachowania należytej staranności nie mógł przewidzieć konieczności prac dodatkowych. Przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, jeżeli wykonał prace dodatkowe bez uzyskania zgody zamawiającego.
Gdyby jednak w wypadkach przewidzianych powyżej zaszła konieczność znacznego podwyższenia wynagrodzenia kosztorysowego, zamawiający może od umowy odstąpić, powinien jednak uczynić to niezwłocznie i zapłacić przyjmującemu zamówienie odpowiednią część umówionego wynagrodzenia.
Jeżeli natomiast strony umówiły się na wynagrodzenie ryczałtowe, przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, chociażby w czasie zawarcia umowy nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac. Jeżeli jednak wskutek zmiany stosunków, której nie można było przewidzieć, wykonanie dzieła groziłoby przejmującemu zamówienie rażącą stratą, sąd lub państwowa komisja arbitrażowa może podwyższyć ryczałt lub rozwiązać umowę.

Jak wynika z powyższego, zmiana wysokości wynagrodzenia należnego w związku z realizacją umowy o dzieło zostały szczegółowo określone w przepisach. W mojej ocenie wypłata na rzecz wykonawcy dzieła nagrody w trakcie realizacji zadania nie może być – na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zaliczona do przychodów z działalności wykonywanej osobiście (tj. do przychodów z tytułu umowy o dzieło).

Wprawdzie w zapytaniu nie wskazano, co jest przedmiotem umowy, mimo to założyć można, że powód, dla którego przyznano nagrodę (wkład w rozwój Stowarzyszenia) nie dotyczy wprost określonej przez strony istoty umowy, tj. osiągnięcie określonego w umowie, zindywidualizowanego rezultatu.

W konsekwencji nagroda ta winna być uznana za przychody z tzw. innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 i art. 20 ustawy. Zgodnie z tymi przepisami za przychody z innych źródeł uważa się m.in. w szczególności: zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.