Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych w szkołach

Regulacje dotyczące tworzonego w szkole zakładowego funduszu świadczeń socjalnych zostały zawarte w art. 53 ustawy z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela oraz w ustawie z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (dalej jako: ustawa). Trzeba jednak zaznaczyć, że przepisy Karty Nauczyciela mają pierwszeństwo przed unormowaniami ustawy. Należy więc do niej sięgać dopiero wówczas, jeśli dana kwestia nie została uregulowana przez ustawodawcę w art. 53 Karty Nauczyciela. Stanowi o tym wprost ust. 5 tego artykułu.

Sprawdź w LEX: Zasady przyznawania i wypłaty świadczeń urlopowych - PROCEDURA krok po kroku >>>

W szkole trzeba utworzyć fundusz

Stworzenie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nie jest kwestią, która została pozostawiona do decyzji pracodawcy. Art. 53 Karty Nauczyciela nakłada obowiązek utworzenia takiego funduszu w szkole. Ponadto nakaz ten wynika z art. 3 ust. 2 ustawy, zgodnie z którym, pracodawcy prowadzący działalność w formie jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych tworzą fundusz, bez względu na liczbę zatrudnianych pracowników. Art. 53 ust. 3 Karty Nauczyciela wprowadza zasadę jednego funduszu w szkole. Przepis ten stanowi bowiem, że odpisy dla pracowników szkoły (nauczycieli i innych pracowników), emerytów i rencistów oraz nauczycieli pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, stanowią jeden fundusz. Mając powyższe na uwadze, za niedopuszczalne należy uznać tworzenie więcej niż jednego zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

Należy dokonać odpisów na fundusz

Karta Nauczyciela określa zasady dokonywania odpisów na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych dla obecnych oraz byłych nauczycieli (emerytów i rencistów) oraz nauczycieli pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. Jeśli zaś chodzi o odpisy dla pracowników szkoły niebędących nauczycielami, zasady określają przepisy ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Zgodnie z art. 53 ust. 1 Karty Nauczyciela, dla nauczycieli dokonuje się corocznie odpisu w wysokości ustalanej jako iloczyn planowanej, przeciętnej w danym roku kalendarzowym, liczby nauczycieli zatrudnionych w pełnym i niepełnym wymiarze zajęć (po przeliczeniu na pełny wymiar zajęć) skorygowanej w końcu roku do faktycznej przeciętnej liczby zatrudnionych nauczycieli (po przeliczeniu na pełny wymiar zajęć) i 110 proc. kwoty bazowej, określanej dla nauczycieli corocznie w ustawie budżetowej, obowiązującej w dniu 1 stycznia danego roku. Natomiast dla nauczycieli będących emerytami, rencistami lub nauczycielami pobierającymi nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, dokonuje się odpisu w wysokości 5 proc. pobieranych przez nich emerytur, rent oraz nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych. Stanowi o tym art. 53 ust. 2 Karty Nauczyciela. Z kolei w przypadku pracowników szkoły niebędących nauczycielami, odpis jest dokonywany zgodnie z zasadami określonymi w art. 5 ustawy.

Czytaj także: WSA: Trzeba udostępnić informacje o wydatkach z funduszu socjalnego szkoły >>>

Czytaj w LEX: Nieprawidłowości w ewidencji księgowej kosztów związanych z ZFŚS >>>

Czytaj w LEX: Warunki korzystania ze świadczeń ZFŚS w okresie świątecznym >>>

Fundusz ma finansować działalność socjalną

Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych jest przeznaczony na finansowanie działalności socjalnej, czyli usług świadczonych przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, sprawowanej przez dziennego opiekuna lub nianię, w przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego, udzielanie pomocy materialnej - rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową. Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z 9 listopada 2017 r., sygn. akt III AUa 2032/16 wskazał, że działalność socjalna nie ogranicza się jedynie do udzielania ulgowych usług i świadczeń z funduszu. Pracodawca może bowiem zaspokajać zbiorowe potrzeby pracowników, np. organizując masowe imprezy, takie jak wycieczki, spotkania integracyjne lub pikniki. Sąd podkreślił, że taki przejaw aktywności stanowi rodzaj rekreacji czy wypoczynku, a tym samym mieści się w pojęciu działalności socjalnej z art. 2 pkt 1 ustawy.

Należy też zwrócić uwagę na art. 53 ust. 1a Karty Nauczyciela, z którego wynika, że z odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych wypłacane jest nauczycielowi świadczenie urlopowe, które w odróżnieniu od pozostałych świadczeń finansowanych z funduszu ma charakter obligatoryjny.

Sprawdź w LEX: Procedura udzielania nauczycielom świadczeń z ZFŚS >>>

Nowość

Wzory pism i dokumentów. Karta Nauczyciela i prawo pracy w oświacie

Krzysztof Gawroński, Lidia Marciniak

Sprawdź

Kto jest uprawniony do korzystania ze świadczeń

Katalog osób uprawnionych do korzystania ze świadczeń zakładowego funduszu wynika z art. 53 Karty Nauczyciela i art. 2 pkt 5 ustawy. Na podstawie tych przepisów należy wskazać:

pracowników szkoły – nauczyciele oraz pracownicy szkoły niebędący nauczycielami (nie ma przy tym znaczenia podstawa ich zatrudnienia - mianowanie, czy umowa o pracę oraz wymiar czasu pracy);
członków rodzin pracowników, którym pracodawca przyznał, w regulaminie prawo korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z funduszu;
emerytów i rencistów – byłych pracowników;
członków rodzin emerytów i rencistów – byłych pracowników, którym pracodawca przyznał, w regulaminie prawo korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z funduszu;
nauczycieli pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne;
inne osoby, którym prawo korzystania ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych zostało przyznane w regulaminie.

Powyższe wyliczenie nie ma charakteru zamkniętego, ponieważ przepisy dopuszczają, by wskazać w regulaminie również inne osoby uprawnione do korzystania ze świadczeń funduszu socjalnego.

WZORY dokumentów w LEX:

Świadczenia są przyznawane na podstawie regulaminu

Zgodnie z art. 10 ustawy, środkami zakładowego funduszu świadczeń socjalnych administruje pracodawca. Natomiast na podstawie art. 53 ust. 4 Karty Nauczyciela, organ prowadzący szkołę może tworzyć służbę socjalną powołaną do gospodarowania funduszem. Zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z funduszu oraz zasady przeznaczania środków na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej określa regulamin. Jest on ustalany przez pracodawcę w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową. Natomiast jeśli u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa, jest on zobowiązany uzgodnić treść regulaminu z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów.

Należy podkreślić, że akt ten pełni istotną rolę w prawidłowej dystrybucji środków oraz stanowi podstawę prawną ustalającą warunki korzystania ze świadczeń socjalnych przez osoby uprawnione. Jego treść, stopień szczegółowości, zakres i rodzaj form finansowanej działalności, zależy od środków finansowych będących w dyspozycji pracodawcy. Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z 28 marca 2017 r., sygn. akt III AUa 874/16 podkreślił, że swoboda regulacji zasad przyznawania indywidualnych świadczeń jest ograniczona treścią art. 8 ust. 1 ustawy. Przepis ten stanowi, że przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat jest uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.