Odprawa jest jednorazowym świadczeniem pieniężnym, którego obowiązek wypłaty powstaje w związku z wystąpieniem określonego zdarzenia. Kwestie związane ze stosunkiem pracy nauczycieli reguluje ustawa Karta Nauczyciela (dalej jako: KN). 

Odprawa w związku z likwidacją szkoły

Kwestia odprawy z tytułu rozwiązania stosunku pracy z powodu likwidacji lub zmian organizacyjnych, została uregulowana w art. 20 ust. 2 KN. Sąd Najwyższy, w wyroku z 28 października 2014 r., sygn. akt I PK 58/14, podkreślił, że odprawa ta stanowi odpłatę za niemożność dalszego zatrudnienia z przyczyn leżących po stronie szkoły. Zgodnie z wyżej wskazanym przepisem, nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania, z którym rozwiązano stosunek pracy z powodu całkowitej albo częściowej likwidacji szkoły lub w razie zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów lub zmiany planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie w pełnym wymiarze zajęć, przysługuje odprawa w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Z kolei nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę, z którym rozwiązano stosunek pracy z uwagi na wystąpienie wyżej wskazanych przyczyn, przysługują świadczenia określone w przepisach ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Konkretnie chodzi o art. 8 ust. 1 tej ustawy. Na jego podstawie, nauczycielowi przysługuje odprawa w wysokości:

  • jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;
  • dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;
  • trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.

Sąd Najwyższy, w wyroku z 13 czerwca 1995 r., sygn. akt I PRN 29/95, podkreślił, że nauczyciel, z którym rozwiązano stosunek pracy w trybie art. 20 ust. 1 KN, ma prawo do odprawy pieniężnej, choćby niezwłocznie podjął inne zatrudnienie.

 

Stosunki pracy nauczycieli publicznych szkół i placówek oświatowych

Dariusz Dwojewski, Helena Szewczyk

Sprawdź  

Odprawa także przy niezdolność i długim bezpłatnym urlopie 

Natomiast na podstawie art. 28 KN, nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania, z którym rozwiązano stosunek pracy z powodu orzeczenia przez lekarza niezdolności do wykonywania dotychczasowej pracy, przyznaje się odprawę pieniężną w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego ostatnio pobieranego w czasie trwania stosunku pracy - za każdy pełny rok pracy na stanowisku nauczyciela. Świadczenie to nie może jednak przekroczyć sześciomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Na tych samych zasadach przyznaje się odprawę w sytuacji, gdy okres urlopu bezpłatnego przekroczył dwa lata. Chodzi o sytuację, w której nauczyciel mianowany złożył podanie o przeniesienie do miejscowości będącej miejscem stałego zamieszkania współmałżonka, ale z uwagi na brak możliwości zatrudnienia w zawodzie, korzysta z urlopu bezpłatnego. Wówczas odprawa nie może jednak przekroczyć:

  • trzymiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, jeżeli okres pracy nauczycielskiej nie przekroczył 10 lat;
  • sześciomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, jeżeli okres pracy nauczycielskiej przekroczył 10 lat.

Przepisy regulują też kwestię odprawy w przypadku cofnięcia skierowania do nauczania religii. W takiej sytuacji, nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania przysługuje jednorazowa odprawa w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia za każdy rok pracy na stanowisku nauczyciela religii. Nie więcej jednak niż w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia.

Czytaj także: Przejście na świadczenie kompensacyjne wiąże się z odprawą >>>

Nie tylko przejście na emeryturę uprawnia do odprawy  

Zgodnie z art. 87 KN, nauczycielowi spełniającemu warunki uprawniające do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę, rentę z tytułu niezdolności do pracy lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, przyznaje się odprawę w wysokości dwumiesięcznego ostatnio pobieranego wynagrodzenia w szkole będącej podstawowym miejscem jego pracy. Pod warunkiem jednak, że nie uzyskał z tego tytułu odprawy przewidzianej w art. 28 KN. Ponadto musi on być zatrudniony w wymiarze co najmniej połowy obowiązującego wymiaru zajęć, na co wskazuje art. 91b ust. 1 KN. Natomiast nauczycielowi, który przepracował w szkole co najmniej 20 lat, przyznaje się odprawę w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia. Przy ustalaniu uprawnień do odprawy należy wziąć pod uwagę łączny okres zatrudnienia w szkołach, przedszkolach i innych jednostkach. W razie zbiegu prawa do tych odpraw, przysługuje jedna z nich - korzystniejsza.  

Sąd Najwyższy, w wyroku z 15 października 2010 r., sygn. akt III PK 9/10, potwierdził, że z tytułu pracy powstaje prawo do jednej odprawy emerytalnej, niezależnie od liczby szkół zatrudniających nauczyciela przechodzącego na emeryturę. Podmiotem zobowiązanym do wypłaty odprawy jest szkoła będąca podstawowym miejscem pracy nauczyciela. SN wskazał, że podstawowym miejscem pracy nauczyciela zatrudnionego w dwóch szkołach, którego oba stosunki pracy zostały rozwiązane tego samego dnia w związku z przejściem na emeryturę, jest szkoła, w której nauczyciel jest wyżej wynagradzany i tylko od tej szkoły przysługuje mu odprawa emerytalna.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.