Co to jest zastaw
Przypomnijmy, że zastaw to tzw. ograniczone prawo rzeczowe, które jest ustanawiane w celu zabezpieczenia wierzytelności. Przykładowo, jeśli idę do lombardu i pożyczam tam 2000 złotych, to jako zabezpieczenie tej pożyczki, właśnie jako zastaw, zostawiam jakąś moją rzecz, zwykle ruchomą – zegarek, telewizor czy złoty pierścionek. To jest właśnie potocznie zastaw. Warto pamiętać, że istotną cechą zastawu jest to, że może on zostać ustanowiony głównie na rzeczach ruchomych oraz wyjątkowo na zwierzętach, a także na niektórych prawach zbywalnych np. na akcjach, obligacjach czy jednostkach uczestnictwa funduszy inwestycyjnych.
Zobacz: Zastaw na rzeczach ruchomych i na prawach >
Razem z ustanowieniem zastawu powstaje więź łącząca go z wierzytelnością, którą zabezpiecza, np. z pożyczką. Natomiast wraz z zaspokojeniem wierzyciela (spłatą pożyczki) zastaw upada (jest on bowiem prawem akcesoryjnym, a więc jego istnienie jest zależne od istnienia wierzytelności). Jeśli zwrócę w lombardzie pożyczkę, to zastawiony zegarek wróci do mnie. Podobnie może być także z akcjami czy właśnie jednostkami uczestnictwa funduszy inwestycyjnych. Pytanie, czy ten sam mechanizm można będzie zastosować w przypadku PPK?
Czy mogę zastawić środki gromadzone w PPK
Literalnie przepisy ustawy o pracowniczych planach kapitałowych nie zakazują ustanowienia zastawu na środkach zgromadzonych w ramach PPK. Jednakże uważna analiza całokształtu przepisów oraz zawarte w treści przepisów odesłanie do postanowień ustawy o funduszach inwestycyjnych nakazują dojść do wniosku, że ustanowienie zastawu na środkach zgromadzonych w ramach PPK nie jest możliwe. Nie wiadomo czy rzeczywiście taka była intencja ustawodawcy, ale niestety nie sposób wywieść z przepisów możliwości ustanawiania zastawu na środkach gromadzonych w ramach PPK. W tym więc zakresie należy przyjąć, że brak jest możliwości zastawienia środków zgromadzonych w ramach PPK. Z czego wynika taka konstatacja?
Zakaz egzekucji środków z PPK powoduje niemożność ustanowienia zastawu
Dla określenia braku możliwości ustanawiania zastawu na środkach zgromadzonych w ramach PPK kluczowe znaczenie ma dyspozycja art. 95 ustawy o PPK. Przepis ten literalnie stanowi, że środki zgromadzone na rachunku PPK nie podlegają egzekucji sądowej ani administracyjnej. Ograniczenia te nie znajdują jednakże zastosowania do egzekucji mającej na celu zaspokojenie roszczeń alimentacyjnych, w tym należności budżetu państwa powstałych z tytułu świadczeń wypłaconych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów.
Zobacz: Kiedy spadkobiercy będą mogli wypłacić środki z PPK zmarłego uczestnika? >
Z drugiej strony należy odwołać się do dyspozycji art. 3 ust. 3 ustawy o PPK, który z kolei między innymi stanowi, iż w zakresie nieuregulowanym ustawą o PPK do funduszy zdefiniowanej daty będącymi funduszami inwestycyjnymi stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o funduszach inwestycyjnych. Z powyższego należy wnioskować, że przepisy ustawy o funduszach inwestycyjnych należy stosować w takim zakresie, w jakim nie są one sprzeczne z przepisami ustawy o PPK. Należy podkreślić, że w art. 3 ust. 1 ustawy o PPK ustawodawca zdefiniował cel gromadzenia środków w ramach PPK, wskazując, że jest to co do zasady systematyczne gromadzenie oszczędności przez uczestnika PPK z przeznaczeniem na wypłatę po osiągnięciu przez niego 60. roku życia oraz na inne cele określone w ustawie. Przez przedmiotowe inne cele należy rozumieć wypłatę w przypadku poważanego zachorowania oraz wypłatę na cele mieszkaniowe. Obydwie te instytucje zostały w miarę szczegółowo uregulowane w treści ustawy o PPK.
Czytaj też: PPK po zmianie pracy - decyzja należy do pracownika >
Natomiast nigdzie w przepisach ustawy o PPK nie znajdziemy przepisów stanowiących o możliwości wycofania środków z PPK w formie zaspokojenia wierzyciela z zastawionych jednostek uczestnictwa funduszu inwestycyjnego gromadzącego środki w ramach PPK. W związku z powyższym, mając też na względzie przepisy ustawy o PPK zezwalające na wycofanie środków w ramach PPK wyłącznie w przypadkach wskazanych w samych regulacjach ustawy o PPK, należy przyjąć, że w związku z brakiem możliwości wycofania środków z PPK przez wierzyciela uczestnika PPK, brak jest możliwości ustanowienia zastawu na środkach zgromadzonych w ramach PPK. W konsekwencji należy stwierdzić, że mimo, iż ustawa o PPK nie zakazuje wprost zakazywania ustanawiania zastawu na jednostkach funduszy zdefiniowanej daty, to takie działanie byłoby sprzeczne z celem gromadzenia środków w ramach PPK oraz wskazanymi powyżej ograniczeniami w możliwości prowadzenia egzekucji.
dr Marcin Wojewódka, radca prawny „Wojewódka i Wspólnicy” Sp. k.
Więcej na ten temat znajdziesz w LEX Kadry:
Pracownicze Plany Kapitałowe - nowe obowiązki pracodawców >
Tworzenie Pracowniczych Planów Kapitałowych krok po kroku >
PPK - w jaki sposób ustalać liczbę pracowników na potrzeby ustalenia obowiązku tworzenia PPK >
W jaki sposób obliczyć okres zatrudnienia wymagany do zawarcia umowy o prowadzenie PPK? >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
