Do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów wpisany został projekt ustawy o bonie senioralnym (nr UA3). Za jego przygotowanie odpowiada Marzena Okła-Drewnowicz, Minister do spraw Polityki Senioralnej.

- Wprowadzenie ustawy o bonie senioralnym jest odpowiedzią polityki publicznej na wyzwania związane z godzeniem obowiązków wynikających z pracy i zapewnieniem wsparcia odpowiadającego potrzebom osób w wieku 75 lat lub więcej przez rodzinę – czytamy w założeniach.

Czytaj również: Standardy opieki geriatrycznej - teoria rozmija się z praktyką>>

Prognozy demograficzne i bon senioralny

Jak podkreślają projektodawcy, prognozy demograficzne, wskazujące na dynamiczny wzrost liczby osób starszych w Polsce w najbliższych dziesięcioleciach, stwarzają nowe wyzwania dla polityk publicznych w tym w obszarze zabezpieczenia społecznego. Bon senioralny jest odpowiedzią na niezagospodarowaną przestrzeń pomiędzy pomocą społeczną i świadczeniami realizowanymi w jej ramach, a systemem ochrony zdrowia, w tym w szczególności opieką długoterminową.

Bon senioralny ma być w swoim założeniu usługą społeczną o charakterze opiekuńczym, dostosowaną do potrzeb osób w wieku 75 lat lub więcej i z tego względu powinien być realizowany na szczeblu lokalnym – blisko osób, do których jest kierowany.

Projekt ustawy ma na celu:

  1. wsparcie osób aktywnych zawodowo w zapewnieniu opieki nad osobami w wieku 75 lat lub więcej, względem których ciąży na nich obowiązek alimentacyjny. Rozwiązania przewidziane w projekcie ustawy mają pomóc w opiece nad osobą, która ukończyła 75. rok życia oraz jest osobą z niezaspokojonymi potrzebami w zakresie podstawowych czynności dnia codziennego.
    Pomoc w postaci usług wsparcia podstawowych czynności dnia codziennego, ma za zadanie wesprzeć osoby aktywne zawodowo w organizacji opieki nad bliskim seniorem, i umożliwić kontynuowanie aktywności zawodowej.
  2. rozszerzenie wachlarza usług społecznych - projekt ustawy zakłada, że osoba w wieku 75 lat lub więcej otrzyma usługi społeczne o charakterze opiekuńczym, które nie będą usługami świadczonymi w ramach ustawy o pomocy społecznej. Nowy rodzaj usług, będzie obejmował cztery kategorie: podstawowe zaspokojenie codziennych potrzeb życiowych, pomoc w uzyskaniu dostępu do świadczeń zdrowotnych, podstawową opiekę higieniczno-pielęgnacyjną oraz zapewnienie kontaktów z otoczeniem. Usługi świadczone w ramach bonu będą miały charakter niemedyczny i ich celem będzie wsparcie w czynnościach życia codziennego osób starszych. Będą świadczone w miejscu zamieszkania osoby starszej i uzupełnią już obecnie dostępne wsparcie w zakresie opieki nad osobami starszymi w ramach systemu pomocy społecznej (usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze) oraz w ramach systemu ochrony zdrowia (pielęgniarska domowa opieka długoterminowa).
  3. zwiększenie dostępu do usług wsparcia na rzecz seniorów - projektowane rozwiązanie jest skierowane do osób, które nie kwalifikują się, ze względu na dochody gospodarstwa domowego, do skorzystania z usług opiekuńczych realizowanych w ramach pomocy społecznej. Zakłada się, że nie będzie możliwości łączenia usług w ramach bonu z usługami opiekuńczymi realizowanymi w ramach systemu pomocy społecznej oraz wsparciem finansowym, które mogą otrzymać osoby starsze w związku z niepełnosprawnością. Ma to umożliwić większej liczbie osób skorzystania z usług opieki oraz zmniejszenia tzw. „białych plam”, a więc gmin w których nie są dostępne usługi wsparcia dla osób starszych.
  4. zwiększenie podaży osób świadczących usługi opiekuńcze na rzecz osób starszych. Przewiduje się, że rozwiązanie pozwoli na zbudowanie zasobu osób mogących świadczyć usługi w ramach bonu w pobliżu miejsca zamieszkania osoby świadczącej tego typu usługi.
  5. aktywizacja społeczności lokalnych i wzrost aktywności zawodowej, w szczególności na obszarach wiejskich. Realizacja bonu senioralnego będzie odbywała się na poziomie gminy. Gmina jest jednostką będącą najbliżej swoich mieszkańców, której będzie najłatwiej zorganizować system realizacji usług w ramach bonu senioralnego, który będzie dostosowany do potrzeb mieszkańców. Projekt ustawy zakłada możliwość realizacji usług przez gminę samodzielnie lub poprzez zlecenie ich realizacji m.in. podmiotom ekonomii społecznej, które prowadzą działalność w obszarze społecznym.

 

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz

Kamil Antonów, Renata Babińska-Górecka

Sprawdź  

Istota planowanych rozwiązań

- Projektowane rozwiązanie będzie nakierowane na osoby aktywne zawodowo, które w związku z wykonywaną pracą nie mogą zapewnić wsparcia bliskiej osobie starszej w zakresie podstawowych czynności dnia codziennego. Jednocześnie, projektowane rozwiązanie polega na zapewnieniu osobom w wieku 75 lat lub więcej, które doświadczają niezaspokojonych potrzeb w realizacji czynności dnia codziennego wsparcia w zakresie usług dopasowanych świadczonych w jej miejscu zamieszkania – twierdzą projektodawcy.

Osobą uprawnioną do korzystania z usług świadczonych w ramach bonu senioralnego będzie osoba, która ukończyła 75. rok życia w przypadku, której jest możliwe zidentyfikowanie określonych potrzeb w zakresie podstawowych czynności dnia codziennego, które to potrzeby nie mogą zostać zaspokojone przez rodzinę tej osoby. Osobą zaś uprawnioną do pozyskania usług w ramach bonu senioralnego na rzecz osoby starszej będzie jej zstępny. Projekt ustawy zakłada, że dochód zstępnego uprawniający do ubiegania się o przyznanie bonu senioralnego nie może być niższy niż wysokość wynagrodzenia minimalnego za pracę oraz nie może przekraczać wysokości:

  1. dwukrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę dla gospodarstwa jednoosobowego lub
  2. trzykrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę dla gospodarstwa wieloosobowego (bez względu na liczbę osób w rodzinie).
     

Komu nie będzie przysługiwał bon senioralny

Wsparcie w ramach bonu nie będzie przysługiwało na usługi o charakterze medycznym. Jeśli w gospodarstwie domowym wraz z osobą starszą zamieszkuje inna osoba dorosła, która nie pracuje i jest zdolna zapewnić jej pomoc, wówczas wsparcie w ramach bonu senioralnego nie będzie przysługiwało. W przypadku ,gdy osoba w wieku 75 lat, na rzecz której składany jest wniosek o bon senioralny, zamieszkuje wraz z współmałżonkiem/partnerem w wieku co najmniej 75 lat, wówczas ocena potrzeby wsparcia uwzględnia także niezaspokojone potrzeby w zakresie podstawowych czynności dnia codziennego współmałżonka/partnera.

Czytaj również: Mężczyzna nie skorzysta z opieki geriatrycznej, bo wcześniej umrze>>

Składanie wniosku

Wniosek o przyznanie bonu senioralnego będzie składany przez zstępnego osoby w wieku 75 lat lub więcej do gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania osoby w wieku 75 lat lub więcej. Projekt ustawy przewiduje, że wniosek w postaci elektronicznej będzie składany za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Elementem wniosku będzie kwestionariusz pozwalający na ocenę poziomu niezaspokojonych potrzeb, która będzie podstawą dla gminy do określenia rodzaju i intensywności wsparcia. Załącznikiem zaś do wniosku będzie zgoda osoby w wieku 75 lat lub więcej na złożenie wniosku przez zstępnego. Gmina będzie mogła przeprowadzić weryfikację złożonego wniosku w środowisku osoby na rzecz której został on złożony, w celu potwierdzenia informacji dotyczącej zakresu jej niezaspokojonych potrzeb.

 

Bon senioralny, czyli na jakie wsparcie można będzie liczyć?

Miesięczna wartość bonu senioralnego może wynosić maksymalnie 2150 zł, co odpowiada 50 proc. wynagrodzenia minimalnego w II połowie 2024 r. Poprzez bon senioralny rozumie się prawo do skorzystania ze wsparcia w ramach usług o charakterze opiekuńczym w określonej liczbę godzin i zakresie podstawowych czynności dnia codziennego przez gminę.

Wartość bonu odpowiadać będzie liczbie godzin przemnożoną przez stawkę za jedną godzinę usług.

Wartość bonu senioralnego, która nie zostanie wykorzystana w danym miesiącu, nie jest dodawana do wartości bonu senioralnego ustalanej na kolejny miesiąc. Bon senioralny nie podlega wymianie na gotówkę czy też inne prawne środki płatnicze lub inne środki wymiany.

Usługi świadczone w ramach bonu senioralnego będą przyznawane w zakresie podstawowych czynności dnia codziennego w ramach 4 obszarów, które będą obejmować:

  1. podstawowe zaspokojenie codziennych potrzeb życiowych lub
  2. pomoc w uzyskaniu dostępu do świadczeń zdrowotnych, lub
  3. podstawową opiekę higieniczno-pielęgnacyjnej, lub
  4. zapewnienie kontaktów z otoczeniem.

W przypadku odnotowania przez osobę wykonującą usługi w ramach bonu senioralnego znacznej zmiany potrzeb osoby w wieku 75 lat lub więcej, będzie ona zobowiązana do informowania o tym bezpośredniego zwierzchnika, wyznaczonego w podmiocie realizującym bon senioralny.

Czytaj również: Polska nie ucieknie przed podwyższeniem wieku emerytalnego, czy to się politykom podoba, czy nie>>

Gmina będzie mogła samodzielnie realizować bon senioralny

Projektowane rozwiązanie zakłada, że gmina, do której zostanie złożony wniosek o przyznanie bonu senioralnego, będzie weryfikowała złożony wniosek, pod kątem spełnienia warunków określonych w ustawie z wykorzystaniem własnych zasobów lub też przy zaangażowaniu funkcjonujących w gminie jednostek
- Gmina może samodzielnie realizować bon senioralny lub zlecić jego realizację różnym typom podmiotów np. podmiotom ekonomii społecznej, organizacjom pozarządowym lub podmiotom prywatnym. Wskazanie szerokiego katalogu podmiotów, którym gmina będzie mogła zlecić realizację usług w ramach bonu senioralnego ma również umożliwić rozwój lokalnych instytucji ekonomii społecznej. Takie podejście poszerza gminie zakres podmiotów, które mogą realizować usługi w ramach bonu senioralnego, nie ograniczając go przede wszystkim do ośrodków pomocy społecznej czy centrów usług społecznych, które zostały przekształcone z ośrodka pomocy społecznej – zapewniają projektodawcy.

Jak twierdzą, podmiot realizujący bon senioralny będzie kontraktował (forma zatrudnienia czy świadczenia pracy nie będzie determinowana przez ustawę) osoby wykonujące usługi w ramach bonu senioralnego.

 

Sprawdź również książkę: Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz >>


Minimalne wymagania dla osób wykonujących usługi w ramach bonu

Na poziomie projektowanych rozwiązań zakłada się ustanowienie minimalnych wymagań, które powinny spełniać osoby wykonującą usługi w ramach bonu senioralnego. W ramach tych wymagań, zakłada się, że osoba wykonująca usługi w ramach bonu senioralnego jest osobą, która:

  1. jest pełnoletnia;
  2. posiada wykształcenie co najmniej średnie, średnie branżowe, zasadnicze branżowe lub zasadnicze zawodowe;
  3. nie jest członkiem rodziny osoby w wieku 75 lat lub więcej, na rzecz której będzie świadczyć usługi w ramach bonu senioralnego;
  4. nie jest oddzielnie zamieszkującym małżonkiem, wstępnym ani zstępnym osoby w wieku 75 lat lub więcej, na rzecz której będzie świadczyć usługi w ramach bonu senioralnego;
  5. oświadczyła, że jest zdolna pod względem psychofizycznym do świadczenia takich usług w ramach bonu senioralnego;
  6. ukończyła szkolenie z zakresu udzielania pierwszej pomocy.
    Osoba świadcząca usługi w ramach bonu senioralnego przed przystąpieniem do ich świadczenia powinna odbyć co najmniej 30-godzinowe szkolenia. Zagadnienia wchodzące w przedmiot szkolenia powinny obejmować m.in.: organizację opieki nad seniorem; podstawy metodyki pracy opiekuńczej; podstawy psychologii i socjologii w opiece nad seniorem, praktyczne aspekty wykonywania czynności opiekuńcze oraz związanych z aktywizacją społeczną.

Rząd ma przyjąć projekt w III kwartale 2024 r.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.