Wdrożenie dyrektywy unijnej work-life balance do polskiego prawa spowodowało nowelizację przepisów w Kodeksie pracy i w ustawie zasiłkowej. Jedna ze zmian dotyczy zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego. Okres urlopu się wydłużył o 9 tygodni: z 32 do 41 tygodni- w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie jednego dziecka i z 34 do 43 tygodni - w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie więcej niż jednego dziecka.
- W szczególnych warunkach zasiłek może być wypłacany przez 38 tygodni np., gdy rodzina zastępcza (niezawodowa) przyjmie na wychowanie dziecko do lat 7 lub do 10 lat lub jeśli dziecko ma odroczony obowiązek szkolny – mówi Iwona Kowalska-Matis regionalny rzecznik prasowy ZUS w województwie dolnośląskim.
Czytaj w LEX: Work life balance - uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem >>
Co ważne, dodatkowe 9 tygodni urlopu rodzicielskiego przysługuje tylko jednemu z rodziców. Jeśli ubezpieczona mama wykorzystała urlop rodzicielski w maksymalnym wymiarze np. 32 tygodni lub 34 tygodni, to pozostałe 9 tygodni może wykorzystać już tylko drugi rodzic. Do dłuższego urlopu rodzicielskiego niż 41, 43 i 38 tygodni prawo mają rodzice, którzy urodzą lub przyjmą na wychowanie dziecko mające ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą jego życiu powstałe w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu.
- Jeśli dziecko ma specjalne zaświadczenie „Za życiem” rodzice będą mogli skorzystać odpowiednio z 65, 67 i 62 tygodni – podkreśla Kowalska-Matis.
Czytaj również: Urlop ojcowski - teraz mniej czasu na wykorzystanie>>
Wyższy zasiłek macierzyński
Już nie 80 a 81,5 proc. podstawy wymiaru zasiłku będzie wynosił zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego lub urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze (z wyjątkiem części przysługującej drugiemu z rodziców - 9 tygodni). Ubezpieczona mama może otrzymywać zasiłek macierzyński w takiej samej wysokości przez cały okres jego pobierania tj. 81,5 proc. podstawy wymiaru zasiłku, o ile złoży tzw. długi wniosek o zasiłek macierzyński do 21 dni po porodzie albo przyjęciu dziecka na wychowanie.
WZORY DOKUMENTÓW:
- Wniosek o ustalenie wysokości zasiłku macierzyńskiego na podstawie przepisów obowiązujących od 26 kwietnia 2023 r., gdy pracownik nie rozpoczął pobierania zasiłku macierzyńskiego >
- Wniosek o ustalenie wysokości zasiłku macierzyńskiego na podstawie przepisów obowiązujących od 26 kwietnia 2023 r., gdy pracownik pobiera zasiłek macierzyński >
- Wniosek o udzielenie urlopu ojcowskiego / części urlopu ojcowskiego >
- Ten długi wniosek o zasiłek macierzyński nie może dotyczyć 9 tygodni urlopu rodzicielskiego dla drugiego z rodziców. Za tę część urlopu zasiłek zawsze wynosi 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku – wyjaśnia Iwona Kowalska-Matis.
Jeśli mama nie złoży wniosku o długi zasiłek macierzyński do 21 dni po porodzie albo przyjęciu dziecka na wychowanie, to zasiłek będzie wynosił 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego i 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku za okres urlopu rodzicielskiego.
Według rzeczniczki, w przypadku, gdy w pierwszym roku życia dziecka nie zostanie wykorzystany, co najmniej jeden dzień zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego (na podstawie długiego wniosku), będzie możliwość złożenia wniosku o jednorazowe wyrównanie zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego do 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Za okres urlopu rodzicielskiego zasiłek macierzyński będzie przysługiwać w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku.
Rodzic, który na 26 kwietnia 2023 r. pobierał zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego, ma prawo do zasiłku na nowych zasadach pod warunkiem, że do 17 maja złoży wniosek o ustalenie nowej wysokości zasiłku. Jeśli tego nie zrobi, będzie otrzymywać zasiłek w dotychczasowej wysokości.
Zobacz w LEX: Nowe urlopy rodzicielskie i inne zwolnienia od pracy >>
Krótszy czas na skorzystanie z urlopu ojcowskiego
Ubezpieczony tata ma prawo do urlopu ojcowskiego przez 2 tygodnie. Może on być wykorzystany do ukończenia przez dziecko 2 roku życia, tylko wtedy, gdy na 26 kwietnia ojciec miał prawo do urlopu ojcowskiego. Jeśli prawo do urlopu ojcowskiego nabędzie od 26 kwietnia, to skraca się okres, w którym można go wykorzystać. Przysługujące 2 tygodnie będzie mógł wykorzystać do dnia, w którym dziecko skończy 12 miesięcy życia, albo dnia, w którym minie 12 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia o przysposobieniu dziecka, jednak nie dłużej niż do dnia, w którym dziecko skończy 14 lat.
Sprawdź również książkę: Przejrzyste warunki pracy oraz uprawnienia rodzicielskie. Przewodnik po zmianach w Kodeksie pracy ze wzorami (E-BOOK) ebook >>
Urlop opiekuńczy
Od 26 kwietnia 2023 r. osobom, które podlegają ubezpieczeniu chorobowemu, przysługuje w ciągu roku kalendarzowego 5 dni urlopu opiekuńczego. Urlop ten można wykorzystać, aby zapewnić ·osobistą opiekę lub wsparcie osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych.
Co ważne za okresy niezdolności do pracy przypadającej w czasie urlopu opiekuńczego zasiłek chorobowy nie przysługuje.
Z danych ZUS wynika, że w 2022 r. w całej Polsce zasiłki macierzyńskie były wypłacane dla 354 tys. osób (ok. 60 tys. dla ojców). Na Dolnym Śląsku wypłacano 26 tys. zasiłków w tym 4,6 tys. dla ojców.
Więcej informacji na temat zmian w zasiłkach od 26 kwietnia 2023 r. dostępnych jest na stronie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Więcej w LEX: Urlop opiekuńczy - nowy komentarz praktyczny >>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
