Pracownicze prawo do corocznego, nieprzerwanego urlopu wypoczynkowego związane jest m.in. z ochroną możliwości kontynuowania już rozpoczętego urlopu do momentu nadejścia terminu ustalonego jego zakończenia. Przerwanie wypoczynku możliwe jest na skutek:
- działania pracodawcy - odwołanie z urlopu obłożone znacznymi ograniczeniami,
- zgody pracodawcy na prośbę pracownika o wcześniejsze zakończenie urlopu,
- wystąpienia okoliczności uniemożliwiających wypoczynek.
To ostatnie obejmuje jednak tylko kilka sytuacji zawartych w zamkniętym katalogu zawartym w art. 166 Kodeksu pracy (dalej: k.p.).
Czytaj również: Dzielenie urlopu wypoczynkowego na krótkie okresy ryzykowne dla pracodawcy >>
Zamknięty katalog okoliczności
Urlopu wypoczynkowy pracownika ulega przerwaniu tylko z przyczyn wskazanych w art. 166 k. p. Przerwanie następuje w przypadku dotyczących bezpośrednio pracownika:
- czasowej niezdolności do pracy spowodowana chorobą,
- odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
- powołania na ćwiczenia wojskowe w ramach pasywnej rezerwy, stawienia się do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie albo stawienia się do pełnienia służby w aktywnej rezerwie, na czas do 3 miesięcy,
- urlopu macierzyńskiego, na warunkach urlopu macierzyńskiego, uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub ojcowskiego.
W razie zaistnienia którejś z tych sytuacji pracodawca zobligowany jest do przesunięcia niewykorzystanej z tego powodu części urlopu na termin późniejszy. W razie wystąpienia tych okoliczności urlop nie może być kontynuowany nawet za zgodą pracownika.
W okolicznościach uzasadniających przesunięcie urlopu na inny termin niż określony w planie urlopów lub ustalony po porozumieniu z pracownikiem, pracodawca udziela pracownikowi niewykorzystanego urlopu w terminie z nim uzgodnionym. Termin ten nie może być późniejszy niż koniec września roku następnego.
Termin ma zostać uzgodniony z pracownikiem, co oznacza, że pracodawca nie wyznacza go jednostronnie. Dopiero w braku możliwości porozumienia i przejściu na kolejny rok urlop ten, jako już urlop zaległy, pozostały z poprzedniego roku może zostać narzucony przez pracodawcę. Takie bowiem uprawnienie przyjmuje się powszechnie, że pracodawca w stosunku do urlopów zaległych posiada.
Jest to zamknięty katalog okoliczności przerywających już rozpoczęty urlop. Inaczej jest w przypadku urlopu jeszcze nie rozpoczętego. Przesunięcie terminu urlopu, który jeszcze się nie zaczął następuje także w każdej innej sytuacji usprawiedliwiającej nieobecność pracownika w pracy. Przepisy art. 165 k.p. w odniesieniu do urlopu, który został już ustalony (wynika z planu urlopów, został zaakceptowany termin wskazany we wniosku urlopowym) ale jeszcze nie trwa zawierają jedynie przykładowe wyliczenie okoliczności skutkujących przesunięciem terminu, wprost przy tym odnosząc się o każdej sytuacji usprawiedliwiających nieobecność.
Przykład: Pracownik otrzymał na 8 lipca wezwanie do sądu w charakterze świadka. W tym dniu ma rozpocząć urlop wypoczynkowy. Jest to okoliczność usprawiedliwiająca nieobecność w pracy. Skoro urlop dopiero miałby być rozpoczęty 8 lipca to jeszcze nie trwa i nie może się rozpocząć w związku z wezwaniem do sądu.
Jeżeli jednak urlop by trwał (np. od początku lipca) to stawienie się do sądu 8 lipca nie przerwie urlopu, gdyż okoliczność ta nie została wymieniona w katalogu zawartym w art. 166 k.p.
Czytaj też w LEX:
Pietruszyńska-Jarosz Katarzyna, Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy>
Kryczka Sebastian , Wykonywanie pracy podczas urlopu wypoczynkowego
Cena promocyjna: 56.99 zł
|Cena regularna: 76 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 56.99 zł
Zwolnienie okolicznościowe, choroba dziecka
Urlopu trwającego nie przerywa np. choroba dziecka pracownika czy innego członka najbliższej rodziny. Pracodawca może - ale nie musi - wyrazić zgodę na przerwanie urlopu wypoczynkowego w tej sytuacji.
Przykład: Pracownik pracuje w stałym rozkładzie pon. pt. w godz. 8:00-16:00. Od czwartku rozpoczyna dwutygodniowy urlop wypoczynkowy. W środę pod wieczór źle poczuło się dziecko pracownika i po wizycie u lekarza pracownik uzyskał „zwolnienie na dziecko”.
Urlop wypoczynkowy nie rozpoczyna się od razu po godzinie zakończenia rozkładowej pracy w dniu bezpośrednio poprzedzającym pierwszy dzień urlopu, ale z rozpoczęciem doby pracowniczej w dniu urlopu. Podkreślił to Sąd Najwyższy w wyroku z 4 listopada 2010 r. (sygn. akt II PK 116/10) wskazując, że o początku urlopu decyduje rozkład czasu pracy pracownika. W konsekwencji znaczenie ma początek kolejnej doby pracowniczej, a nie ta sama doba kalendarzowa.
Urlop rozpocznie się zatem o godz. 8:00 w czwartek (początek kolejnej doby pracowniczej), a zatem w opisanej sytuacji jeszcze się nie rozpoczął – zwolnienie związane z chorobą dziecka przesuwa termin urlopu.
Polecamy w LEX: Jaśkowski Kazimierz, Maniewska Eliza, Komentarz aktualizowany do Kodeksu pracy
Sprawdź również książkę: Kodeks pracy. Wynagrodzenia, urlopy i czas pracy. Ochrona zatrudnienia i świadectwa pracy. Organizacje pracodawców, związki zawodowe i spory zbiorowe ebook >>
Urlopu nie przerywają także inne sytuacje usprawiedliwiające nieobecność, a nie wymienione w art. 166 k.p., np. zgon najbliższej osoby. W takich przypadkach pracownik może jedynie wnioskować o zgodę na przerwanie urlopu, a pracodawca wniosek taki swobodnie ocenia.
Przykład: Pracownik miał udzielony urlop na 5 dni, poniedziałek - piątek. W czwartek udał się do stacji krwiodawstwa w celu donacji krwi.
Świadczenia dla pracowników będących krwiodawcami określa ustawa z 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi (tekst jedn. Dz.U. z 2024 r., poz. 281) w art. 9 oraz nieznacznie doprecyzowuje je par. 12 rozporządzenia MPiPS z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r., poz. 1632). Najbardziej istotnym uprawnieniem w kontekście zatrudnienia jest zwolnienie od pracy w dniu, w którym honorowy dawca oddaje krew oraz w dniu następnym. Mamy zatem do czynienie z okolicznością usprawiedliwiającą nieobecność w pracy, ale nie wymienioną w art. 166 k.p. Donacja krwi w żaden sposób w opisanej sytuacji nie wpłynie na urlop wypoczynkowy – nadal obejmuje on także czwartek i piątek.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
