W sobotę, 23 kwietnia 2022 r., zacznie obowiązywać ustawa o obronie Ojczyzny (Dz.U. z 2022 r., poz. 655). Jej przepisy są ważne także dla pracodawców, gdyż mają uregulować kwestię świadczenia pieniężnego przysługującego im za pracownika będącego żołnierzem rezerwy albo będącego żołnierzem obrony terytorialnej pełniącym służbę wojskową rotacyjnie.
O tym, że pracodawcy mają obecnie problem z uzyskaniem rekompensat za nieobecność w pracy i wynagrodzenie, które w tym czasie muszą wypłacać pracownikom-żołnierzom WOT, jako pierwsi pisaliśmy na Prawo.pl wskazując na pilną – zdaniem prawników – potrzebę zmiany przepisów.
Czytaj: Wojska Obrony Terytorialnej funkcjonują na koszt pracodawców>>
Teraz okazuje się, że Ministerstwo Obrony Narodowej nie zadbało o odpowiednią zmianę przepisów i nie zamierza tego zrobić także w rozporządzeniu w sprawie świadczenia pieniężnego przysługującego pracodawcom zatrudniającym pracowników będących żołnierzami rezerwy albo będących żołnierzami OT pełniącymi terytorialną służbę wojskową rotacyjnie, którego uzgodnienia międzyresortowe zakończyły się w środę, 13 kwietnia 2022 r.
Czytaj też: Wezwanie poborowych na ćwiczenia do wojska - obowiązki pracodawcy i pracownika >
Prawo do rekompensaty pozostało, ale nadal nie wiadomo jak z niego skorzystać
Do ustawy o obronie Ojczyzny trafiły przepisy, które wcześniej regulowały te kwestie w ustawie o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej. Chodzi głównie o nowy art. 309, zgodnie z którym pracodawcy zatrudniającemu pracownika będącego żołnierzem rezerwy albo będącego żołnierzem OT pełniącym służbę wojskową rotacyjnie przysługuje świadczenie pieniężne za dni, w których pełnili oni służbę wojskową. Świadczenie ma obejmować wyłącznie rekompensatę kosztów, bez kwot wynagrodzenia poniesionych przez pracodawcę z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony nowego pracownika w celu zastępstwa żołnierza lub z tytułu powierzenia tego zastępstwa innemu pracownikowi zatrudnionemu dotychczas u tego pracodawcy, a także wypłaty żołnierzowi OT odprawy, o której mowa w art. 306 ust. 2, czyli odprawy w wysokości dwutygodniowego wynagrodzenia obliczonego według zasad określonych dla ustalania ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy.
Pracodawca ma przesyłać wniosek w sprawie wypłaty świadczenia wraz z dokumentami potwierdzającymi poniesione koszty szefowi wojskowego centrum rekrutacji właściwemu ze względu na siedzibę pracodawcy nie później niż przed upływem 90 dni od dnia zwolnienia żołnierza rezerwy albo żołnierza OT z pełnienia tej służby.
I tu pojawią się problemy, z którymi już dziś zmagają się pracodawcy, a mianowicie jak pracodawca ma się dowiedzieć, że pracownik-żołnierz jest już w czynnej służbie, co z kolei uprawnia pracodawcę do złożenia wniosku o rekompensatę. O ile bowiem z ustaleniem tego momentu nie będzie miał problemu pracodawca, do którego zgłosi się pracownik – żołnierz celem podjęcia pracy po zwolnieniu z pełnienia służby, o tyle pracodawca, którego pracownik-żołnierz sam się zwolni, tej informacji mieć nie będzie. Ustawa nie przewiduje bowiem wymogu informowania pracodawcy o zwolnieniu z pełnienia służby ani przez wojsko, ani przez pracownika-żołnierza, który był pracownikiem w momencie powołania.
Zamiast ułatwień - utrudnienia
Tego problemu póki co nie rozwiązują także przepisy wykonawcze, które planuje wydać Ministerstwo Obrony Narodowej na podstawie przyznanej mu w art. 309 ust. 11 delegacji ustawowej. Przepis ten upoważnia bowiem MON do uregulowania w rozporządzeniu takich kwestii jak:
- sposób obliczania poniesionych kosztów, o których mowa w ust. 2,
- wzór wniosku o wypłatę świadczenia, o którym mowa w ust. 3,
- sposób dokumentowania przez pracodawcę poniesionych kosztów,
- tryb wypłacania świadczenia
- uwzględniając możliwość weryfikacji przez właściwego szefa wojskowego centrum rekrutacji przedłożonych dokumentów przed dokonaniem wypłaty świadczenia, zakres informacji niezbędny do dokonania rozliczenia oraz kierując się potrzebą zapewnienia sprawności i szybkości postępowania oraz szybkości zwrotu świadczenia.
Chodzi o projekt rozporządzenia ministra obrony narodowej w sprawie świadczenia pieniężnego przysługującego pracodawcom zatrudniającym pracowników będących żołnierzami rezerwy albo będących żołnierzami OT pełniącymi terytorialną służbę wojskową rotacyjnie (nr 156), którego uzgodnienia publiczne właśnie się zakończyły. MON na zaopiniowanie dał poszczególnym resortom sześć dni – jeśli liczyć okres od daty widniejącej na piśmie kierującym projekt do uzgodnień międzyresortowych a wyznaczonym terminem na zajęcie stanowiska.
Zgodnie z projektowanym par. 4 świadczenie będzie wypłacane pracodawcy za okres:
- odbywania przez żołnierza rezerwy ćwiczeń wojskowych w ramach pasywnej rezerwy, liczony od dnia stawienia się tego żołnierza do odbycia tych ćwiczeń do dnia jego zwolnienia z nich;
- pełnienia przez żołnierzy rezerwy służby wojskowej w aktywnej rezerwie w dniach tej służby;
- pełnienia przez żołnierza OT terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, liczony od dnia stawienia się tego żołnierza do pełnienia tej służby do dnia zwolnienia z niej.
Podstawę wypłaty świadczenia stanowić ma wniosek pracodawcy o wypłatę świadczenia złożony do szefa wojskowego centrum rekrutacji w terminie określonym w art. 309 ust. 3 ustawy. Wniosek złożony w formie pisemnej ma być opatrzony własnoręcznym i czytelnym podpisem z podaniem imienia i nazwiska pracodawcy, kierownika właściwej jednostki organizacyjnej pracodawcy lub innej osoby przez nich upoważnionej albo w formie dokumentu elektronicznego opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub podpisem zaufanym.
- Ustawa o obronie Ojczyzny nie zawiera rozwiązań upraszczających procedurę zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę z tytułu zatrudnienia pracownika – żołnierza WOT. Projekty aktów wykonawczych do ustawy określają wymogi formalne wniosków o refundację oraz liczbę dni, za które pracodawca może uzyskać zwrot środków – mówi Katarzyna Siemienkiewicz, ekspert ds. prawa pracy Pracodawców RP. I wylicza: - Złożenie wniosku przez pracodawcę musi ponadto nastąpić w określonym terminie - w ciągu 90 dni od dnia zwolnienia żołnierza OT ze służby. Pracodawca zatrudniający żołnierza terytorialnej służby wojskowej pełnionej rotacyjnie sporządza wniosek osobno za każdy miesiąc trwania tej służby. Do wniosku musi załączyć dokumenty potwierdzające poniesione koszty – mogą to być w szczególności uwiarygodnione kopie, wypisy lub wydruki z ksiąg rachunkowych.
Jak podkreśla Katarzyna Siemienkiewicz, niestety ustawodawca nie rozwiązał problemu długiego okresu oczekiwania pracodawców na wypłatę przyznanych przez właściwego szefa wojskowego centrum rekrutacji środków. - Proces zwrotu jest tym bardziej skomplikowany, że inny organ będzie dokonywał ustalenia wysokości świadczenia (właściwy szef wojskowego centrum rekrutacji), a inny dokona wypłaty refundacji (dowódca wojskowej jednostki budżetowej, na zaopatrzeniu której pozostaje wojskowe centrum rekrutacji) – zauważa.
Według eksperta ds. prawa pracy Pracodawców RP, sama procedura rozpatrywania wniosku nie została zastrzeżona pod żadnym terminem, tym bardziej nie ma ustalonych granic czasowych dla wypłaty przyznanych środków. - Oznacza to, że pracodawcy związani terminem na złożenie wniosku mogą czekać w nieskończoność na należny im zwrot poniesionych wydatków. Jeżeli pracodawca nie złoży wniosku w terminie, może nie otrzymać refundacji. Natomiast jednostka wojskowa nie będzie odpowiadała za przewlekły brak wypłaty świadczenia, bo nie jest związana ustawowym terminem wypłaty – zaznacza Katarzyna Siemienkiewicz. Ponadto, jak mówi, sam katalog wydatków nie został na mocy ustawy o obronie ojczyzny rozszerzony, bowiem nadal nie uwzględnia kosztów wynagrodzenia pracownika, któremu powierzono zastępstwo na zajmowanym uprzednio przez żołnierza OT stanowisku pracy. - Zatem nowe przepisy, które wejdą w życie 24 kwietnia br. nie polepszą sytuacji pracodawców zatrudniających żołnierzy OT – ocenia.
Projektowane rozporządzenie, tak jak ustawa, ma wejść w życie 23 kwietnia 2022 r. MON szacuje, że tylko w 2022 r. na świadczenia pieniężne wyda 68,15 mln zł, a w ciągu najbliższych 10 lat (od 2022-2032) wydatki sięgną łącznie 784,65 mln zł.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
