Skargę do Trybunału wniósł obywatel Portugalii - przedstawiciel medyczny, który zakwestionował obecność geolokalizatora w swoim służbowym aucie. Zgodnie z polityką pracodawcy, pojazd służbowy mógł być użytkowany przez pracownika do celów prywatnych, ale wymagało to inwentaryzacji tego rodzaju podróży i rozliczenia ich kosztów.

Czytaj również: Sejm uchwalił zmiany - pracodawca sprawdzi trzeźwość pracownika >

Czytaj w LEX: Warunki legalizujące kontrolę pracownika w miejscu pracy w świetle krajowych i międzynarodowych regulacji prawnych >>>

GPS w służbowym aucie a kontrola pracownika

Skarżący został zwolniony z pracy po przeprowadzeniu postępowania dyscyplinarnego, w którym - na podstawie danych z geolokalizatora umieszczonego w jego aucie - wykazano, że skarżący manipulował tym urządzeniem, a także wprowadzał nieprawdziwe dane dotyczące swego czasu pracy i podróży służbowych. Przed Trybunałem skarżący zarzucił, iż taki stan rzeczy stanowił naruszenie jego prawa do poszanowania życia prywatnego, chronionego w art. 8 Konwencji o prawach człowieka.

 

 

Ingerencja w prawo podstawowe to jeszcze nie naruszenie

Trybunał nie zgodził się ze skarżącym i nie potwierdził naruszenia art. 8 Konwencji. Jakkolwiek Trybunał uznał, iż geolokalizator w służbowym aucie to ingerencja w prawo do poszanowania prywatności pracownika, ale legalna, proporcjonalna i uzasadniona, a co za tym idzie - nienaruszająca praw podstawowych przewidzianych w Konwencji. Przede wszystkim Trybunał wskazał, iż w stosunkach pomiędzy pracodawcą a pracownikiem, w kontekście praw podstawowych i Konwencji o prawach człowieka, na państwach-stronach Konwencji spoczywa obowiązek zapewnienia odpowiedniej ochrony pracownikowi przed ewentualnymi naruszeniami jego praw podstawowych przez pracodawcę. W omawianym orzeczeniu Trybunał wskazał na szereg okoliczności, z których wynika, że Portugalia wywiązała się z takich pozytywnych obowiązków wynikających z art. 8 Konwencji.

 

POLECAMY

Pracownik musi wiedzieć o urządzeniach monitorujących jego pracę

Przede wszystkim, geolokalizator został umieszczony w pojeździe za wiedzą skarżącego. Skarżący - wraz z innymi pracownikami, którzy byli użytkownikami pojazdów służbowych - został powiadomiony na piśmie o instalacji urządzenia oraz o powodach jego instalacji i rodzaju gromadzonych danych. Zgodnie z intencją pracodawcy, geolokalizatory miały weryfikować sposób użytkowania pojazdu przez użytkownika w kontekście jego obowiązków zawodowych. W przedmiotowej informacji pouczono również pracowników o możliwości wszczęcia postępowania dyscyplinarnego, jeżeli nadajnik GPS ujawni nieprawidłowości w korzystaniu z firmowego auta. Bezsprzecznie zatem skarżący o nadajniku wiedział, został poinformowany również o powodach i procedurach jego stosowania.

Kontrola pracownika realizuje uprawnione interesy pracodawcy

Dalej Trybunał wskazał, iż skarżący stracił pracę zasadniczo z dwóch powodów. Po pierwsze, wykorzystywał auto niezgodnie z przeznaczeniem i ukrywał jego użytkowanie do celów prywatnych. Po drugie, z tych samych powodów, ingerował w urządzenie poprzez usuwanie zapisów związanych z użytkowaniem samochodu w weekendy. Od decyzji o zwolnieniu skarżący odwołał się do sądu krajowego, a jego sprawa została zbadana przez sądy dwóch instancji z zachowaniem zasad rzetelnego procesu. Krajowy sąd odwoławczy wskazał nadto, iż dane z geolokalizatora są pozyskiwane i wykorzystywane legalnie jedynie w tym zakresie, w jakim dotyczą przemieszczeń pojazdu i monitorowania aktywności zawodowej pracownika (co miało miejsce w niniejszej sprawie), a nie - na przykład - do kontroli wydajności lub życia prywatnego pracownika. Trybunał zgodził się z tym stanowiskiem i uznał, iż pracodawca poprzez instalację lokalizatora realizował uprawniony cel, to jest chronił swoje interesy majątkowe przed nadużyciami. W konkluzji swego wyroku Trybunał stwierdził, iż sądy krajowe zachowały sprawiedliwą równowagę pomiędzy koniecznością ochrony interesów pracodawcy i pracownika, a państwo-strona Konwencji nie przekroczyła marginesu uznania w tej mierze. Nie miało zatem miejsca naruszenie art. 8 Konwencji.

Czytaj w LEX: Wybrane dobra osobiste w zatrudnieniu >>>

Czytaj w LEX: Tajemnica wynagrodzeń - obowiązki pracodawcy i pracownika >>>

 


Kontrola pracownika musi być proporcjonalna, nienadmierna i celowa

Omawiany wyrok jest cenną wskazówką interpretacyjną w odniesieniu do art. 11(1) polskiego kodeksu pracy, który nakłada na pracodawcę obowiązek poszanowania godności i innych dóbr osobistych pracownika. Trybunał podkreśla przy tym podstawowe wytyczne, którymi musi kierować się pracodawca kontrolując pracownika. Kontrola, także przy użyciu urządzeń z lokalizatorem lub innych urządzeń cyfrowych, jest dopuszczalna jedynie w niezbędnym zakresie, a prawa pracownika do prywatności muszą być odpowiednio chronione. Sąd krajowy, rozstrzygając w tym przedmiocie, musi zrównoważyć interesy pracownika i pracodawcy i wypracować pomiędzy tymi interesami sprawiedliwą równowagę.

Florindo de Almeida Vasconcelos Gramaxo przeciwko Portugalii - wyrok ETPC z 13 grudnia 2022 r., skarga nr 26968/16.