Zgodnie z Kodeksem pracy i wydanymi na jego podstawie rozporządzeniami, to pracodawca odpowiada za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy. Eksperci są jednak zgodni: dopiero pandemia zmieniła podejście pracodawców do kwestii BHP. - Rola BHP-owca w zakładach pracy sprowadza się głównie do organizowania szkoleń i udzielenia wsparcia pracodawcy w razie wypadku przy pracy. A ponieważ BHP-owiec to przeważnie osoba z zewnątrz, wspierająca pracodawców w ramach  outsourcingu, to też w firmach mógł jedynie zalecać podejmowanie określonych działań. Odpowiedzialność za BHP spoczywa na pracodawcy – mówi Katarzyna Siemienkiewicz, ekspert ds. prawa pracy Pracodawców RP. I dodaje: - W czasie pandemii temat BHP stał się jednak tematem wiodącym na posiedzeniach zarządów wielu firm. Najwyraźniej, jak to zwykle bywa, musiało się coś zdarzyć, w tym przypadku - musiała wybuchnąć pandemia, aby BHP w przedsiębiorstwach przestało być traktowane po macoszemu.

Czytaj również: Przeglądy kadr - firmy oceniają pracę zdalną i szykują się do czwartej fali pandemii

Obowiązki pracodawcy i pracownika

W myśl art. 207 par. 1 Kodeksu pracy, pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy. Na zakres odpowiedzialności pracodawcy nie wpływają obowiązki pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz powierzenie wykonywania zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy specjalistom spoza zakładu pracy, o których mowa w art. 23711 par. 2.

W szczególności pracodawca jest obowiązany:

  1. organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
  2. zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń,
  3. reagować na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywać środki podejmowane w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy,
  4. zapewnić rozwój spójnej polityki, zapobiegającej wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym, uwzględniającej zagadnienia techniczne, organizację pracy, warunki pracy, stosunki społeczne oraz wpływ czynników środowiska pracy,
  5. uwzględniać ochronę zdrowia młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników niepełnosprawnych w zakresie podejmowanych działań profilaktycznych,

Czytaj w LEX: Samozatrudnienie - współpraca ze zleceniobiorcą, wymogi BHP >

Podstawowym zaś obowiązkiem pracownika, określonym w art. 211 K.p., jest przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. W szczególności pracownik ma obowiązek:

  1. znać przepisy i zasady bhp, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu, a także poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym,
  2. wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bhp, a także stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych,
  3. dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy,
  4. stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem,
  5. poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym, a także innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich,
  6. niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego, a także ostrzec współpracowników i inne osoby, znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie,
  7. współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bhp.

Czytaj w LEX: Wybrane obowiązki z zakresu bhp w zależności od liczby pracobiorców i formy ich zatrudnienia

Co ważne, obowiązki te w zakresie określonym przez pracodawcę lub inny podmiot organizujący pracę, ciążą również na osobach fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę lub inny podmiot organizujący pracę, a także na osobach prowadzących na własny rachunek działalność gospodarczą w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę lub inny podmiot organizujący pracę tym osobom (art. 3041 K.p.).

Zobacz procedurę w LEX: Odpowiedzialność pracodawcy za przestępstwa w zakresie bhp >

 

Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych - Nr 7/2021

Sprawdź  

Pracodawca ustala, kadra zarządzająca egzekwuje

- To pracodawca decyduje, jak mają wyglądać zabezpieczenia zapewniające bezpieczne i higieniczne warunki pracy i kadra zarządzająca musi się temu podporządkować i egzekwować to, co ustalił pracodawca – mówi dr Antoni Kolek, prezes Instytutu Emerytalnego. Jak podkreśla, jeśli pracodawca ma kilka oddziałów, to może się okazać, że wymagania te będą różne w każdym z nich. Może być bowiem tak, że w jednym oddziale będą obowiązywały bardziej restrykcyjne wymagania a w drugim - mniej.

Czytaj w LEX: Bezpieczeństwo i higiena pracy w biurze – wybrane zagadnienia >

Zdaniem Siemienkiewicz, postawa przedsiębiorców w zakresie BHP powoli zaczyna się zmieniać. – Na posiedzeniach naszego gremium - Platformy ds. Promocji Bezpieczeństwa i Zdrowia Pracy już od dawna przypominamy, jak ważnym tematem jest zapewnienie BHP w firmie, gdyż wielu pracodawców nie uznało kwestii prewencji za wystarczająco istotną, aby poruszać ją na posiedzeniach zarządu. Wszyscy patrzyli na BHP jak na obowiązek, który trzeba wypełnić. Teraz powoli zaczynają dostrzegać wyższe wartości i tzw. dobrostan pracowników – podkreśla Katarzyna Siemienkiewicz. Jak twierdzi, w wielu firmach obowiązki w zakresie przestrzegania obostrzeń i wytycznych w zakresie BHP zostały rozdysponowane i przeniesione głównie na działy administracyjne. – Wszędzie jednak tam, gdzie kadra zarządzająca, menedżerowie odpowiadają nie tylko za pracowników, ale i organizację pracy, muszą też uwzględniać ustalenia pracodawcy – dodaje.

 

Sprawdź również książkę: Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych - Nr 7/2021 >>


Pandemia zmienia podejście pracodawców

Elżbieta Bożejewicz, Prezes Zarządu Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Pracowników Służby BHP, jest zdania, że pandemia zmieniła podejście pracodawców do kwestii zabezpieczeń i zmieniła pracę służb BHP. - Staraliśmy się pomagać pracodawcom jak tylko mogliśmy, opracowując dla nich procedury i ocenę ryzyka, a nawet przenosząc na nasz grunt dobre praktyki stosowane w innych państwach. Pracodawcy musieli się ugiąć i wprowadzać bezpieczne warunki pracy i zabezpieczenia przeciw COVID-19, bo wiedzieli, że brak tych środków może doprowadzić do większej zachorowalności na COVID-19. Przełomowym momentem były pojawiające się przypadki choroby wśród pracowników, gdy część załogi była wysyłana na kwarantannę lub była poddawana izolacji i zakłady pracy nie były w stanie normalnie funkcjonować – mówi Prawo.pl Elżbieta Bożejewicz. Jak twierdzi, dopiero wtedy pracodawcy zaczęli wprowadzać zabezpieczenia i przerwy w pracy, zapewniali płyny do dezynfekcji i maseczki. – Pracodawcy stali się bardzo ostrożni, bo sami też chorowali – podkreśla prezes Bożejewicz. I dodaje: - O zabezpieczeniach i przeciwdziałaniu COVID-19 nie daje im zresztą zapomnieć Sanepid, który w całym kraju kontroluje zakłady pracy. Inspektorzy przy okazji sprawdzania warunków pracy pracowników patrzą też na przestrzeganie wytycznych i zaleceń, a nawet sprawdzają, czy płyny do dezynfekcji spełniają wszystkie normy i są dopuszczone do sprzedaży w Polsce. Niedawno jak wczoraj kontrolowany pracodawca w zaleceniach pouczony został o konieczności zapewnienia dystansu na stołówce pracowniczej.

Czytaj w LEX: Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika ze względu na nieprzestrzeganie przepisów i zasad bhp na tle orzecznictwa >

Katarzyna Lorenc, prezes BIZYOU, ekspert BCC ds. rynku pracy oraz zarządzania i efektywności pracy podkreśla, że pracodawcy mają albo własne, albo wyoutsourcingowane służby BHP, które w zakładach pracy przeprowadzają audyty. Polega to na fotografowaniu nieprawidłowości, które potem są dokładnie analizowane, a kadra zarządzająca otrzymuje polecenie zmniejszenia ich liczby. Według niej, wprowadzenie zabezpieczeń przeciwko COVID-19 to był jeden z najważniejszych procesów w zakładach pracy.

Czytaj w LEX: Kontrole inspektorów pracy podczas reżimu sanitarnego związanego z COVID-19 >

- W pandemii doszły nowe rzeczy: przeorganizować trzeba było biura i stanowiska produkcyjne, opracować procedury i dokonać oceny ryzyka. Do dziś nie została zresztą uregulowana kwestia mierzenia temperatury pracownikom i gościom, co uważam za skandal – podkreśla Katarzyna Lorenc. I dodaje: - Dzisiaj mamy inne problemy. Pracodawcy zastanawiają się, jak zapewnić powrót do biur i jak zapewnić BHP w kontekście szczepień.

Czytaj w LEX: System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy >

Ekspert BCC ds. rynku pracy oraz zarządzania i efektywności pracy przyznaje jednak, że duża cześć pracodawców szanuje wolność pracowników przy podejmowaniu decyzji o zaszczepieniu się bądź nie przeciwko COVID-19 i nie chcą w tę wolność ingerować. – Dziś w kontekście BHP największa trudność dotyczy opanowania wypadkowości psychicznej i mentalnej pracowników. To jest teraz wyzwanie – zaznacza Katarzyna Lorenc.

Czytaj w LEX: Powrót do zakładów pracy w nowym reżimie BHP >

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.