Problem nagłośniła poseł Iwona Hartwich, która w interpelacji poselskiej do ministra rodziny i polityki społecznej (nr 26564) napisała: Do mojego biura zgłasza się wielu rodziców/opiekunów dorosłych osób z niepełnosprawnością znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej. Osoby te pobierały świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu podjęcia opieki nad dzieckiem z niepełnosprawnością. W chwili jego śmierci, rodzic/opiekun w danym miesiącu musi oddać do MOPS-u część świadczenia, na skutek czego z dnia na dzień zostaje bez środków do życia.

Chciała więc wiedzieć, czy i kiedy Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej zamierza zmienić zapis w ustawie z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych dotyczący świadczeń pielęgnacyjnych, aby rodzic/opiekun nie musiał zwracać świadczenia za miesiąc, w którym następuje zgon niepełnosprawnego dziecka.

Czytaj również: Rząd nie wykonuje wyroku TK o zasiłku dla opiekunów niepełnosprawnych, gminy go stosują>>
 

Świadczenie pielęgnacyjne trzeba zwrócić, gdy jest nienależne

Zgodnie z art.  17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje:

  1. matce albo ojcu,
  2. opiekunowi faktycznemu dziecka,
  3. osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną w rozumieniu ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej,
  4. innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności

- jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Świadczenie pielęgnacyjne to dziś 1971 zł  miesięcznie.

Śmierć niepełnosprawnego dziecka lub osoby dorosłej pozbawia rodziców lub opiekunów prawa do świadczenia. - Świadczenie pielęgnacyjne, podobnie jak inne świadczenia o charakterze opiekuńczym, tzn. specjalny zasiłek opiekuńczy i zasiłek dla opiekuna, są podzielne. Jeśli przesłanki ich przysługiwania są spełnione tylko przez część miesiąca, to  przysługują w wysokości proporcjonalnej do dni, przez które są one spełnione. Tak jest w sytuacji, gdy podopieczny umiera w trakcie miesiąca. O jego śmierci opiekun musi niezwłocznie zawiadomić organ właściwy - wójta burmistrza, prezydenta miasta, a ten powinien wówczas uchylić prawo do świadczenia. Zdarza się, że śmierć następuje już po wypłacie za dany miesiąc i wtedy powstaje obowiązek zwrotu części świadczenia - tłumaczy Magdalena Januszewska, radca prawny, specjalizująca się w prawie pracy, ubezpieczeń i zabezpieczenia społecznego. I dodaje: - W obecnym stanie prawnym nie ma możliwości wypłacania świadczeń opiekuńczych za cały miesiąc, jeśli przesłanki są spełnione tylko przez jego część. Wymagałoby to interwencji legislacyjnej, która oczywiście jest możliwa. Z tym, że w takim wypadku powinna dotyczyć wszystkich ww. świadczeń opiekuńczych, a nie tylko pielęgnacyjnego.

 


Nie ma świadczenia – może być zasiłek, ale na niego trzeba poczekać

- W stanie prawnym obowiązującym od 1 maja 2004 r., tj. od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, świadczenie pielęgnacyjne przysługuje opiekunowi osoby niepełnosprawnej, w związku ze sprawowaniem osobistej opieki nad osobą niepełnosprawną, zaś w przypadku gdy opieka ta nie jest sprawowana np. z powodu śmierci osoby niepełnosprawnej, świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje – wyjaśnia w odpowiedzi na interpelację poselską Barbara Socha, wiceminister rodziny i polityki społecznej. Jak twierdzi, w ministerstwie nie są prowadzone prace nad wprowadzeniem zmian w zakresie przepisów dotyczących prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, w wyniku których świadczenie pielęgnacyjne z tytułu sprawowania osobistej opieki nad osobą niepełnosprawną przysługiwałoby, gdy opieka ta nie jest sprawowana - niezależnie od przyczyny braku możliwości jej sprawowania. - Jednocześnie należy zauważyć, że wsparciem opiekunów osób niepełnosprawnych, którzy po śmierci swoich podopiecznych utracą prawo do świadczenia pielęgnacyjnego są preferencyjne warunki nabywania prawa do zasiłku dla bezrobotnych lub świadczenia przedemerytalnego - obowiązujące od 1 stycznia 2017 r., na mocy przepisów wprowadzonych ustawą z dnia 6 października 2016 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz ustawy o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1940) – podkreśla wiceminister Socha.

Szkopuł jednak w tym, że rodzic lub opiekun po śmierci podopiecznego nie dostanie pieniędzy z dnia na dzień. Nawet jeśli następnego dnia po śmierci podopiecznego fakt ten zgłosi do MOPS -u celem uzyskania decyzji uchylającej jego prawo do świadczenie pielęgnacyjnego, którą to decyzję musi przedłożyć w powiatowym urzędzie pracy, by móc zarejestrować się jako bezrobotny i otrzymać zasiłek. Nawet jeżeli tego samego dnia uda mu się załatwić sprawę w obu urzędach, to i tak na pieniądze będzie musiał poczekać parę tygodni. Dlaczego?

Zgodnie bowiem z par. 6 ust. 2 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 18 sierpnia 2009 r. w sprawie szczegółowego trybu przyznawania zasiłku dla bezrobotnych, stypendium i dodatku aktywizacyjnego (t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 1189), zasiłek dla bezrobotnych wypłacany jest stosownie do art. 72 ust. 10 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w terminach ustalonych przez powiatowy urząd pracy, nie później niż w ciągu 14 dni od dnia upływu okresu, za który świadczenie jest wypłacane. 

A to oznacza, że pieniądze rodzic lub opiekun otrzyma dopiero w następnym miesiącu.

- Jeżeli taka osoba ma uprawnienia do otrzymania zasiłku dla bezrobotnych i przedstawi decyzję o wstrzymaniu świadczenia pielęgnacyjnego, to taki zasiłek – po pierwszym miesiącu od zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy zostanie jej wypłacony w terminie do 15 dnia następnego miesiąca. Chyba, że otrzyma propozycję pracy. To jednak rzadko się zdarza, bo śmierć dziecka jest tak dużą traumą, że te osoby nie są w stanie od razu podjąć pracy – mówi Prawo.pl Regina Chrzanowska, dyrektor Powiatowego Urzędu Pracy w Krośnie.