Pracowniczą godność tworzy poczucie własnej wartości, oparte na opinii dobrego fachowca i sumiennego pracownika oraz na uznaniu zdolności, umiejętności i wkładu pracy pracownika przez jego przełożonych. Do naruszenia godności pracowniczej może dojść na skutek zachowania pracodawcy polegającego np. na dopuszczaniu się czynów nieobyczajnych wobec pracownika, bezzasadnym wymierzaniu mu kar dyscyplinarnych, krzywdzących ocenach jego kwalifikacji, udzielaniu nieprawdziwych opinii o pracowniku, ujawnianiu bez zgody pracownika informacji objętych ochroną danych osobowych, słownej lub czynnej zniewadze. Również nieuzasadniona krytyka może skutkować naruszeniem dóbr osobistych pracownika. Do naruszenia godności pracownika prowadzą także działania lub zaniechania pracodawcy kwalifikowane jako molestowanie, dyskryminacja lub mobbing.
Czytaj również: Polecenie służbowe może być elementem mobbingu
Monitoring nie narusza dóbr osobistych pracownika
Naruszenia dóbr osobistych pracownika nie będzie stanowiło wprowadzenie w zakładzie pracy monitoringu, czyli nadzoru nad terenem zakładu pracy i wokół zakładu pracy, w postaci środków technicznych umożliwiających rejestrację obrazu. Pracodawca wkroczy w ten sposób w sferę prywatności pracowników, jednakże nie będzie to zachowanie bezprawne. Wprowadzenie monitoringu może być bowiem niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa pracowników i ochrony mienia oraz kontroli produkcji i jest dopuszczalne na podstawie przepisów prawa pracy.
Kiedy pracodawca ponosi odpowiedzialność za szkodę
Pracodawca powinien zapobiegać i przeciwdziałać naruszaniu dóbr osobistych pracownika przez innych podległych mu pracowników, za których ponosi odpowiedzialność. Tolerowanie przez pracodawcę naruszeń dóbr osobistych pracownika, dokonywane przez przełożonego, stanowi przyczynienie się pracodawcy do wynikającej z nich szkody. Uzasadnia to odpowiedzialność pracodawcy za szkodę wyrządzoną z winy jego organu. Pracodawca nie ponosi jednak odpowiedzialności za ewentualne naruszenia dóbr osobistych pracowników, których mogłaby dopuścić się osoba trzecia niezatrudniona u danego pracodawcy (np. jego małżonek).
Ciężkie naruszenie przez pracodawcę obowiązku dotyczącego poszanowania godności pracownika może być podstawą rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia. W takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia.
W razie, gdy dobra osobiste pracownika zostały zagrożone, pracownik może żądać zaniechania takiego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. Jeśli już doszło do naruszenia jego dóbr osobistych przez pracodawcę, pracownik może domagać się przed sądem dopełnienia czynności potrzebnych do usunięcia skutków dokonanego naruszenia (np. przeprosin), zadośćuczynienia pieniężnego albo zapłaty odpowiedniej sumy na cel społeczny, a w razie doznania szkody – odszkodowania.
Sprawdź również książkę: Meritum Prawo Pracy 2024 ebook >>
Zniewaga lub zniesławienie pracownika przez pracodawcę
Swoim zachowaniem pracodawca może również zniesławić lub znieważyć pracownika. W takiej sytuacji pracownik może również podjąć kroki na drodze karnej. Zniesławienie polega na pomówieniu innej osoby, grupy osób, instytucji, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności. Za zniesławienie grozi kara grzywny albo kara ograniczenia wolności. W przypadku zniesławienia za pomocą środków masowego komunikowania, grozi kara pozbawienia wolności. Pracodawca może dopuścić się zniewagi w przypadku demonstracyjnego wyrażenia pogardy wobec pracownika, w szczególności chcąc poniżyć godność osobistą pracownika i sprawić, by poczuła się dotknięty lub obrażony. Pracodawca może znieważyć słowem (ustnie), pismem (listem, rysunkiem, obrazem) lub gestem, w szczególności, gdy jest on uważany w danym środowisku za obraźliwy. Przestępstwo zniewagi zagrożone jest karą grzywny albo karą ograniczenia wolności. Zniewaga za pomocą środków masowego komunikowania, zagrożona jest również karą pozbawienia wolności. Przestępstwo zniesławienia i zniewagi jest ścigane z oskarżenia prywatnego, co oznacza, że to pracownik powinien wnieść akt oskarżenia do sądu.
Pracodawca powinien dbać o jakość relacji międzyludzkich w zakładzie pracy. Brak takiej dbałości może prowadzić do zachowań naruszających dobra osobiste pracownika, co przekłada się również na motywację do pracy. W celu zachowania prawidłowej kultury organizacyjnej, pracodawca powinien przeciwdziałać takim zachowaniom w miejscu pracy.
Anna Copp, adwokat w Chmielniak Adwokaci
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
