Pracodawca ma obowiązek udzielenia pracownikowi urlopu wypoczynkowego, niewykorzystanego zgodnie z planem urlopów, najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego.

 

Urlop? Nie, dziękuję

Okazuje się, że Polacy oszczędnie sięgają po urlopy. Ponad połowa pracowników nie wykorzystuje w terminie swojego urlopu wypoczynkowego - 54 proc. uczestników lipcowej edycji badania Monitor Rynku Pracy, realizowanego przez Randstad, twierdzi, że z zeszłego roku zostało im jeszcze trochę wolnego, średnio 10 dni. Co ciekawe, zaległości urlopowe częściej mają mężczyźni (56 proc.) niż kobiety (52 proc.). Z badania Randstadt wynika też, że w minionym roku urlopu najczęściej nie wykorzystywali mieszkańcy największych miast (powyżej 200 tys. mieszkańców) - 6 na 10 zatrudnionych, inżynierowie (64 proc.) oraz pracownicy kadry kierowniczej średniego szczebla (63 proc.).

Jednocześnie 85 proc. respondentów może samodzielnie wybrać termin urlopu - szef go im nie narzuca, a 7 na 10 badanych deklaruje, że w ich firmie nie ma limitu długości jednorazowego urlopu. Tam, gdzie się pojawia, najczęściej wynosi 10 dni (40 proc. badanych) i między 11 a 15 dni (33 proc.). To ciekawe, bo kodeks pracy wyraźnie mówi, że na wniosek pracownika urlop może być podzielony na części, ale co najmniej jedna część wypoczynku powinna trwać nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych.
Więcej na ten temat w LEX Kadry w analizie "Udzielanie urlopów wypoczynkowych"* >

 

Inspektorzy pracy pytają o urlopy

Mimo z pozoru długiego czasu na udzielenie zaległego urlopu, wielu pracodawców ma problem z likwidowaniem urlopowych zaległości. W 2017 roku inspektorzy pracy stwierdzili nieudzielanie zaległych urlopów w trakcie blisko 2 tys. kontroli. Nieprawidłowości te dotyczyły ponad 24 tys. pracowników. W latach 2016 i 2015 odpowiednio z zaległego urlopu po interwencji inspektora pracy skorzystało 11 i 13,4 tysięcy pracowników. O tym, że przepisy określające zasady udzielania urlopu wypoczynkowego budzą duże zainteresowanie i rodzą wiele wątpliwości, świadczy też liczba porad prawnych, których w ubiegłym roku udzieliła PIP - było ich ponad 61 tysięcy.

Dane PIP pokazują również, że 21 proc. kontroli z 2017 w sprawie przestrzegania przepisów urlopowych wykazało naruszenie przez pracodawców przepisów o wypłacie ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Co dziewiąta kontrola ujawniła też naruszenia przepisów o wypłacie wynagrodzenia za czas urlopu. Nieprawidłowości dotyczyły również niezapewnienia pracownikowi wypoczynku trwającego co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych – w 2017 roku takie naruszenia stwierdzono w odniesieniu do ok. 11 tys. pracowników.

 

 

 

Pracodawca może zmusić do odpoczynku

Pracodawcy powinni skłonić pracowników do skorzystania z przysługujących im uprawnień do końca września. W przeciwnym razie narażają się na mandat karny w wysokości nawet do 30.000 zł za wykroczenie polegające na nieudzieleniu pracownikowi przysługującemu mu urlopu wypoczynkowego. Państwowa Inspekcja Pracy radzi, aby wspólnie zaplanować dogodny dla obu stron stosunku pracy termin wykorzystania zaległego urlopu. Jeżeli jednak nie jest możliwe porozumienie, to  zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego pracodawca może wysłać pracownika na zaległy urlop, nawet gdy ten nie wyraża na to zgody (wyrok SN z 24 stycznia 2006 roku, sygn. akt I PK 124/05).

 

Wypoczęty pracownik to zysk dla firmy

Psycholog biznesu Beata Stefańska podkreśla, że dbanie o odpoczynek to forma ekologicznego życia, odpowiedzialności pracownika za siebie i swój stan zdrowia. Pracownik obciążony nadmiernie obowiązkami, zestresowany, nieodpoczywający z czasem może stawać się nadmiernie przewrażliwiony i poddenerwowany, jego nastrój stopniowo może się obniżać, w wyniku nadmiernie emocjonalnych reakcji mogą pogorszyć się jego kontakty z otoczeniem, może zacząć odczuwać lęk lub brak wiary w siebie. Mogą się też pojawić: spadek koncentracji, spadek efektywności osobistej, gorsze radzenie sobie z kolejnymi wyzwaniami, kłopoty z przetwarzaniem informacji i podejmowaniem decyzji, większa ilość popełnianych błędów, kłopoty ze zdrowiem – co w efekcie rzutuje na efekty pracy i realizację zadań - wylicza psycholog.

Tylko zarządzanie swoją energią życiową każdego dnia, regularne odpoczywanie weekendowe i przynajmniej jeden długi urlop w ciągu roku – mogą być dobrym rozwiązaniem, aby pracownik zadbał nie tylko o swoje zdrowie, odporność fizyczną, ale też stan swoich emocji - podkreśla Beata Stefańska.

 

Ważne!

Nieudzielanie pracownikowi zaległego urlopu w terminie określonym w art. 168* Kodeksu pracy jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika, zagrożonym karą grzywny od 1000 zł do 30.000 zł. Odpowiedzialność pracodawcy jest wyłączona jedynie w przypadkach przewidzianych w kodeksie pracy, np. w sytuacji choroby pracownika, powołania na ćwiczenia wojskowe czy urlopu macierzyńskiego.

Więcej na ten temat w LEX Kadry:

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

* Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu.