Oszczędności w PPK można wykorzystać na leczenie dzieci - i to nie tylko własnych

W razie poważnego zachorowania dziecka, uczestnik pracowniczych planów kapitałowych może wypłacić do 25 proc. swoich oszczędności w PPK. I co istotne, dotyczy to nie tylko poważnego zachorowania własnego dziecka uczestnika PPK, ale także np. dziecka przez niego przysposobionego albo dziecka współmałżonka.

O wypłatę części oszczędności - do 25 proc. środków zgromadzonych na rachunku PPK - w razie poważnego zachorowania wystąpić może każdy uczestnik PPK bez względu na wiek. Uczestnik PPK ma prawo skorzystać z takiej wypłaty w przypadku, gdy poważne zachorowanie dotyczy jego samego, jego małżonka lub dziecka. Przy tym jako małżonka należy rozumieć osobę, z którą uczestnik PPK wstąpił w związek małżeński (mąż, żona) - bez znaczenia jest to, czy między małżonkami istnieje wspólność majątkowa czy nie. Ustawa o pracowniczych planach kapitałowych (dalej: ustawa o PPK) wskazuje też, co należy rozumieć pod pojęciem „dziecka uczestnika PPK”, definiując to pojęcie bardzo szeroko. To dobra informacja, zwłaszcza w sytuacji rosnącej liczby tzw. rodzin patchworkowych.

Czytaj również: Środki przypadające byłemu małżonkowi uczestnika PPK trafią na jego rachunek PPK

Szeroka definicja dziecka

Zgodnie z definicją zawartą w ustawie o PPK, wypłata ze względu na poważne zachorowanie dotyczyć może więc dziecka:

• własnego uczestnika PPK,
• małżonka uczestnika PPK,
• przysposobionego przez uczestnika PPK lub jego małżonka,
• w sprawie którego toczy się - z wniosku uczestnika PPK lub jego małżonka - postępowanie o przysposobienie, lub
• nad którym opiekę sprawuje uczestnik PPK lub jego małżonek

 - do osiągnięcia przez nie pełnoletności.

Poważne zachorowanie

Ustawa o PPK wskazuje, co należy rozumieć przez „poważne zachorowanie”, za które uznaje:

• a) całkowitą niezdolność do pracy w rozumieniu ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1251), ustaloną w formie orzeczenia przez lekarza orzecznika lub komisję lekarską Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na okres co najmniej 2 lat,
• b) umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności w rozumieniu ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 100 ze zm.), ustalony w formie orzeczenia przez zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności na okres co najmniej 2 lat,
• c) niepełnosprawność osoby, która nie ukończyła 16 lat, w rozumieniu ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 100 ze zm.), ustaloną
 w formie orzeczenia przez zespół do spraw orzekania o i,
• d) zdiagnozowanie u osoby dorosłej jednej z następujących jednostek chorobowych: amputacja kończyny, bakteryjne zapalenie mózgu lub opon mózgowo-rdzeniowych, wirusowe zapalenie mózgu, choroba Alzheimera, choroba Leśniowskiego-Crohna, choroba neuronu ruchowego (stwardnienie zanikowe boczne), choroba Parkinsona, dystrofia mięśniowa, gruźlica, niewydolność nerek, stwardnienie rozsiane, choroba wywołana przez ludzki wirus upośledzenia odporności (HIV), kardiomiopatia, nowotwór złośliwy, toczeń trzewny układowy, udar mózgu, utrata mowy, słuchu lub wzroku, wrzodziejące zapalenie jelita grubego lub zawał serca,
• e) zdiagnozowanie u dziecka jednej z następujących jednostek chorobowych: poliomyelitis (choroba Heinego-Medina), zapalenie opon mózgowych, zapalenie mózgu, anemia aplastyczna, przewlekłe aktywne zapalenie wątroby, padaczka, gorączka reumatyczna, nabyta przewlekła choroba serca, porażenie (paraliż), utrata wzroku, głuchota (utrata słuchu), potransfuzyjne zakażenie wirusem HIV, schyłkowa niewydolność nerek, tężec, cukrzyca, łagodny guz mózgu, przeszczepienie narządów, zabieg rekonstrukcyjny zastawek, zabieg rekonstrukcyjny aorty lub nowotwór złośliwy.

Jak widać ustawa o PPK określa dwa odrębne katalogi jednostek chorobowych: jeden dla osób dorosłych, drugi dla dzieci. Należy też pamiętać, że tylko zaistnienie jednego z wyżej wskazanych zdarzeń uprawnia uczestnika PPK do wypłaty z tytułu poważnego zachorowania. Oznacza to, że żadna inna niż wskazane wyżej niedyspozycja zdrowotna nie stanowi podstawy do wypłaty oszczędności z tego tytułu.

Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych - Nr 11/2023

Sprawdź  

Elastyczne zasady korzystania z oszczędności

Należy podkreślić, że uczestnik PPK może skorzystać z wypłaty w razie poważnego zachorowania w każdym czasie. Nie ma znaczenia, czy poważnie zachorowanie - w związku, z którym planuje on dokonać takiej wypłaty środków z PPK - zostało zdiagnozowane lub jego przyczyna powstała w okresie uczestnictwa w PPK czy wcześniej. Dla nabycia prawa do wypłaty istotne jest to, czy w chwili złożenia wniosku o taką wypłatę nadal istnieje poważne zachorowanie.

Przykład: Uczestnik PPK chce wykorzystać oszczędności zgromadzone w PPK na rehabilitację 12-letniego dziecka swojej małżonki. Instytucja finansowa zrealizowała jego wniosek. To, że chłopiec ten zachorował kilka lat temu, kiedy jego ojczym nie oszczędzał jeszcze w PPK, nie ma tu żadnego znaczenia. Ważne jest, że w momencie składania wniosku o tego rodzaju wypłatę dziecko, na które taka pomoc zgodnie z ustawą o PPK przysługuje, było faktycznie chore na jedną z chorób wymienionych w ustawie o PPK i fakt ten został potwierdzony odpowiednim zaświadczeniem lekarskim.

Od decyzji uczestnika PPK zależy też, z ilu faktycznie środków będzie chciał skorzystać, pod warunkiem, że zmieści się w limicie wskazanym w ustawie. Ustawa o PPK wskazuje bowiem tylko górną granicę wypłaty z tytułu poważnego zachorowania. Jest to 25 proc. środków zgromadzonych na rachunku PPK. Oczywiście maksymalna wysokość wypłaty - do 25 proc. środków - dotyczy środków zgromadzonych na jednym rachunku PPK. Uczestnik PPK, posiadający kilka rachunków PPK, z każdego z nich może dokonać takiej wypłaty.

Przykład: Uczestnik PPK złożył wniosek o wypłatę 10 proc. środków zgromadzonych na rachunku PPK w związku z poważnym zachorowaniem dziecka przysposobionego przez jego żonę. Po kilku tygodniach okazało się, że potrzebuje większej kwoty. Nie ma przeszkód, aby uczestnik PPK wypłacił kolejne środki w związku z tym samym poważnym zachorowaniem, przy czym łącznie wypłata nie może przekroczyć 25 proc. środków zgromadzonych na jego rachunku PPK.

Z wypłaty w razie poważnego zachorowania uczestnik PPK może korzystać wielokrotnie. Należy jednak pamiętać, że jedno ze zdarzeń mieszczących się w katalogu „poważnego zachorowania” (jednej osoby) uzasadniać może jedną wypłatę z rachunku PPK. Uczestnik PPK posiadający kilka rachunków PPK z każdego z nich może dokonać takiej wypłaty.

Przykład: 14-letnie dziecko uczestnika PPK jest niepełnosprawne (niepełnosprawność została ustalona w formie orzeczenia przez zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności). Dwa lata temu uczestnik skorzystał już z jednorazowej wypłaty 25 proc. środków zgromadzonych na jego rachunku PPK z tego tytułu. Teraz chciałby ponownie wypłacić pieniądze na ten sam cel. Jeśli złoży wniosek o wypłatę 25 proc. zgromadzonych środków i uzasadni to ponownie niepełnosprawnością dziecka, instytucja finansowa nie dokona wnioskowanej wypłaty. Jedno ze zdarzeń mieszczących się w katalogu „poważnego zachorowania” (jednej osoby) uzasadnia wypłatę maksymalnie 25 proc. środków z rachunku PPK. Gdyby jednak uczestnik PPK posiadał drugi rachunek PPK, z którego dotychczas nie wypłacał środków z tytułu niepełnosprawności swojego dziecka, to oczywiście mógłby i z tego rachunku PPK wypłacić środki na ten cel.

Sprawdź też w LEX: Co dzieje się ze środkami zgromadzonymi w PPK w przypadku śmierci uczestnika PPK? > 

Sprawdź również książkę: Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych - Nr 11/2023 >>

Bez kosztów i podatku

W zależności od wniosku uczestnika PPK, wypłata tego rodzaju może być dokonana jednorazowo albo w ratach. Instytucja finansowa dokonuje wypłaty (całości albo pierwszej raty) nie później niż w ciągu 14 dni od dnia złożenia wniosku.
Warto też pamiętać, że wypłata z PPK w razie poważnego zachorowania nie jest związana z żadnymi kosztami dla uczestnika PPK. Instytucja finansowa nie pobiera żadnych opłat za realizację tej wypłaty. Uczestnik PPK nie zapłaci również podatku od zysków kapitałowych przy wypłacie środków (art. 21 ust. 1 pkt 58c ustawy o PIT).

Czytaj też w LEX: Pracownicze Programy Kapitałowe - księgowanie oraz opodatkowanie >

Ważne! Uczestnik PPK nie zwraca środków, które wypłacił w związku z poważnym zachorowaniem, bez względu na to, czy wypłata dotyczyła zachorowania samego uczestnika, jego małżonka czy dziecka. Takiego zwrotu nie dokonuje się nawet, jeśli ustąpi poważne zachorowanie, w związku z którym dokonana została ta wypłata.

Więcej na temat PPK na www.mojeppk.pl i pod nr telefonu 800 775 775. Zachęcamy również do korzystania z bezpłatnych szkoleń prowadzonych przez ekspertów PFR Portal PPK. Na szkolenia można zapisać się tutaj.

Podstawa prawna:

Ustawa z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 46 ze zm.).

Autorka jest ekspertem PFR Portal PPK

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.