Skarżący wnioskował o świadczenie pielęgnacyjne, gdyż opiekuje się swoją matką z niepełnosprawnością. Ośrodek pomocy społecznej odmówił mu prawa do świadczenia z dwóch powodów: niepełnosprawność matki powstała w wieku dorosłym, a on sam jest aktywny zawodowo. Samorządowe kolegium odwoławcze (SKO) podważyło tę decyzję w zakresie odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego z uwagi na powstanie niepełnosprawności w okresie późniejszym niż do ukończenia 18 lub 25 roku życia. Jednocześnie jednak stwierdziło, że rozstrzygnięcie jest zgodne z prawem z uwagi na niespełnienie ustawowej przesłanki w postaci niepodejmowania lub rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej i utrzymało decyzję w mocy. Skarżący od 2015 r. pełni bowiem funkcję prezesa jednoosobowego zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Czytaj również: Świadczenie pielęgnacyjne na nowych i starych zasadach>>
Orzeczenia w sprawie skarżącego do TK
- SKO przy tym nie zakwestionowało, że skarżący z tego tytułu nie otrzymuje wynagrodzenia, nie ma zawartej umowy o pracę ani umowy cywilnoprawnej. SKO nie zakwestionowało także, że skarżący opiekuje się osobiście matką cierpiącą na zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa z dyskopatią i przewlekłym zespołem bólowym, zaawansowaną osteoporozę, chorobę nadciśnieniową, poruszającą się przy pomocy kuli, w takim zakresie, jakiego ona potrzebuje, m.in. przy sporządzaniu posiłków, przemieszczaniu się, korzystaniu z toalety, czynnościach higienicznych i ubieraniu się – czytamy w skardze do Trybunału Konstytucyjnego (TK). Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) także oddalił skargę na decyzję SKO. Uznał, że jest niezasadna, bo skarżący nie spełnia przesłanki z art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych (dalej: u.ś.r.), czyli rezygnacji z zatrudnienia. WSA stwierdził w uzasadnieniu wyroku, że skoro skarżący nie mógłby być uznany za osobę bezrobotną na gruncie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, gdyż nie jest osobą wolną od jakichkolwiek zobowiązań zawodowych, to oznacza, że nie może być uznany za osobę rezygnującą lub nie podejmującą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w myśl art. 17 ust. 1 u.ś.r. Nie ma znaczenia, że nie ma żadnej umowy, nie pobiera wynagrodzenia, a prowadzeniem spółki zajmują się pełnomocnicy. Naczelny Sąd Administracyjny także oddalił skargę kasacyjną, którą wniósł oskarżony. W uzasadnieniu sąd wskazał, że przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych nie uzależniają przesłanki niepodejmowania zatrudnienia i rezygnacji z zatrudnienia od uzyskiwania wynagrodzenia.
Cena promocyjna: 62.1 zł
|Cena regularna: 69 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 48.3 zł
Naruszona konstytucja?
W skardze do TK (sygn. akt SK 33/25), skarżący kwestionuje art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych w brzmieniu (sprzed wejścia w życie ustawy o świadczeniu wspierającym): - Świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje: 1) matce albo ojcu, 2) opiekunowi faktycznemu dziecka, 3) osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną w rozumieniu ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, 4) innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności - jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.
Zdaniem skarżącego zostały naruszone wartości konstytucyjne w postaci prawa do szczególnej pomocy ze strony państwa rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej wywodzone z art. 71 ust 1 zdanie drugie Konstytucji, a także ogólne zasady ustrojowe państwa, w tym zasadę demokratycznego państwa prawnego i sprawiedliwości społecznej wywodzoną z art. 2 Konstytucji oraz zasadę równości obywateli wobec państwa i zasadę niedyskryminacji wyrażone w art. 32 ust. 1 Konstytucji. Wnoszący skargę do TK zwraca uwagę, że warunkiem uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego jest całkowita rezygnacja z podjęcia pracy zarobkowej i to jeszcze przed wydaniem decyzji w przedmiocie przyznania bądź odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego. Skarżący - wbrew zapadłym w spawie orzeczeniom - stoi na stanowisku, że pełnienie funkcji prezesa zarządu spółki prawa handlowego jedynie na podstawie aktu powołania, bez wynagrodzenia, przez osobę nie będącą wspólnikiem w tej spółce, nie jest zatrudnieniem lub inną pracą zarobkową w rozumieniu art. 3 pkt 22 ustawy o świadczeniach rodzinnych, zaś nie zawierając żadnej z umów wymienionych w tym przepisie nie podejmuje zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, do czego zmusza go kwestionowany art. 17 ust. 1 u.ś.r.
Do sprawy przystąpił także rzecznik praw obywatelskich, który wnosi o stwierdzenie, że art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2023 r. poz. 390 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym do dnia wejścia w życie zmian wynikających z art. 43 pkt 4 lit. a ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz. U. z 2023 r. poz. 1429 ze zm.), w zakresie, w jakim uzależnia prawo do świadczenia pielęgnacyjnego od wymogu niepodejmowania lub rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej jest niezgodny z art. 69 i art. 71 ust. 1 zdanie drugie Konstytucji RP.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
