Zgodnie z art. 1 ust. 3 ustawy o systemie oceny zgodności do wyrobów mających status wyrobów budowlanych w rozumieniu ustawy o wyrobach budowlanych, nie stosuje się przepisów ustawy o systemie oceny zgodności dotyczących procedur i obowiązków określonych w przepisach art. 7, art. 13 ust. 1 i 2, art. 40, art. 40b-40k, art. 41-41c, art. 42 oraz art. 45 tego aktu, przede wszystkim z tej racji, że ustawa o wyrobach budowlanych zawiera w tej mierze własne, szczególne unormowania. Wykluczenia dotyczą m.in. badań dokonywanych przez producenta w procedurze oceny zgodności z zasadniczymi wymaganiami, niektórych domniemań dotyczących wyrobów, procedury kontroli w ramach systemu kontroli wyrobów, postępowania w sprawie wprowadzonych do obrotu lub oddanych do użytku wyrobów niezgodnych z zasadniczymi lub innymi wymaganiami, odpowiedzialności karnej za wprowadzanie do obrotu lub oddawanie do użytku wyrobu niezgodnego z zasadniczymi wymaganiami.

Definiując „zasadnicze wymagania” ustawa o systemie oceny zgodności wskazuje, że w odniesieniu do wyrobów budowlanych należy przez to rozumieć wymagania podstawowe, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane. Dotyczą one: bezpieczeństwa konstrukcji, bezpieczeństwa pożarowego, bezpieczeństwa użytkowania, odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych oraz ochrony środowiska, ochrony przed hałasem i drganiami, jak też oszczędności energii i odpowiedniej izolacyjności cieplnej przegród.

Do przepisów wymienionych na wstępie ustaw odsyła m.in. art. 10 ustawy – Prawo budowlane, stanowiąc, że wyroby wytworzone w celu zastosowania w obiekcie budowlanym w sposób trwały, o właściwościach użytkowych, umożliwiających prawidłowo zaprojektowanym i wykonanym obiektom budowlanym spełnienie wymagań podstawowych, można stosować przy wykonywaniu robót budowlanych wyłącznie, jeżeli wyroby te zostały wprowadzone do obrotu zgodnie z przepisami odrębnymi.

Definicja wyrobów budowlanych

Wyrobem budowlanym, na gruncie art. 2 pkt 1 ustawy o wyrobach budowlanych jest rzecz ruchoma, bez względu na stopień jej przetworzenia, przeznaczona do obrotu, wytworzona w celu zastosowania w sposób trwały w obiekcie budowlanym, wprowadzana do obrotu jako wyrób pojedynczy lub jako zestaw wyrobów do stosowania we wzajemnym połączeniu stanowiącym integralną całość użytkową i mającą wpływ na spełnienie wymagań podstawowych, o których mowa w ww. art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo budowlane.

Wprowadzenie do obrotu wyrobów budowlanych

Wyrób budowlany może być wprowadzony do obrotu, jeżeli nadaje się do stosowania przy wykonywaniu robót budowlanych, w zakresie odpowiadającym jego właściwościom użytkowym i przeznaczeniu, to jest ma właściwości użytkowe umożliwiające prawidłowo zaprojektowanym i wykonanym obiektom budowlanym, w których ma być zastosowany w sposób trwały, spełnienie wymagań podstawowych (patrz: art. 4).

Wyrób budowlany uzyskuje status nadającego się do stosowania przy wykonywaniu robót budowlanych, jeżeli spełnia następujące warunki:

  1. jest oznakowany CE, albo
  2. został umieszczony w określonym przez Komisję Europejską wykazie wyrobów mających niewielkie znaczenie dla zdrowia i bezpieczeństwa, dla których producent wydał deklarację zgodności z uznanymi regułami sztuki budowlanej, albo
  3. jest oznakowany znakiem budowlanym, (wzór znaku określa załącznik nr 1 do ustawy o wyrobach budowlanych).

Ustawa ustanawia nadto tryb dopuszczenia wyrobu do jednostkowego zastosowania w obiekcie budowlanym. Z trybu tego skorzystać mogą wyroby budowlane wykonane według indywidualnej dokumentacji technicznej, sporządzonej przez projektanta obiektu lub z nim uzgodnionej, dla których producent wydał oświadczenie, że zapewniono zgodność wyrobu budowlanego z tą dokumentacją oraz z przepisami.

Znak CE

Znak CE oznacza, że dokonano oceny zgodności oznakowanego nim wyrobu budowlanego z normą zharmonizowaną albo europejską aprobatą techniczną bądź krajową specyfikacją techniczną państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego, uznaną przez Komisję Europejską za zgodną z wymaganiami podstawowymi. Oznakowanie CE wyrobu budowlanego do którego mają zastosowanie przepisy wydane na podstawie ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności, przewidujące takie oznakowanie, wskazuje także, że wyrób budowlany spełnia wymagania zasadnicze, określone w tych przepisach.

Producent umieszcza na wyrobie oznakowanie CE wskazujące, że wyrób budowlany jest zgodny ze zharmonizowaną specyfikacją techniczną wyrobu i zgodność ta została potwierdzona poprzez dokonanie oceny zgodności zgodnie z systemem oceny zgodności wyrobu budowlanego, wskazanym w tej specyfikacji, po wystawieniu deklaracji zgodności, a przed wprowadzeniem wyrobu budowlanego do obrotu. Przez wystawienie deklaracji zgodności producent wyrobu budowlanego oświadcza, że wyrób budowlany jest zgodny ze zharmonizowaną specyfikacją techniczną wyrobu. W zależności od systemu oceny zgodności podstawą dla deklaracji zgodności może być certyfikat zgodności wystawiony przez notyfikowaną jednostkę certyfikującą, który potwierdza zgodność wyrobu z ww. specyfikacją, dokumentacja badań typu lub certyfikat zakładowej kontroli produkcji.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie systemów oceny zgodności, wymagań, jakie powinny spełniać notyfikowane jednostki uczestniczące w ocenie zgodności, oraz sposobu oznaczania wyrobów budowlanych oznakowaniem CE wyróżnia sześć systemów oceny zgodności wyrobów budowlanych, którym nadano oznaczenia: system 1+, system 1, system 2+, system 2, system 3 i system 4. Systemy 1+ i 1 dotyczą certyfikacji zgodności wyrobu budowlanego przez notyfikowaną jednostkę certyfikującą, pozostałe - deklarowania tej zgodności przez producenta, przy czym elementem różnicującym poszczególne systemy jest przede wszystkim zakres zadań producenta.

Pod pojęciem europejskiej aprobaty technicznej, o jakiem mowa w przytaczanej wyżej definicji znaku CE, należy rozumieć pozytywną ocenę techniczną przydatności wyrobu budowlanego do zamierzonego stosowania, uzależnioną od spełnienia wymagań podstawowych przez obiekty budowlane, w których wyrób jest stosowany, wydaną zgodnie z wymaganiami Unii Europejskiej (patrz: art. 2 pkt 3).

Polskie jednostki organizacyjne upoważnione do wydawania europejskich aprobat technicznych, zakres i formę aprobat, tryb ich udzielania, uchylania lub zmiany oraz sposób ustalania odpłatności określa rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 14 października 2004 r. w sprawie europejskich aprobat technicznych oraz polskich jednostek organizacyjnych upoważnionych do ich wydawania.

Znak CE może być umieszczony bezpośrednio na wyrobie lub etykiecie do niego przymocowanej, na opakowaniu jednostkowym albo zbiorczym, ewentualnie na dokumentach handlowych dotyczących go. Sposób znakowania może być wskazany w odpowiedniej normie lub aprobacie. Oprócz samego znaku musi być podany numer identyfikacyjny notyfikowanej jednostki certyfikującej, jeśli taka brała udział w zastosowanym systemie oceny zgodności. Ponadto konieczne jest dołączenie informacji zawierających: oznaczenie producenta, ostatnie dwie cyfry roku znakowania wyrobu, numer certyfikatu zgodności (jeżeli był wymagany), dane umożliwiające identyfikację właściwości produktu, jeśli wynika to z jego zharmonizowanej specyfikacji technicznej.

Znak Budowlany

Znakiem budowlanym jest zastrzeżony znak wskazujący zapewnienie odpowiedniego stopnia zaufania, to znaczy, że dany wyrób budowlany jest zgodny z Polską Normą wyrobu albo aprobatą techniczną (art. 2 pkt 5).

Oznakowanie wyrobu budowlanego znakiem budowlanym jest dopuszczalne wtedy, gdy producent, mający siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, dokonał oceny zgodności i wydał, na swoją wyłączną odpowiedzialność, krajową deklarację zgodności z Polską Normą wyrobu albo aprobatą techniczną. Ocena zgodności obejmuje właściwości użytkowe wyrobu budowlanego, odpowiednio do jego przeznaczenia, mające wpływ na spełnienie przez obiekt budowlany wymagań podstawowych.

Znakiem budowlanym może być również oznakowany, na wyłączną odpowiedzialność producenta „regionalny wyrób budowlany”, tj. wyrób budowlany wytwarzany tradycyjnie, na określonym terenie przy użyciu metod sprawdzonych w wieloletniej praktyce, przeznaczony do lokalnego stosowania. O uznaniu, że dany wyrób budowlany jest regionalnym wyrobem budowlanym, orzeka, w drodze decyzji, na wniosek producenta, właściwy wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego. Oznakowanie znakiem budowlanym regionalnego wyrobu budowlanego jest dopuszczalne wyłącznie po uzyskaniu decyzji, oraz wydaniu, przez producenta, na jego wyłączną odpowiedzialność, oświadczenia, że wyrób budowlany został wytworzony w ww. sposób i nadaje się do stosowania zgodnie z przeznaczeniem.

Sposoby deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz znakowania wyrobów budowlanych znakiem budowlanym określa rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym. W myśl § 4 rozporządzenia producent wyrobu budowlanego przez wystawienie krajowej deklaracji zgodności oświadcza, na swoją wyłączną odpowiedzialność, że wyrób jest zgodny ze specyfikacją techniczną. Oceny zgodności wyrobu budowlanego dokonuje producent, na podstawie zharmonizowanej specyfikacji technicznej wyrobu, o której mowa w przepisach o europejskich aprobatach technicznych oraz polskich jednostkach organizacyjnych upoważnionych do ich wydawania, stosując system oceny zgodności wskazany w tej specyfikacji, a jeżeli w specyfikacji technicznej system oceny nie został określony, producent dokonuje oceny zgodności według jednego z sześciu systemów oceny zgodności wyrobów budowlanych, sformułowanych w rozporządzeniu w sposób analogiczny do regulacji znaku CE. Systemy 1+ i 1 dotyczą certyfikacji zgodności wyrobu budowlanego przez akredytowaną jednostkę certyfikującą, pozostałe - deklarowania tej zgodności przez producenta, przy czym, również analogicznie, elementem różnicującym poszczególne systemy jest zakres zadań producenta. Dokumentami tworzonymi w ramach procedury oceny zgodności są, zależnie od rodzaju systemu, krajowa deklaracja zgodności krajowy certyfikat zgodności lub krajowy certyfikat zakładowej kontroli produkcji.

Przez aprobatę techniczną w rozumieniu ww. przepisów należy rozumieć pozytywną ocenę techniczną przydatności wyrobu budowlanego do zamierzonego stosowania, uzależnioną od spełnienia wymagań podstawowych przez obiekty budowlane, w których wyrób budowlany jest stosowany. Aprobaty technicznej udziela się dla wyrobu budowlanego, dla którego nie ustanowiono Polskiej Normy wyrobu, albo wyrobu budowlanego, którego właściwości użytkowe, odnoszące się do wymagań podstawowych, różnią się istotnie od właściwości określonej w Polskiej Normie wyrobu, objętego: 1) mandatem udzielonym przez Komisję Europejską na opracowanie norm zharmonizowanych lub wytycznych do europejskich aprobat technicznych; 2) wykazem wyrobów budowlanych, nieobjętych mandatami, dla których możliwe jest ustanowienie aprobaty technicznej, na wniosek jednostki organizacyjnej upoważnionej do wydawania aprobat technicznych. Aprobaty technicznej udziela się odpłatnie, na koszt wnioskodawcy, na czas określony. Aprobata techniczna jest udzielana na podstawie oceny właściwości użytkowych i przewidywanej trwałości należycie zidentyfikowanego wyrobu budowlanego, potwierdzonych, w zależności od potrzeb, badaniami, obliczeniami, oględzinami, opiniami ekspertów i innymi dokumentami, z zastosowaniem przepisów szczególnych, w tym techniczno-budowlanych i Polskich Norm wyrobów. Sposób udzielania, zmiany i uchylania aprobat technicznych określa rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 8 listopada 2004 r. w sprawie aprobat technicznych oraz jednostek organizacyjnych upoważnionych do ich wydawania

Znak Budowlany powinien być naniesiony w sposób czytelny, widoczny, trwały, bezpośrednio na wyrobie lub na przymocowanej do niego etykiecie a jeśli to niemożliwe - na opakowaniu jednostkowym lub zbiorczym. Gdyby i to ze względów technicznych było niemożliwe, umieszcza się go na towarzyszących towarowi dokumentach handlowych. Do tak oznaczonego wyrobu producent dołącza informację zawierającą: nazwę i adres zakładu produkcyjnego, nazwę, gatunek lub klasę wyrobu według dokumentu odniesienia, identyfikację partii, z której pochodzi, oraz identyfikację dokumentu odniesienia i dokumentu dopuszczającego go do powszechnego stosowania.

Jeżeli sposobu uwidocznienia tych informacji oraz Znaku Budowlanego nie określają Polska Norma (PN) lub Aprobata Techniczna (AT), ustala go sam producent – tak, aby osoba stosująca wyrób mogła się z nimi zapoznać.

(...)