Artykuł 126 ustawy o gospodarce nieruchomościami (dalej: ugn) umożliwia czasowe zajęcie nieruchomości w przypadku siły wyższej lub nagłej potrzeby zapobieżenia powstaniu znacznej szkody. Właściciel lub użytkownik wieczysty jest zatem ograniczany w drodze decyzji administracyjnej w swoim prawie w ten sposób, że musi znosić korzystanie z nieruchomości przez osoby trzecie w sposób określony w decyzji o zajęciu nieruchomości. Jednak kolejne działania mające na celu zapobieżenie szkodom w przyszłości i nie wynikające "z nagłej potrzeby" można podejmować, ale na innej podstawie niż art. 126.

Tak orzekł WSA w Białymstoku w wyroku z dnia 27 sierpnia 2015 r., sygn. akt II SA/Bk 435/15.

Przedsiębiorstwo P. zwróciło się do Starosty z wnioskiem o wydanie, na podstawie art. 126 ust. 5 w zw. z art. 126 ust. 1 ugn, decyzji zezwalającej na czasowe zajęcie nieruchomości należącej do E. Z. – S., w celu wykonania prac, które miały zapobiec powstaniu znacznej szkody. Pracownicy P. zauważyli upalone wierzchołki drzew rosnących pod linią energetyczną średniego napięcia SN 15kV.

W celu wyeliminowania groźby pożaru na nieruchomości oraz kolejnych uszkodzeń urządzeń elektroenergetycznych, które skutkowałoby następnymi przerwami w dostawach elektryczności, zaszła pilna potrzeba usunięcia drzew - wycięto obszar około 200 m2. Starosta odmówił udzielenia zezwolenia na czasowe zajęcie przedmiotowej nieruchomości, wskazując, że przedsiębiorstwo dokonało już wycinki, nie zawiadamiając o tym właściciela.

Nadto nie uzyskało stosownego zezwolenia. Organ uznał, że wniosek nie zasługuje na akceptację, ponieważ wycięte drzewa rosły na przedmiotowej nieruchomości od dłuższego czasu i nie ma możliwości, aby w sposób "nagły" wrosły w linię energetyczną, tym niemniej dotychczas, jak wynika z akt sprawy, nie było sygnałów o realnym zagrożeniu linii energetycznej.

Z brzmienia art. 126 ust. 5 ugn wynika nagły charakter potrzeby zapobieżenia szkodzie, nie zaś nagły charakter powstania samej szkody. Charakteru nagłego natomiast nie muszą posiadać zdarzenia, które do tej sytuacji doprowadziły, a więc wspomniany przez organ I instancji przyrost drzew.

Reasumując, organ odwoławczy uznał, że przedsiębiorca nie wykazał w sposób niebudzący wątpliwości, iż w przedmiotowej sprawie zaistniały przesłanki wynikające z art. 126 ust. 5 w zw. z art. 126 ust. 1 ugn uzasadniające zajęcie nieruchomości bez uprzedniego uzyskania decyzji zezwalającej na jej czasowe zajęcie.

Na skutek odwołań P. Wojewoda kilkukrotnie uchylał rozstrzygnięcie organu I instancji i przekazywał sprawę do ponownego rozpoznania. Za braki w decyzji wskazywał m.in. brak ustalenia, kto jest właścicielem nieruchomości, ile drzew zostało wyciętych, brak przesłuchania świadków zgłoszonych przez przedsiębiorstwo, itp. Kiedy wszystkie niedomówienia zostały uzupełnione, organ II instancji utrzymał rozstrzygnięcie Starosty. Przedsiębiorstwo skierowało sprawę do Sądu.

WSA w Białymstoku stwierdził, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie. Wyjaśnił, że przepis art. 126 ust. 1 ugn umożliwia wydanie decyzji zezwalającej na czasowe zajęcie nieruchomości w sytuacjach wymagających nagłego działania, przepis art. 126 ust. 5 ugn umożliwia wydanie następczej decyzji zezwalającej na czasowe zajęcie nieruchomości w sytuacjach wymagających natychmiastowego działania (działania bardziej nagłego od nagłego), przepis art. 126 ust. 10 ugn wymaga zaistnienia analogicznych okoliczności jak w przypadku art. 126 ust. 5 ugn, przy czym musi zaistnieć kwalifikowana postać siły wyższej w postaci awarii.

W rozpatrywanej sprawie pracownicy przedsiębiorstwa zostali poinformowani o braku jednej z faz. Przybyli na miejsce i wymienili bezpiecznik na stacji transformatorowej a także po stwierdzeniu, że wierzchołki drzew rosnących pod linią energetyczną są upalone, usunęli 40 drzew. Bez wątpienia w sprawie niniejszej miała miejsce awaria linii elektrycznej.

Sąd przyznał rację przedsiębiorstwu, że argumentacja organów dotknięta jest wieloma błędami natury logicznej i prawnej. Awaria dostawy energii elektrycznej wymagała natychmiastowego działania w postaci wymiany bezpiecznika. Jednak jej usunięcie nie wymagało natychmiastowej wycinki drzew. Sąd skrytykował organy za skupienie się na wykazywaniu tego, czy przedsiębiorstwo znało właściciela nieruchomości, czy zawiadomiło go o potrzebie wycinki drzewa oraz czy miało stosowne zezwolenie.

W kontekście natychmiastowego działania wymaganie spełnienia tych wymogów wydaje się absurdalne. Jednak pomimo niewłaściwej argumentacji oraz stwierdzenia, że tak szerokie prowadzenie postępowania dowodowego (jak uczyniły to organy) było zbędne, Sąd uznał ostateczne rozstrzygnięcie za słuszne co do zasady. Skoro z treści wniosku przedsiębiorstwa wynikało, że awaria w dostawie prądu została usunięta poprzez wymianę bezpiecznika na stacji transformatorowej, to kolejne działania przedsiębiorstwa w postaci wycinki drzew nie wynikały z "nagłej potrzeby", o jakiej stanowi art. 126 ust. 10 ugn. Przedsiębiorstwo mogło podjąć działania w celu zapobieżenia szkodom w przyszłości, ale na innej podstawie prawnej.

Sygnatura akt: II SA/Bk 435/15

Źródło: orzeczenia.nsa.gov.pl, stan z dnia 2 marca 2016 r.