Na podstawie art. 378 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.) - dalej p.o.ś., zwróciliśmy się z wnioskiem do starosty o podjęcie działań kontrolnych w gospodarstwie rolnym – chów zwierząt, ze względu na to, że na podwórzu gospodarstwa w wielu miejscach zalega na powierzchni ziemi gnojowica, która spływa do rowu melioracyjnego i dalej do rzeki.

Ze względu na fakt zanieczyszczania gnojowicą ziemi zwróciliśmy się również do WIOŚ o przeprowadzenie kontroli.

Obie instytucje odpowiedziały nam, że ze względu na to, iż dotyczy to nawozu – właściwym w wykonania kontroli jest burmistrz, a WIOŚ dodatkowo zakwalifikował rolnika do osoby fizycznej, co według nas jest sprzeczne z art. 3 pkt 20 p.o.ś

Kto zatem powinien przeprowadzić kontrolę?

Odpowiedź:

W przypadku, gdy rolnik – osoba fizyczna korzysta ze środowiska w zakresie, w jakim korzystanie ze środowiska nie wymaga pozwolenia; gromadzi obornik w miejscu do tego nieprzeznaczonym – na ziemi, a nie na płycie gnojowej spełniającej wymagania rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 7 października 1997 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 132, poz. 877 z późn. zm.) - dalej r.w.t.b.r., organem właściwym do wydania decyzji nakazującej usunięcie obornika i przywrócenie stanu poprzedniego jest wójt (a nie starosta), np. poprzez sformułowanie zarzutu możliwości zanieczyszczenia wód gruntowych związkami azotu i fosforu, czy możliwością zanieczyszczenia pobliskiej studni. Starosta powinien zatem przekazać sprawę do wójta. Także WIOŚ nie jest organem właściwym do przeprowadzenia kontroli. Zgodnie z art. 25 ustawy z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz. U. Nr 147, poz. 1033), gnojówkę i gnojowicę przechowuje się wyłącznie w szczelnych zbiornikach o pojemności umożliwiającej gromadzenie co najmniej 4 - miesięcznej produkcji tego nawozu. Zbiorniki te powinny być zbiornikami zamkniętymi, w rozumieniu przepisów wydanych na podstawie art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 z późn. zm.), dotyczących warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie. Zgodnie z § 29 r.w.t.b.r. płyty do składowania obornika powinny mieć dno i ściany. Opisany obiekt nie spełnia wymagań, gdyż gnojowica wylewa się na podwórze i spływa do pobliskiego rowu, co w konsekwencji grozi zanieczyszczeniem wód podziemnych. Zatem, wójt powinien wydać decyzję z art. 362 lub 363 p.o.ś., nakazując przywrócenie środowiska do stanu poprzedniego.@page_break@

Uzasadnienie:

Ani starosta, ani WIOŚ nie jest właściwym organem, który mógłby wszcząć kontrolę w związku z nieprawidłowym przechowywaniem gnojowicy przez osobę fizyczną. WIOŚ oraz organy wydające decyzje np. wytwarzanie odpadów, pozwolenie zintegrowanie, PGODN kontrolują przedsiębiorców. Osoba fizyczna – rolnik nie jest przedsiębiorcą, co nie oznacza, że jest ona zwolniona od przestrzegania przepisów dotyczących ochrony środowiska, w tym ochrony wód gruntowych przed zanieczyszczeniem albo gospodarowania wytworzonymi odpadami oraz nawozami naturalnymi. Takim organem jest wójt (burmistrz lub prezydent miasta), który kontrolę powinien wszcząć na podstawie art. 362 lub 363 p.o.ś. Podczas kontroli organ może sprawdzić, jak rolnik przechowuje gnojówkę i gnojowicę i ustalić dlaczego przedostaje się ona na podwórze.

Równie dobrą podstawą może być postępowanie w trybie art. 34 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz. 1243) - dalej u.o., gdyż odchody zwierzęce mają swoją klasyfikację w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206), jako odpad oznaczony kodem: 02 01 06, i jeśli znajdują się na podwórzu, to wójt może nakazać ich usunięcie. Wprawdzie art. 2 ust. 2 pkt 6 u.o. wyraźnie stanowi, że jej przepisy nie mają zastosowania w odniesieniu m.in. do odchodów zwierzęcych, gdyż procedury postępowania odnoszące się do odchodów zwierzęcych reguluje rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1069/2009 z dnia 21 października 2009 r. określające przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi, i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1774/2002 (Dz. U. UE L 300 z dnia 21 października 2009 r., s. 1) i przepisy wykonawcze do tego aktu, ale tylko w takim zakresie, w jakim są w nich uregulowane. Nie oznacza to więc, że art. 34 u.o. jest wyłączony.